System informacji oświatowej: nowa ustawa

Przeczytaj także: Ustawa o systemie oświaty - zmiany

Na wstępie warto wyjaśnić, że SIO funkcjonuje od dnia 1 stycznia 2005 r. i służy gromadzeniu zbiorów danych o placówkach oświatowych, uczniach, słuchaczach oraz absolwentach, nauczycielach, wychowawcach, a także o wypełnianiu przez uczniów obowiązku nauki. Celem SIO jest przetwarzanie zebranych danych, niezbędnych do prowadzenia polityki oświatowej państwa, dbania o jakość edukacji oraz usprawniania finansowania zadań oświatowych. Dane te służą np. do podziału subwencji oświatowej między samorządy i ustalania wysokości wynagrodzeń nauczycieli.

Zgodnie z nową ustawą o SIO, SIO to centralny zbiór danych, prowadzony przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, w skład którego wchodzą m. in. zbiór danych o szkołach i placówkach oświatowych, zbiory danych o uczniach, zbiory danych o nauczycielach. Główną zmianą wprowadzoną przez nową ustawę o SIO jest zmiana zasady działania SIO, która polega na odejściu od obecnej zasady gromadzenia w SIO danych zbiorczych o uczniach, na rzecz zasady gromadzenia danych jednostkowych uczniów, będących danymi osobowymi w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Po wejściu w życie nowej ustawy o SIO, wszystkie dane gromadzone w SIO będą danymi jednostkowymi.

Nowa ustawa o SIO ma na celu podniesienie poziomu wiarygodności zwartych w nim danych poprzez wprowadzenie procedury potwierdzania danych. Według nowej ustawy o SIO, przekazanie danych z lokalnej bazy danych SIO do bazy danych SIO jest równoznaczne z potwierdzeniem zgodności tych danych ze stanem faktycznym i dokumentacją szkoły, placówki oświatowej lub innej jednostki wykonującej zadania z zakresu oświaty. Ponadto, sporządzane będą coroczne zestawienia danych przekazywanych do bazy SIO, które następnie będą porównywane z danymi, którymi dysponuje jednostka samorządu terytorialnego lub minister prowadzący szkoły i placówki oświatowe. Nowym rozwiązaniem jest również umożliwienie pozyskiwania przez uprawnione podmioty danych z bazy danych SIO oraz ze zbioru PESEL.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że nowa ustawa o SIO przewiduje, że dostęp do bazy danych SIO uzyskuje się na podstawie upoważnienia udzielonego w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Upoważnienia udzielane są po przeprowadzeniu procedury weryfikacji dostępu do bazy danych SIO. Oznacza to, że podmiot uprawniony musi uzyskać stosowne upoważnienie, aby móc korzystać z bazy danych SIO. Takie rozwiązanie ma poprawić bezpieczeństwo korzystania z tej bazy danych oraz zapobiegać nieautoryzowanym próbom jej użycia.

Omawiając nową ustawę o SIO warto wskazać na wątpliwości podnoszone na etapie procesu legislacyjnego przez m.in. Helsińską Fundację Praw Człowieka oraz Fundację Panoptykon i Projekt. Fundacje te podnosiły, że nowa ustawa o SIO zakłada tworzenie na poziomie centralnym "niezanonimizowanej bazy z danymi wrażliwymi" i przez to uważały tą ustawę za kontrowersyjną. Mamy jednak nadzieję, że zastosowane rozwiązania dostatecznie zabezpieczą SIO przed niepowołanym ujawnieniem wrażliwych danych.

Podsumowując, przedstawione powyżej rozwiązania są tylko częścią zmian, które przewiduje nowa ustawa o SIO. Obszerność nowych przepisów spowodowana jest koniecznością dostosowania przepisów prawnych w tej dziedzinie do możliwości, jakie dają obecnie systemy teleinformatyczne. Nowe przepisy mają na celu przede wszystkim usprawnienie korzystania z bazy danych SIO w związku z nowymi możliwościami technologicznymi, wprowadzając zarazem odpowiednie zabezpieczenia.