Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawy o Państwowej Straży Pożarnej

Druk nr 2739

Warszawa, 3 lutego 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej


Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Szanowny Panie Marszałku
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy:

-
o zmianie ustawy o swobodzie
działalności gospodarczej oraz ustawy
o Państwowej Straży Pożarnej.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że do reprezentowania mojego
stanowiska w toku prac nad projektem ustawy upoważniam Podsekretarzy Stanu
w Kancelarii Prezydenta RP – Panią Bożenę Borys-Szopę oraz Pana Andrzeja
Dudę.

Z wyrazami szacunku

(-) Lech Kaczyński
Projekt

USTAWA
z dnia 2010 r.
o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawy o Państwowej
Straży Pożarnej

Art. 1.
W ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalno ci gospodarczej
(Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.1)):
1) po art. 84b dodaje się art. 84b1 w brzmieniu:
„Art. 84b1. Przepisów art. 79 i art. 83 nie stosuje się do nadzoru, kontroli
oraz czynno ci kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez:
Inspekcję Ochrony rodowiska, Państwową Straż Pożarną oraz organy
nadzoru górniczego.”;
2) po art. 84d dodaje się art. 84e w brzmieniu:
„Art. 84e. Przepisów rozdziału 5 nie stosuje się do kontroli
przeprowadzanych przez Państwową Inspekcję Pracy.”.

Art. 2.
W ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U.
z 2009 r. Nr 12, poz. 68 i Nr 18, poz. 97) w art. 23 ust. 7 otrzymuje brzmienie:
„7. Czynno ci kontrolno-rozpoznawcze mogą być przeprowadzane po
doręczeniu kontrolowanemu upoważnienia do przeprowadzenia tych
czynno ci.”.

Art. 3. Kontrolę przedsiębiorcy wszczętą przed dniem wej cia w życie niniejszej
ustawy prowadzi się według przepisów dotychczasowych.

Art. 4.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.




1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 180, poz. 1280, z
2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 116, poz. 732, Nr 141, poz. 888, Nr 171, poz. 1056 i Nr 216, poz. 1367 oraz z
2009 r. Nr 3, poz. 11, Nr 18, poz. 97, Nr 168, poz. 1323 i Nr 201, poz. 1540.

UZASADNIENIE


Proponowana nowelizacja wychodzi na przeciw postulatom zgłoszonym przez Szefów
Urzędów i Inspekcji Państwowych podczas spotkania po więconego ocenie stanu
bezpieczeństwa pracy w Polsce, które odbyło się w Kancelarii Prezydenta RP w dniu 30
wrze nia 2009 r. oraz w przesłanej na ręce Prezydenta RP licznej korespondencji. Celem
ustawy jest wyłączenie w odniesieniu do Inspekcji Ochrony rodowiska, Państwowej Straży
Pożarnej oraz organów nadzoru górniczego stosowania art. 79 i art. 83 ustawy z dnia 2 lipca
2004 r. o swobodzie działalno ci gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn.
zm.), a w odniesieniu do Państwowej Inspekcji Pracy stosowania całego rozdziału 5 tej
ustawy. Skutkiem przedmiotowych wyłączeń, postulowanych przez te Organy będzie wzrost
bezpieczeństwa pracy oraz poprawa przestrzegania przepisów prawa, w szczególno ci prawa
pracy.

Zgodnie z art. 79 ustawy o swobodzie działalno ci gospodarczej organy kontroli mają
- co do zasady - obowiązek uprzedniego zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia
kontroli. Kontrolę taką organ może rozpocząć nie wcze niej niż po upływie 7 dni i nie później
niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Przeprowadzenie kontroli, je li nie została ona wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia
zawiadomienia, wymaga ponownego zawiadomienia.
Z kolei przepis art. 83 powyżej przywołanej ustawy dotyczy czasu trwania kontroli
u danego przedsiębiorcy, a w szczególno ci okre la – w ilo ci dni roboczych - okresy, których
nie może przekroczyć czas trwania wszystkich kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku
kalendarzowym, różnicowanie proporcjonalnie do rozmiaru kontrolowanego przedsiębiorcy
oraz wprowadza wyłączenia z ograniczeń czasu kontroli, a także zasady ewentualnego
przedłużenia tego czasu i przeprowadzenia powtórnej kontroli w tym samym zakresie
przedmiotowym w danym roku kalendarzowym.
Celem nowelizacji ustawy o swobodzie działalno ci gospodarczej z dnia 19 grudnia
2008 r. było między innymi uporządkowanie kwestii kontrolowania przez organy
administracji publicznej działalno ci gospodarczej przedsiębiorców i w konsekwencji
zmniejszenie uciążliwo ci takich kontroli dla przedsiębiorców. Nowela ta miała stanowić
odpowiedź na zgłaszane przez przedsiębiorców postulaty wprowadzania zmian w regulacjach
prawnych idących w kierunku ułatwiania prowadzenia działalno ci gospodarczej
przedsiębiorcom. Podkre lenia jednak wymaga, iż objęcie przepisami, dotyczącymi zasad
kontroli działalno ci gospodarczej przedsiębiorców, wszystkich organów administracji
publicznej mających uprawnienia kontrolne uznać należy za zbyt szerokie i w swym
negatywnym skutku nieproporcjonalne do ewentualnych korzy ci płynących z takiej
regulacji. Konstatację tę, uzasadnia w szczególno ci fakt, iż zgodnie z założeniami
projektodawcy ww. ustawy nowelizującej zmiana art. 77 ust. 1 ma także na celu wskazanie, iż
przedmiotem kontroli nie powinien być przedsiębiorca lecz wykonywana przez niego
działalno ć gospodarcza (uzasadnienie projektu str. 11). Należy zatem podkre lić, iż w
szczególno ci w odniesieniu do kontrolowania przestrzegania przepisów prawa pracy kontroli
podlega przedsiębiorca jako pracodawca, a nie wykonywana przez niego działalno ć. Tym
samym ogólne uregulowanie przeprowadzania kontroli, okre lone w rozdziale 5 ustawy
obecnie zatytułowanym „Kontrola działalno ci gospodarczej przedsiębiorcy”, musi
uwzględniać specyfikę kontroli wykonywanej przez niektóre organy.
Proponowane niniejszym projektem wyłączenie stosowania art. 79 i art. 83 ustawy o
swobodzie działalno ci gospodarczej w odniesieniu do Inspekcji Ochrony rodowiska,
Państwowej Straży Pożarnej oraz organów nadzoru górniczego – a zatem Prezesa Wyższego
Urzędu Górniczego oraz dyrektorów okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych
urzędów górniczych, ma na celu wzmocnienie skuteczno ci przeprowadzanych kontroli przez
te jedne z najistotniejszych - z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy, a także ochrony
zdrowia i życia ludzkiego - administracyjne organy kontroli. Niewątpliwym jest bowiem, iż
konieczno ć uprzedniego informowania o zamiarze przeprowadzenia kontroli stoi

w sprzeczno ci z jej skuteczno cią. Podkre lenia przy tym wymaga, iż jednocze nie
projektowana regulacja nie pociąga za sobą pogorszenia standardów kontroli
przeprowadzanych u przedsiębiorców, a co należy uznać za priorytet, przysłuży się istotnie do
poprawy bezpieczeństwa pracy.

Odrębnej argumentacji wymaga proponowana zmiana w zakresie wyłączenia spod
zasad przeprowadzania kontroli okre lonych w ustawie o swobodzie działalno ci
gospodarczej, postępowania kontrolnego przeprowadzanego przez organy Państwowej
Inspekcji Pracy.
Ochrona pracy, a w szczególno ci nadzór nad warunkami wykonywania pracy jest
konstytucyjnym obowiązkiem państwa, realizowanym za po rednictwem
wyspecjalizowanych organów publicznych, w tym w szczególno ci Państwowej Inspekcji
Pracy. Ustawodawca nałożył na tą instytucję przede wszystkim zadania z zakresu
sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególno ci przepisów
i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Skuteczna realizacja tych zadań wymaga zarówno
wyposażenia organów Inspekcji w odpowiednie instrumenty prawne jak i stworzenia
odpowiednich warunków aby zadania te mogły być prawidłowo i efektywnie wykonywane.
Celowi temu powinny służyć m.in. przepisy okre lające zasady przeprowadzania kontroli
przez organy Państwowej Inspekcji Pracy. Niestety, niektóre obecnie obowiązujące
uregulowania negatywnie wpływają na skuteczno ć funkcji kontrolnych Państwowej
Inspekcji Pracy. Chodzi zwłaszcza o regulacje zawarte w ustawie o swobodzie działalno ci
gospodarczej. Ustawa ta po nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy o swobodzie działalno ci gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 18, poz. 97) ograniczyła, utrudniła, a w skrajnych przypadkach wręcz wyłączyła
możliwo ć przeprowadzania kontroli u przedsiębiorców.
W tym miejscu należy wskazać, że do kontroli przeprowadzanych przez organy
Państwowej Inspekcji Pracy mają zastosowanie przepisy Konwencji nr 81 Międzynarodowej
Organizacji Pracy dotyczącej inspekcji pracy w przemy le i handlu (Dz.U. z 1997 r. Nr 72,
poz. 450). Przepisy tej Konwencji upoważniają inspektorów pracy m.in. do swobodnego
wstępu, bez uprzedniego zawiadomienia, o każdej porze dnia i nocy, do każdego zakładu
pracy podlegającego inspekcji (art. 12 ust. 1 lit. a) jak również statuują prawo do tak częstego
kontrolowania przedsiębiorstw, jak to tylko będzie konieczne dla zapewnienie skutecznego
stosowania odpowiednich przepisów prawa (art. 16). Jednakże z uwagi na zakres
przedmiotowy Konwencji, której regulacje dotyczą zakładów przemysłowych i handlowych,
nie ma ona zastosowania do kontroli prowadzonych przez Państwową Inspekcję Pracy
w innych sektorach działalno ci gospodarczej. Inaczej mówiąc wskazane powyżej
uprawnienia inspektorów pracy ograniczone są do pracodawców prowadzących działalno ć
przemysłową i handlową – nie mają natomiast zastosowania do innych pracodawców
będących przedsiębiorcami.
Zatem Państwowa Inspekcja Pracy, jest jednym z tych organów nadzoru i kontroli,
którego dotyczą ograniczenia wynikające z ustawy o swobodzie działalno ci gospodarczej,
choć w stopniu węższym niż innych organów kontroli. Nie mniej jednak ustawa o swobodzie
działalno ci gospodarczej wywarła negatywny wpływ na efektywno ć działania Państwowej
Inspekcji Pracy, przejawiający się w szczególno ci w zmniejszeniu skuteczno ci działań
organów PIP oraz efektywno ci wykorzystania przez inspektorów pracy czasu pracy.
Ustawa o swobodzie działalno ci gospodarczej przewiduje m.in. następujące
ograniczenia prowadzenia kontroli: