Senacki projekt ustawy o zmianie dekretu o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym

4
samodzielnie doliczyć do wynagrodzenia zapłaconego biegłemu wartości podatku VAT,
ponieważ nie przewidują tego przepisy.
Jak stwierdził TK, „uregulowania powyższe wywołują więc rozbieżne skutki
podatkowe dla każdej ze wskazanych grup podmiotów uczestniczących w postępowaniu przed
sądami, stwarzając sytuację niekorzystną dla biegłych”.
2.4. W wyroku z dnia 12 czerwca 2008 r. (K 50/05) TK zwrócił uwagę „na konieczność
— z punktu widzenia spójności systemu prawnego Rzeczypospolitej — usunięcia istniejącej
luki prawnej w zakresie stosowania VAT i dokonania zmian prawnych, które wprowadziłyby
jednoznaczne i ujednolicone zasady uwzględniania VAT przy ustalaniu należności osób,
którym organ władzy państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie
właściwych przepisów zlecił wykonanie określonych czynności. Dotyczy to zwłaszcza
przychodów biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz
adwokatów i radców prawnych świadczących pomoc prawną z urzędu (należnego od nich
podatku od towarów i usług, obciążającego ich przychody z tego tytułu). Sytuacja z punktu
widzenia pozycji jako płatników VAT obu grup płatników — jest bowiem identyczna”.
3. Cele i zakres projektowanej ustawy
Mając na uwadze konieczność wykonania postanowienia Trybunału Konstytucyjnego,
kierując się brzmieniem jego sentencji oraz motywami jego uzasadnienia, proponuje się, by w
dekrecie z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w
postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445, ze zm.) w art. 10 po ust. 2 dodać ust. 2a.
Proponowana treść przepisu nie odbiega od treści przepisów regulujących
wynagrodzenie adwokatów i radców prawnych, zamieszczonych w przywoływanych
rozporządzeniach ich dotyczących. Konieczność uregulowania sprawy „zwrotu” podatku VAT
biegłym wprost w akcie o randze ustawy, wynika z tego, iż w dekrecie (czyli akcie o randze
ustawy) brak jest upoważnienia do regulowania spraw wynagrodzenia biegłych w
rozporządzeniu. Istniejące w nim upoważnienie dla Ministra Sprawiedliwości (art. 10 ust. 3)
przyznaje tylko fakultatywne upoważnienie do regulowania wynagrodzenia biegłych i to
tylko biegłych tych kategorii, których wynagrodzenia nie regulują normy urzędowe (czyli
odrębne przepisy).
Proponowany ust. 2a pozwala na „doliczanie” podatku VAT do wynagrodzenia
biegłych wszystkich kategorii, z wyjątkiem tych, którzy nie są płatnikami VAT. Inne możliwe
5
rozwiązanie — nowelizacja wszystkich wspomnianych norm urzędowych oraz rozporządzenia
czy rozporządzeń wydanych na podstawie art. 10 ust. 3 — byłoby bardziej kosztowne pod
względem ekonomiki legislacyjnej (konieczność nowelizacji kilku aktów normatywnych o
różnej randze).
4. Konsultacje
W swojej opinii Minister Sprawiedliwości poinformował, iż w Ministerstwie
Sprawiedliwości przygotowano projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie kosztów
przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym, który również
wykonuje wyrok TK.
Podobną uwagę przedstawił Minister Finansów.
Należy jednak zwrócić uwagę, iż zgodnie z art. 10 ust. 3 dekretu, który upoważnia
ministra do wydania rozporządzenia, minister może ustalać taryfy wynagrodzenia tylko „w
razie braku norm” urzędowych i tylko taryfy wynagrodzenia „biegłych dla poszczególnych ich
kategorii, bądź dla poszczególnych rodzajów postępowania sądowego”.
Oznacza to, że rozporządzenie ministra nie obejmie tych biegłych, których
wynagrodzenie ustalane jest innymi normami urzędowymi. Stąd konieczność nowelizacji
samego dekretu.
Jednocześnie uwzględniono sugestię obu ministerstw, by w projekcie ustawy
zmieniającej dekret doliczanie wartości podatku VAT ograniczyć do tych biegłych, którzy są
jego płatnikami.
Pozytywnie projekt senacki zaopiniowały lub nie wniosły zastrzeżeń następujące
organy i podmioty: Pierwszy Prezes Sadu Najwyższego, Krajowa Izba Radców Prawnych,
Stowarzyszenie Sędziów Polskich IUSTITIA, Stowarzyszenie Prokuratorów RP,
Stowarzyszenie Rzeczoznawców Ekonomicznych, Polskie Stowarzyszenie Biegłych Sądowych
do Spraw Wypadków Drogowych.
5. Skutki finansowe wykonania projektowanej ustawy
Ustawa powoduje skutki finansowe dla budżetu państwa związane z koniecznością
doliczania do wynagrodzenia biegłych podatku VAT.
6
6. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Projektowana ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.