Zakaz konkurencji: rażąco wysoka kara umowna

Przeczytaj także: Kara umowna w umowie o zakazie konkurencji

Analogiczne z przedstawionym wcześniej stanowisko skład orzekający zajął w wyroku z 10 października 2003 r. (I PK 528/02, OSNP 2004, Nr 19, poz. 336), w którym również opowiedziano się za dopuszczalnością zastrzeżenia kary umownej na rzecz byłego pracodawcy w razie niewykonania lub nienależytego wykonania przez byłego pracownika obowiązku powstrzymania się od działalności konkurencyjnej. W uzasadnieniu do tegoż wyroku SN podkreślono też, że wysokość kary umownej powinna być jednak korygowana zasadami prawa pracy, zwłaszcza ryzyka podmiotu zatrudniającego i ograniczonej odpowiedzialności materialnej pracownika.

Wysokość kary umownej nie może zatem stanowić zupełnie dowolnej kwoty. Zdaniem SN, nie powinna być ona rażąco wyższa od odszkodowania należnego pracownikowi za powstrzymywanie się od zakazu konkurencji (por. wyrok SN z 27.1.2004 r., I PK 222/03). Jeżeli jest, to pracownik ma prawo domagać się jej zmniejszenia (por art. 484 § 2 K.c.). To jednak, czy kara umowna jest rażąco wygórowana czy też nie, powinno być oceniane na podstawie odniesienia do ogólnej kwoty ustalonego w tej umowie odszkodowania, a nie do wysokości kwoty jego miesięcznej raty (zob. wyrok SN z 4 lipca 2007 r., II PK 359/06, OSNP 2008, Nr 15–16, poz. 223).

Co istotne, pracownik ma prawo domagać się zmniejszenia kary umownej także w przypadku, gdy w znacznej części wywiązał się ze zobowiązania. Jeżeli zatem do złamania 2-letniego zakazu konkurencji doszło np. na 3 tygodnie przed jego wygaśnięciem, to pracodawca może się spodziewać, że sąd przychyli się do obniżenia

Warto również przypomnieć, że w myśl postanowień art. 484 § 1 K.c., kara umowna będzie przysługiwać pracodawcy nawet wówczas, gdy okaże się, że nie poniósł on żadnej szkody na skutek złamania zakazu konkurencji. Co jednak w sytuacji, gdy kara umowna okaże się o wiele mniejsza od szkody, którą pracodawca poniósł w wyniku złamania zakazu konkurencji? Czy szef może dochodzić od pracownika nadwyżki szkody nad karą umowną?

Zasadniczo, żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne- tak stanowi zdanie drugie wspomnianego już art. 484 § 1 K.c. Możliwe jest jednak, że strony umówią się odmiennie. Jeśli zatem treść umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia będzie przewidywać możliwość dochodzenia nadwyżki szkody nad karą umowną, to pracodawca na tej podstawie będzie mógł się domagać od pracownika stosownego odszkodowania.

Formularze do pobrania:
Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy
Zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy