Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Za takim rozwiązaniem przemawiają także względy natury dydaktycznej. W efekcie
wejścia w życie ustawy nowelizującej i nowej podstawy programowej, w trakcie 3-letniego
okresu przejściowego dzieci 5- i 6-letnie będą realizować ten sam program – dostosowany do
możliwości percepcyjnych dzieci 5-letnich. W konsekwencji oznaczać to będzie edukacyjne
uwstecznianie 6-latków, które od 1 września br. mają już nie być nauczane podstaw czytania i
pisania.
Zdecydowanie negatywnie należy ocenić wprowadzenie zapisu umożliwiającego
przekazywanie przez samorządy w drodze umowy liczących do 70 uczniów szkół i innych
placówek, w tym przedszkoli i szkół specjalnych, stowarzyszeniom, fundacjom i osobom
prawnym. Otwiera to drogę do „dzikiej” prywatyzacji szkolnictwa.
Jednocześnie wnioskodawcy proponują objęcie funkcjonowania przedszkoli
publicznych finansowaniem z części oświatowej subwencji dla gmin. Zniesienie bariery
finansowej, jaką dla wielu rodzin stanowi obecnie konieczność uiszczania tzw. opłaty stałej
za uczęszczanie dziecka do przedszkola, przyczyni się do upowszechnienia wychowania
przedszkolnego oraz mieć będzie pozytywny wpływ na rynek pracy, gdyż umożliwi wielu
młodym matkom powrót do aktywności zawodowej. Bezpłatne przedszkola spowodują, iż
wzrośnie wskaźnik uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym. – w przypadku Polski
jeden z najniższych wśród państw Unii Europejskiej .
Wątpliwości wnioskodawców wzbudza również ograniczenie kompetencji ministra
właściwego do spraw oświaty, co przejawiło się pozbawieniem go prawa podejmowania
decyzji o dopuszczeniu do użytku programów wychowania przedszkolnego i programów
nauczania, przy pozostawieniu jedynie kompetencji w zakresie dopuszczania podręczników
do użytku szkolnego Może to bowiem skutkować oddaniem decyzji w sprawach
programowych osobom nie posiadającym wykształcenia pedagogicznego. Decyzje takie mają
bowiem podejmować dyrektorzy szkół lub przedszkoli, a więc niekoniecznie osoby mające
przygotowanie pedagogiczne i doświadczenie z pracy z dziećmi i młodzieżą.
Uwzględniając postulaty specjalistów – a także rodziców i uczniów, jak też
przedstawicieli wielu samorządów – wnioskodawcy proponują określenie w ustawie
maksymalnej dopuszczalnej liczby uczniów w oddziałach szkól publicznych. Nie ulega
bowiem żadnej wątpliwości, że efektywność nauczania w klasach liczących 30 a nawet więcej
uczniów jest o wiele niższa niż w klasach liczących ok. 20 uczniów. W mniej licznych
klasach możliwe jest też o wiele bardziej efektywne wychowawcze oddziaływanie
nauczycieli na dzieci i młodzież. Ze względów organizacyjnych proponuje się przy tym, by

2
określone w ustawie limity liczebności zaczęły obowiązywać z początkiem roku szkolnego
2010/2011.

Wnioskodawcy – wyciągając wnioski z dotychczasowej praktyki i biorąc pod uwagę
względy zdrowotne – proponują także zobowiązać jednostki samorządu szkolnego do
reaktywowania stołówek szkolnych w tych placówkach, w których dotąd one nie funkcjonują.
Pozorne oszczędności finansowe, jakie przynosi zamawianie posiłków dla uczniów w firmach
cateringowych, w dłuższym okresie czasu mają bowiem negatywne skutki dla ogólnego stanu
zdrowia uczniów z racji – co wykazuje szereg kontroli przeprowadzanych na zlecenie
wojewodów – wadliwej, niedostosowanej do potrzeb rozwojowych uczniów, diety.

W projekcie proponuje się również zmianę definicji niepełnosprawności sprzężonej,
przyjmując, że ze sprzężeniem mamy do czynienia wtedy, gdy występuje – stwierdzona
orzeczeniem - więcej niż jedna niepełnosprawność, niezależnie od jej charakteru. Zmiana
wprowadzona ustawą nowelizującą, polegająca na określeniu wąskiego katalogu rodzajów
niepełnosprawności, z których jednoczesne wystąpienie dwóch stanowi sprzężenie, nie
uwzględnia bowiem całej złożoności przypadków i sytuacji, z którymi spotykają się zespoły
orzekające o potrzebie kształcenia specjalnego. I wbrew stanowisku Ministerstwa Edukacji
Narodowej, nie odpowiada potrzebom edukacyjnym dzieci niepełnosprawnych ze względu na
potrzebę stosowania specjalnej organizacji nauki i odrębnych metod pracy dydaktycznej.
Przykładowo – słabowidzący uczeń cierpiący na schizofrenię nie jest już traktowany jako
osoba o niepełnosprawności sprzężonej. Analiza stanowiska MEN prezentowanego w trakcie
prac legislacyjnych nad ustawą z 19 marca 2009 r. pozwala przy tym na stwierdzenie, że
celem wprowadzenia zawężonej definicji niepełnosprawności sprzężonej było dążenie do
zmniejszenia wydatków państwa na subwencję oświatową a nie dobro uczniów
niepełnosprawnych.


3

Ocena skutków regulacji (OSR)

1. W zakresie wskazania podmiotów, na które oddziałuje projekt ustawy:

Projektowana ustawa dotyczy dzieci w wieku 3-5 i 6 lat, rodziców, przedszkoli,
innych form wychowania przedszkolnego, szkół podstawowych, jednostek samorządu
terytorialnego oraz innych osób prawnych i osób fizycznych.

2. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych

Dokładne oszacowanie skutków finansowych proponowanych zmian dla budżetu
państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego jest niemożliwe, gdyż wymagałoby
to precyzyjnego wyliczenia potrzeb finansowych dla każdej z 2,5 tysiąca gmin, jak też
określenia z kilkuletnim wyprzedzeniem wysokości środków finansowych przeznaczonych na
realizację wieloletniego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”. Należy jednak
zauważyć, że wejście w życie ustawy w proponowanym kształcie będzie miało o tyle
pozytywne skutki finansowe dla budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu
terytorialnego, że umożliwi rozłożenie w okresie dłuższym niż 3-letni wydatków koniecznych
dla odbudowy infrastruktury przedszkolnej i przystosowania szkół podstawowych dla potrzeb
6-latków.
Najpoważniejsze skutki finansowe dla budżetu państwa mieć będzie proponowane
przez wnioskodawców objęcie finansowaniem z części oświatowej dla subwencji gmin
funkcjonowania przedszkoli publicznych. Dokładne ich oszacowanie jest jednak bardzo
trudne m.in. z uwagi na stale zmieniającą się liczbę miejsc w przedszkolach, jak i liczbę
dzieci w wieku przedszkolnym. Szacunkowo można przyjąć, że w przypadku dzieci 6-letnich
konieczne będzie zwiększenie subwencji o ok. 1,3 mld zł, a w przypadku 5-latków (przy
założeniu objęcia wychowaniem przedszkolnym pełnego rocznika) – o kolejne 1,2 mld zł
rocznie. W przypadku dzieci młodszych, tj. 3- i 4-letnich, łączny koszt proponowanych zmian
nie powinien przekroczyć 1,5 mld zł.

3. Wpływ regulacji na rynek pracy

Upowszechnianie wychowania przedszkolnego oraz zniesienie bariery finansowej,
jaką dla wielu rodzin stanowi obecnie konieczność uiszczania tzw. opłaty stałej za
uczęszczanie dziecka do przedszkola, mieć będzie pozytywny wpływ na rynek pracy, gdyż
umożliwi wielu młodym matkom powrót do aktywności zawodowej. Ponadto,
upowszechnianie wychowania przedszkolnego będzie impulsem do tworzenia nowych miejsc
pracy dla nauczycieli z odpowiednim przygotowaniem zawodowym.
Określenie maksymalnej dopuszczalnej liczby uczniów w poszczególnych oddziałach
w szkołach publicznych może zapobiec zwolnieniom nauczycieli, spowodowanym
okresowym zmniejszaniem się liczby uczniów na poszczególnych poziomach systemu
oświaty.

4. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw:

Wprowadzona regulacja prawna będzie miała pozytywny wpływ na funkcjonowanie
przedsiębiorstw z szeroko pojętego sektora edukacyjnego, gdyż – w związku z koniecznością
przywrócenia przez Ministerstwo Edukacji Narodowej wcześniej obowiązującej podstawy
programowej - spowoduje odrodzenie popytu na podręczniki i pomoce dydaktyczne używane
dotąd w nauczaniu dzieci 6-letnich w klasach „zero”.



1
5. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny:
Przyjmuje
się, że projektowana zmiana będzie miała wpływ na rozwój regionalny
naszego kraju w kontekście inwestycji w rozwój zasobów ludzkich, wyrównanie szans
edukacyjnych i umożliwienie dobrego startu dzieciom z rodzin uboższych.

6. Zgodność z prawem Unii Europejskiej:

Proponowany projekt nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.


2
Warszawa, 3 sierpnia 2009 r.
BAS-WAL-1606/09



Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o zmianie ustawy o
systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Bożena Kotkowska)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony projekt ustawy przewiduje zmianę ustawy z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze
zmianami) oraz ustawy z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie
oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 458).
Zmiana dotyczy ponownego podwyższenia wieku dziecka, w którym jest
obowiązane do odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego (6 lat) oraz w
którym zaczyna być objęte obowiązkiem szkolnym (7 lat) – poprzez uchylenie
stosownych przepisów ustawy z dnia 19 marca 2009 r. nowelizujących ustawę o
systemie oświaty. Ponadto projekt przewiduje m.in.: zmianę przepisów
zawierających definicje pojęć ustawowych, uchylenie przepisów
umożliwiających przejmowanie szkół liczących nie więcej niż 70 uczniów przez
osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu
terytorialnego, ustalenie maksymalnej dopuszczalnej liczby (nie wyższej niż 20)
uczniów w oddziałach szkół publicznych, zapewnienie uczniom możliwości
korzystania ze stołówek szkolnych, objęcie funkcjonowania przedszkoli
publicznych, szkół publicznych i placówek publicznych prowadzonych przez
jednostki samorządu terytorialnego finansowaniem przez państwo z części
oświatowej subwencji ogólnej w dochodach tych jednostek.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.