Zakaz konkurencji: rażąco wysoka kara umowna

Przeczytaj także: Kara umowna w umowie o zakazie konkurencji

Zagadnienia dotyczące zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy podlegają regulacjom zawartym w art. 101² K.p. W myśl tego przepisu, strony mogą podpisać umowę, w której treści ustalą, że pracownik po rozwiązaniu umowy o pracę zobowiązany jest nie podejmować działań konkurencyjnych wobec działalności byłego szefa. Istotną sprawą jest pamiętać, że krąg osób, z którymi można zawrzeć tego rodzaju umowę, ogranicza się tylko i wyłącznie do pracowników posiadających styczność ze szczególnie istotnymi informacjami, których wydostanie się z firmy mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Nieodzownym elementem treści omawianej tu umowy jest ustalenie wysokości odszkodowania należnego pracownikowi za niepodejmowanie działalności konkurencyjnej. W razie naruszenia zakazu konkurencji pracodawca ma prawo dochodzić:

• zwrotu pieniędzy wypłaconych tytułem odszkodowania,
• naprawienia szkody poniesionej w wyniku nielojalności pracownika.

To drugie może jednak okazać się kłopotliwe- niejednokrotnie zdarza się, że wysokość szkody jest najzwyczajniej w świecie trudna do oszacowania. Dlatego też, umowy antykonkurencyjne coraz częściej zawierają zapisy przewidujące kary umowne za złamanie ich postanowień.

Kara umowna w treści umowy o zakazie konkurencji jest rozwiązaniem zaczerpniętym z przepisów prawa cywilnego. Przepisy K.p. nie statuują bowiem zasad, na jakich powinien ponosić odpowiedzialność pracownik, który naruszył obowiązujący go po zakończeniu zatrudnienia zakaz konkurencji. Jest to o tyle zasadne, że art. 1 K.p. stanowi, iż Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a osoba związana umową antykonkurencyjną obejmującą okres po ustaniu stosunku pracy pracownikiem już de facto nie jest.

Dlatego też, znajduje tu zastosowanie art. 483 K.c. (w zw. z art. 300 K.p.), zgodnie z którym strony mogą zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kary umownej) .

Możliwość stosowania zapisów o karze umownej w umowie o zakazie konkurencji, chociaż początkowo negowana, ostatecznie znalazła akceptację w orzecznictwie. I tak np., w orzeczeniu z 5 kwietnia 2005 r. (I PK 196/04, OSNP 2005, Nr 22, poz. 354) SN potwierdził, że w umowie o antykonkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej na wypadek naruszenia przez byłego pracownika zakazu konkurencji.