Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo farmaceutyczne oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

pojawi się jakieś odstępstwo, powinno ono być pisemnie zatwierdzone przez osobę kompetentną
oraz przy udziale Działu Kontroli Jakości, jeśli to niezbędne.
5.16
Dostęp do pomieszczeń produkcyjnych powinien być zastrzeżony dla pracowników
upoważnionych.
5.17
Należy unikać produkcji produktów innych niż lecznicze w pomieszczeniach i w urządzeniach
przeznaczonych do wytwarzania produktów leczniczych.
Zapobieganie zanieczyszczeniom krzyżowym w produkcji
5.18
Nie wolno dopuścić do zanieczyszczenia materiałów wyjściowych i produktów innymi materiałami
i produktami. Ryzyko przypadkowego zanieczyszczenia krzyżowego powstaje w sytuacji
niekontrolowanego wydostawania się pyłów, gazów, par, aerozoli lub organizmów
z przetwarzanych materiałów i produktów oraz z pozostałości zalegających na urządzeniach i na
odzieży pracowników. Znaczenie tego ryzyka zależy od rodzaju zanieczyszczeń i produktu
narażonego na zanieczyszczenie. Do najbardziej niebezpiecznych zanieczyszczeń należą
materiały silnie uczulające, preparaty biologiczne zawierające żywe organizmy, niektóre hormony,
związki cytotoksyczne oraz inne materiały silnie działające. Obecność zanieczyszczeń ma
największe znaczenie w przypadku produktów podawanych w formie iniekcji, bądź w dużych
dawkach i/lub długotrwale.
5.19
Należy zapobiegać zanieczyszczeniom krzyżowym, stosując odpowiednie środki techniczne lub
organizacyjne, w szczególności:
a.
prowadzenie produkcji w oddzielnych pomieszczeniach (wymagane zwłaszcza dla produktów
takich jak: penicyliny, żywe szczepionki, żywe preparaty bakteryjne i niektóre preparaty
biologiczne) lub stosowanie metody kampanijnej (rozdzielenie w czasie) połączone
z odpowiednim czyszczeniem;
b.
stosowanie odpowiednich śluz i wyciągów powietrznych;
c.
zmniejszanie ryzyka zanieczyszczenia powodowanego przez recyrkulację lub zawracanie
nieuzdatnionego lub niewystarczająco oczyszczonego powietrza;
d.
pozostawianie odzieży roboczej w pomieszczeniach, gdzie przetwarzane są produkty
szczególnie zagrożone zanieczyszczeniem krzyżowym;
e.
stosowanie procedur czyszczenia i odkażania o sprawdzonej skuteczności, gdyż
nieskutecznie czyszczone urządzenia są częstym źródłem zanieczyszczeń krzyżowych;
f.
stosowanie zamkniętych systemów produkcyjnych;
g.
wykrywanie pozostałości i oznaczanie urządzeń etykietami statusu pozwalającymi stwierdzić,
czy urządzenie jest, czy nie jest oczyszczone;
5.20
Środki zapobiegające zanieczyszczeniom krzyżowym i ich skuteczność powinny być okresowo
sprawdzane zgodnie z ustalonymi procedurami.
Walidacja
5.21
Badania walidacyjne powinny umacniać zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania i być prowadzone
zgodnie z określonymi procedurami. Wyniki i wnioski powinny być zapisywane.
50

5.22
Podczas wdrażania nowego przepisu wytwarzania lub nowej metody wytwarzania powinny być
podjęte kroki mające na celu wykazanie ich przydatności do rutynowego prowadzenia procesu.
Należy udowodnić, że określony proces, w którym używa się określonych materiałów i urządzeń
prowadzi w powtarzalny sposób do otrzymania produktu wymaganej jakości.
5.23
Istotne zmiany wprowadzane do procesu wytwarzania, łącznie ze wszystkimi zmianami,
dotyczącymi stosowanych urządzeń lub materiałów, które mogą naruszyć jakość produktu i/lub
powtarzalność procesu muszą podlegać walidacji.
5.24
Procesy i procedury powinny być okresowo poddawane krytycznej rewalidacji, aby zapewnić, że
nadal umożliwiają one osiąganie zamierzonych rezultatów.
Materiały wyjściowe
5.25
Zakup materiałów wyjściowych jest ważną operacją, w którą powinni być zaangażowani
pracownicy posiadający szczegółową i dogłębną wiedzę o dostawcach.
5.26
Materiały wyjściowe powinny być kupowane wyłącznie od zatwierdzonych dostawców
wymienionych w odpowiednich specyfikacjach, a jeśli to możliwe, bezpośrednio od producenta.
Zalecane jest omówienie z dostawcami specyfikacji, ustalonych przez wytwórcę dla materiałów
wyjściowych. Wskazane jest przedyskutowanie przez wytwórcę i dostawcę wszystkich aspektów
dotyczących produkcji i kontroli materiałów wyjściowych, łącznie ze sposobami ich traktowania,
etykietowania, pakowania, jak również z procedurami reklamacji i odrzucania.
5.27
Przy każdej dostawie należy sprawdzać czy opakowanie i plomby pojemników nie zostały
naruszone oraz czy dokument dostawy jest zgodny z etykietami dostawcy.
5.28
Jeżeli jedna dostawa materiału składa się z różnych seri , każda seria musi być oddzielnie
traktowana przy pobieraniu prób, badaniu i zwalnianiu
5.29
Materiały wyjściowe, przechowywane w pomieszczeniach magazynowych muszą być
odpowiednio oznakowane (patrz Rozdział 5, pkt 5.13). Etykiety powinny zawierać co najmniej
następujące informacje:
-ustaloną nazwę produktu oraz, gdy ma to zastosowanie, kod wewnętrzny;
- numer serii nadany przy odbiorze;
- status danego materiału (na przykład: w trakcie kwarantanny, w trakcie badań, zwolniony,
odrzucony);
- jeśli jest to potrzebne termin ważności lub termin ponownego badania.
Jeśli system magazynowania w danej wytwórni jest w pełni skomputeryzowany, powyższe
informacje nie muszą znajdować się w czytelnej formie na etykietach.
5.30
Powinny istnieć odpowiednie procedury lub środki zapewniające identyfikację zawartości każdego
pojemnika z materiałem wyjściowym. Pojemniki z materiałem luzem, z których pobrano próby
powinny być oznakowane (patrz Rozdział 6, punkt 6.13).
5.31
Można używać tylko materiałów wyjściowych zwolnionych przez Dział Kontroli Jakości, w okresie
ich ważności.
5.32
Materiały wyjściowe powinny być wydzielane (odmierzane) tylko przez wyznaczone osoby,
51

zgodnie z pisemną procedurą, aby zapewnić, że właściwe materiały zostały dokładnie wydzielone
(odmierzone) do czystych i prawidłowo oznakowanych pojemników.
5.33
Każdy z wydzielanych (odmierzanych) materiałów i jego masa lub objętość powinny być
niezależnie sprawdzone, a wynik tej kontroli powinien być zapisany.
5.34
Materiały wydzielone (odmierzone) do produkcji jednej seri powinny być przechowywane razem
i wyraźnie oznakowane.
Operacje przetwarzania: produkty pośrednie i produkty luzem
5.35
Przed rozpoczęciem każdej operacji należy zapewnić, że obszar pracy i urządzenia są czyste
i wolne od materiałów wyjściowych, produktów, pozostałości produktów oraz dokumentów nie
wymaganych do przeprowadzenia bieżącej operacji.
5.36
Produkty pośrednie oraz produkty luzem powinny być przechowywane w odpowiednich
warunkach.
5.37
Krytyczne procesy powinny być zwalidowane (patrz "Walidacja" w niniejszym rozdziale).
5.38
Powinny być przeprowadzone i rejestrowane niezbędne kontrole procesu i środowiska.
5.39
Każde istotne odchylenie od oczekiwanej wydajności powinno być rejestrowane i badane.
Materiały opakowaniowe
5.40
Zakup, sposób postępowania i kontrola bezpośrednich i drukowanych materiałów
opakowaniowych powinny odbywać się w sposób podobny do postępowania z materiałami
wyjściowymi.
5.41
Szczególną uwagę należy zwrócić na materiały opakowaniowe drukowane. Powinny one być
przechowywane w odpowiednio bezpiecznych warunkach, aby uniemożliwić dostęp osób
nieupoważnionych. Pocięte etykiety i inne materiały drukowane luzem, powinny być
przechowywane i transportowane w oddzielnych, zamkniętych pojemnikach w celu
uniemożliwienia ich pomieszania. Materiały opakowaniowe powinny być wydawane tylko przez
pracowników upoważnionych, według zatwierdzonych procedur.
5.42
Każda dostawa bądź seria bezpośrednich lub drukowanych materiałów opakowaniowych powinna
otrzymać specjalny numer lub znak identyfikacyjny.
5.43
Przeterminowane lub zdezaktualizowane materiały opakowaniowe bezpośrednie lub drukowane
powinny być zniszczone, a fakt ten udokumentowany.
Operacje pakowania
5.44
Ustalając plan operacji pakowania należy zwrócić szczególną uwagę na zmniejszenie do
minimum ryzyka zanieczyszczeń krzyżowych oraz pomieszania lub zamiany. Różne produkty nie
mogą być pakowane w bliskim sąsiedztwie, chyba że istnieje fizyczne wydzielenie przestrzeni.
5.45
Przed rozpoczęciem pakowania, należy zapewnić, że obszar pracy, linie pakowania, maszyny
drukujące i inny sprzęt są czyste i wolne od wszelkich produktów, materiałów i dokumentów,
poprzednio używanych i niepotrzebnych do przeprowadzenia bieżącej operacji. Oczyszczanie lini
powinno odbywać się według odpowiedniej listy kontrolnej.
5.46
Wszystkie stanowiska lub linie pakowania powinny być oznakowane nazwą produktu i numerem
52

pakowanej serii.
5.47
Wszystkie produkty i materiały opakowaniowe, które mają być używane, powinny być podczas
dostawy do oddziału pakowania sprawdzone co do ilości, tożsamości i zgodności z instrukcjami
pakowania.
5.48
Pojemniki przeznaczone do napełniania powinny być czyste. Należy zwracać szczególną uwagę
na unikanie i usuwanie wszelkich zanieczyszczeń, takich jak fragmenty szkła lub metalu.
5.49
Etykietowanie powinno zwykle następować tak szybko jak to możliwe po napełnieniu i zamknięciu
opakowań. Jeżeli tak nie jest, powinno się zastosować odpowiednie procedury zabezpieczające
przed pomieszaniem lub błędnym etykietowaniem produktów.
5.50
Prawidłowość każdej operacji znakowania (numerów kodowych, terminów ważności) wykonanej
oddzielnie lub w ciągu procesu pakowania powinna być sprawdzona i udokumentowana. Należy
zwrócić szczególną uwagę na drukowanie wykonywane ręcznie, które powinno być sprawdzane
w regularnych odstępach czasu.
5.51
Używanie ciętych etykiet lub wykonywanie nadruków poza linią pakowania wymaga szczególnej
uwagi. Stosowanie etykiet w rolach jest korzystniejsze niż stosowanie etykiet ciętych, ze względu
na mniejsze ryzyko pomyłki.
5.52
Należy kontrolować czy elektroniczne czytniki kodu, liczniki etykiet i podobne urządzenia pracują
prawidłowo.
5.53
Informacje drukowane i wytłaczane na materiałach opakowaniowych powinny być wyraźne
i odporne na blaknięcie lub ścieranie.
5.54
Kontrola produktów na lini podczas pakowania powinna obejmować sprawdzanie co najmniej:
a)
ogólnego wyglądu opakowań;
b)
kompletności opakowań;
c)
prawidłowości zastosowanych produktów i materiałów opakowaniowych;
d)
prawidłowości nadruków;
e)
prawidłowości funkcjonowania urządzeń monitorujących linię pakowania.
Próby pobrane z lini pakowania nie powinny być ponownie dołączane do seri .
5.55
Produkty, których dotyczyło niespodziewane zdarzenie, mogą być dołączane do seri dopiero po
specjalnej kontroli, zbadaniu i zatwierdzeniu przez osoby upoważnione. Należy przechowywać
szczegółowy zapis takiej operacji.
5.56
Każda istotna lub nietypowa rozbieżność występująca w bilansie pomiędzy zużytymi ilościami
produktu luzem i drukowanych materiałów opakowaniowych, a liczbą wyprodukowanych
opakowań jednostkowych produktu powinna być dokładnie wyjaśniona i rozliczona, w sposób
zadowalający przed zwolnieniem produktu do obrotu.
5.57
Po zakończeniu pakowania, wszystkie niewykorzystane materiały opakowaniowe opatrzone
numerem seri powinny zostać zniszczone, a fakt ten zapisany. Przy zwracaniu do magazynu
materiałów zadrukowanych nieoznakowanych numerem seri , należy postępować zgodnie
z zatwierdzoną procedurą.
53

Produkty końcowe
5.58
Produkty końcowe powinny być poddane kwarantannie do czasu ich ostatecznego zwolnienia do
obrotu, na warunkach ustalonych przez wytwórcę.
5.59
Ocena produktów końcowych oraz dokumentacja, niezbędna do zwolnienia produktu do obrotu
jest opisana w rozdziale 6 (Kontrola Jakości).
5.60
Produkty końcowe zwolnione do obrotu powinny być przechowywane jako nadające się do użycia,
w warunkach określonych przez wytwórcę.
Materiały odrzucone, odzyskane i zwrócone
5.61
Materiały i produkty odrzucone powinny być wyraźnie oznakowane i przechowywane oddzielnie,
w wyznaczonych obszarach. Powinny być one albo zwrócone dostawcy albo, jeśli to wskazane,
przerobione lub zniszczone. Każde z powyższych działań musi być zatwierdzone
i udokumentowane przez upoważnionych pracowników.
5.62
Przerabianie produktów odrzuconych powinno być stosowane wyjątkowo. Przerabianie jest
dopuszczalne wyłącznie, pod warunkiem, że nie będzie miało wpływu na jakość produktu
końcowego, zostaną spełnione wymagania specyfikacji i jeżeli będzie wykonane zgodnie
z określoną i zatwierdzoną procedurą, po ocenie związanego z tym ryzyka. Należy przechowywać
zapis przypadków przerabiania produktów.
5.63
Odzyskiwanie całości lub części poprzednich seri spełniających wymagania jakościowe poprzez
wprowadzanie ich do seri tego samego produktu na określonym etapie wytwarzania powinno być
wcześniej zatwierdzone. Odzyskiwanie produktu musi być prowadzone zgodnie z określoną
procedurą i po dokonaniu oceny związanego z tym ryzyka, łącznie z możliwym wpływem na okres
ważności. Fakt odzyskania produktów musi być udokumentowany.
5.64
Dział Kontroli Jakości powinien rozważyć potrzebę przeprowadzenia dodatkowego badania
każdego przerabianego produktu końcowego i produktu końcowego, do którego był dołączony
produkt odzyskany.
5.65
Produkty, które zostały zwrócone z rynku, gdzie znajdowały się poza kontrolą wytwórcy, powinny
zostać zniszczone z wyjątkiem sytuacji, kiedy ich jakość jest niewątpliwie zadowalająca; wówczas
można rozważyć ich ponowne wprowadzenie do obrotu, zmianę etykiet lub odzyskanie w kolejnej
seri po krytycznej ocenie przez Dział Kontroli Jakości, zgodnie z pisemną procedurą. Ocena
powinna uwzględniać charakter produktu, specjalne warunki przechowywania, o ile są wymagane,
stan i historię produktu a także czas, który upłynął od zwolnienia produktu do obrotu. Jeżeli
pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości co do jakości produktu, nie powinien być on ponownie
zwalniany do obrotu lub użycia, jednakże dopuszcza się możliwość odzyskania substancji czynnej
w podstawowym procesie chemicznego przerabiania. Każda podjęta decyzja powinna zostać
odpowiednio udokumentowana.
ROZDZIAŁ 6 KONTROLA JAKOŚCI
Reguła
Kontrola Jakości obejmuje pobieranie prób, specyfikacje, badania, a także organizację,
54