Zastrzeżenie własności rzeczy w umowie sprzedaży

Przeczytaj także: Umowa sprzedaży nieruchomości: kiedy można od niej odstąpić?

Gdy kupujący odsprzeda rzecz

Należy mieć świadomość tego, że zastrzeżenie własności sprzedanej rzeczy nie zabezpieczy sprzedającego w przypadku, gdyby kupujący odsprzedał rzecz osobie trzeciej, która o zastrzeżeniu nie wiedziała. Osoba trzecia, która o zastrzeżeniu własności nie wiedziała i przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, stanie się nowym właścicielem rzeczy. Wynika to z art. 169 § 1 K.c. Zgodnie z nim, jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze. Wyjątek dotyczy rzeczy skradzionych, zgubionych lub w inny sposób utraconych przez właściciela. W ich przypadku osoba trzecia działająca w dobrej wierze uzyska własność, jeśli upłyną trzy lata od kradzieży, zgubienia lub utraty (art. 169 § 2 K.c.). Ten wyjątek nie ma jednak zastosowania do sprzedaży z zastrzeżeniem własności, gdzie sprzedający dobrowolnie wydaje rzecz kupującemu, mimo iż w umowie jest postanowienie o zastrzeżeniu własności.

Zastaw rejestrowy pewniejszy

Lepszym zabezpieczeniem, choć wymagającym dopełnienia kilku formalności i poniesienia dodatkowych kosztów, jest ustanowienie na sprzedawanej rzeczy zastawu rejestrowego. Jest to odpowiednik - dla rzeczy ruchomych - hipoteki ustanawianej na nieruchomościach.

Ustanowienie zastawu rejestrowego wymaga wpisu do rejestru zastawów. Rejestr ten jest jawny. Opłata sądowa za wpis w rejestrze zastawów to 200 zł.

W umowie zastawniczej można zastrzec, że przed wygaśnięciem zastawu rejestrowego nie dojdzie do zbycia lub obciążenia przedmiotu zastawu. Zbycie lub obciążenie przedmiotu zastawu rejestrowego wbrew takiemu zastrzeżeniu będzie ważne tylko wtedy, jeżeli osoba, na której rzecz zastawca dokonał zbycia lub obciążenia, nie wiedziała i przy zachowaniu należytej staranności nie mogła wiedzieć o tym zastrzeżeniu w chwili zawarcia umowy z zastawcą.

Wykazanie tego jest niezwykle trudne, gdyż od dnia dokonania wpisu w rejestrze zastawów nikt nie może zasłaniać się nieznajomością danych ujawnionych w rejestrze, chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł o nich wiedzieć (art. 38 ust. 1 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, Dz. U. z 2009 r. nr 67, poz. 569 ze zm.). Dlatego z reguły sprzedaż przedmiotu zastawu wbrew zastrzeżeniu w umowie zastawniczej dotyczącemu zakazu zbywania będzie nieważna.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.).

Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.