Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Jedną z przesłanek poszanowania prawa człowieka do ochrony jego godności jest
istnienie pewnego minimum materialnego, zapewniającego jednostce możliwość
samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 4 kwietnia 2001 r., sygn. K 11/00, OTK 2001/3/54). Powstaje w związku z tym
poważna wątpliwość, czy proponowana zmiana przepisów nie naruszałaby tego prawa.
Rezygnacja z obecnie obowiązujących regulacji w tym zakresie nie jest uzasadniona.
W przypadku potrącania i egzekucji należności alimentacyjnych wolna od potrąceń powinna
pozostać kwota świadczenia odpowiadająca 50% najniższej emerytury lub renty brutto.
Odnośnie propozycji podwyższenia kwot wolnych od potrąceń w przypadku
pozostałych rodzajów należności Rada Ministrów wyraża pogląd, że autorzy projektu ustawy
nie przedstawili przekonujących argumentów wskazujących, że zachodzi konieczność ich
zmiany, ponieważ obecnie obowiązujące regulacje w tym zakresie nie są wystarczające.
Szczególnie negatywnie należy ocenić propozycję podwyższenia - z 50% do 100%
najniższej emerytury (renty) - kwoty wolnej od potrąceń i egzekucji w przypadku potrącania
sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż
świadczenia alimentacyjne, czyli należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 5 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS. Podwyższenie jej do kwoty stanowiącej równowartość
najniższej emerytury, a więc wyższej niż wynosi kwota stosowana obecnie przy potrącaniu
nienależnie pobranych świadczeń (60% emerytury lub renty), nie byłoby racjonalnym
rozwiązaniem.
Należy mieć na uwadze, że na podstawie ww. przepisu są prowadzone wszystkie
egzekucje na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy z dnia 17 czerwca
1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954,
z późn. zm.). Należą do nich np. egzekucje rent z powództwa cywilnego, kredytów
bankowych (bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej według
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli
wykonalności), jak również należności z tytułu nieopłaconych w terminie składek na
ubezpieczenia społeczne.
Wprowadzenie regulacji, że w przypadku dokonywania potrąceń ww. należności,
kwota wolna od potrąceń byłaby równa minimalnej emeryturze lub rencie, uniemożliwiłoby
prowadzenie jakiejkolwiek egzekucji, gdy dłużnikiem byłby emeryt lub rencista otrzymujący
najniższe świadczenie. Wierzyciele emerytów i rencistów, pobierających świadczenia w tej
wysokości nie mogliby dochodzić swoich roszczeń. Takie rozwiązanie budziłoby
zastrzeżenia, czy słusznie umożliwia się unikanie odpowiedzialności finansowej za

5
zachowania niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa, a takimi byłoby nie
wywiązywanie się ze zobowiązań publicznoprawnych i cywilnoprawnych.
W egzekucji administracyjnej są dochodzone głównie należności publicznoprawne,
w tym podatki, składki na ubezpieczenia społeczne oraz grzywny nałożone w drodze mandatu
karnego. W przypadku przymusowego dochodzenia niektórych należności, oprócz czynnika
ekonomicznego, istotny jest także element wychowawczy. W odniesieniu do mandatów
karnych jest to nieuchronność kary. Brak możliwości egzekucji z najniższej emerytury czy
renty należności, których wysokość wynosi często od 20 do 100 zł, spowodowałoby, że
nakładanie mandatów karnych na osoby pobierające świadczenia w najniższej wysokości,
a popełniające wykroczenia np. drogowe, byłoby niecelowe, podważałoby autorytet organów,
które je nakładają i powodowałoby bezkarność sprawców wykroczeń.
Należy też podkreślić, że podwyższenie kwoty wolnej od potrąceń do 100% kwoty
najniższej emerytury lub renty spowodowałoby pozbawienie zdolności kredytowej
świadczeniobiorców uprawnionych do świadczeń w najniższej wysokości.

Mając na względzie powyższe uwagi, Rada Ministrów nie popiera
przedstawionych w tym projekcie rozwiązań.


6