Wcześniejsza emerytura nie chroni przed zwolnieniem

Przeczytaj także: Ochrona przedemerytalna a wypowiedzenie umowy o pracę

Rozważmy następujący przypadek: W związku ze zmianami organizacyjnymi wprowadzonymi w bieżącym roku planujemy likwidację stanowiska dyrektora generalnego. Zatrudniona na tym stanowisku pracownica z początkiem tego miesiąca weszła w 4-letni okres ochrony przedemerytalnej przed wypowiedzeniem. Planowana likwidacja stanowiska nie mogła zostać przeprowadzona wcześniej, gdyż od pracownica od 23 lutego 2009 r. przebywa na zwolnieniu lekarskim, a 182-dniowy okres pobierania wynagrodzenia i zasiłku chorobowego wyczerpie się 23 sierpnia 2009 r. Pracownica poinformowała pracodawcę, iż nie będzie dalej chorować i od 24 sierpnia 2009 r. po uzyskaniu zaświadczenia o zdolności do pracy zamierza powrócić do pracy. Czy likwidując stanowisko pracy zakład pracy ma możliwość wypowiedzieć umowę o pracę pracownicy w wieku przedemerytalnym i rozwiązać z nią umowę o pracę w okresie tej 4-letniej ochrony przedemerytalnej?

Pracownica posiada 32-letni staż pracy zawodowej i 31 grudnia 2008 r. spełniała warunki do uzyskania wcześniejszej emerytury. Ponadto pracownicy przed rozpoczęciem okresu zwolnienia lekarskiego wyszedł na jaw fakt niedopełnienia obowiązków służbowych. Zdarzenie miało miejsce na przełomie grudnia i stycznia. W chwili, kiedy cała sprawa wyszła na jaw i pracownica miała otrzymać 3-miesięczne wypowiedzenie umowy o pracę (zatrudniona jest na czas nieokreślony) rozchorowała się i nadal choruje do 23 sierpnia 2009 r. Czy ochrona przedemerytalna w sytuacji wyżej opisanej nie daje zakładowi pracy podstawy do wypowiedzenia i rozwiązania umowy o pracę w normalnym trybie? Czy jest jakaś możliwość - poza rozwiązaniem umowy o pracę z winy pracownika lub wypowiedzeniem zmieniającym i wypłatą dodatku wyrównawczego do chwili uzyskania wieku emerytalnego - dzięki której zakład pracy może rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem podlegającym ochronie przedemerytalnej? Co zrobić w sytuacji, kiedy zakład pracy nie zamierza nadal zatrudniać pracownika?

1. Ochrona przedemerytalna nie dotyczy wcześniejszej emerytury

Pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, nie można wypowiedzieć umowy o pracę, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Nabycie prawa do emerytury uzależnione jest więc od spełnienia 2 przesłanek: wieku pracownika oraz jego okresu składkowego i nieskładkowego. Powszechny wiek emerytalny wynosi obecnie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę obejmuje także pracowników, których powszechny wiek emerytalny został obniżony (55 i 60 lat) ze względu na szczególne warunki pracy lub pracę w szczególnym charakterze, np. pracownicy kolei czy górnicy.

Ważne!
Wcześniejsza emerytura nie chroni przed zwolnieniem

Obniżonego wieku emerytalnego, do którego uprawnieni są np. pracownicy kolei czy górnicy, nie należy mylić z prawem do wcześniejszej emerytury, gdyż są to zupełnie inne świadczenia. Pracownicy, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku do uzyskania wcześniejszej emerytury (55 lat dla kobiet, 60 lat dla mężczyzn), nie są objęci ochroną przed wypowiedzeniem umowy.

Zdaniem SN: Przed wcześniejszą emeryturą ochrona nie obowiązuje
Nie ma żadnych racjonalnych przesłanek, które pozwalałyby na traktowanie ochrony przed wypowiedzeniem w okresie 2 lat (obecnie 4) przed ukończeniem takiego wcześniejszego wieku emerytalnego, gdyż powstawałby stan niepewności co do okresu obowiązywania zakazu wypowiadania umowy o pracę w zależności od tego, czy chroniony tym zakazem pracownik skorzysta z wcześniejszych uprawnień emerytalnych w wieku 50 lat - kobieta i 60 lat mężczyzna, gdyż może skorzystać z prawa przejścia na emeryturę także po osiągnięciu tego wieku. Nie jest to bowiem „normalny” ustawowy wiek emerytalny. (Wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 2008 r., I BP 51/07)

2. Likwidacja stanowiska pracy nie wyłącza ochrony przedemerytalnej

Ochrona pracowników w wieku przedemerytalnym nie przysługuje w przypadku likwidacji lub upadłości zakładu pracy oraz w sytuacji rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Ważne!
Upadłość i likwidacja uzasadnia wypowiedzenie

W wyniku upadłości lub likwidacji pracodawcy można wypowiedzieć umowy wszystkim pracownikom, także tym znajdującym się w wieku przedemerytalnym, gdyż na podstawie art. 411 Kp ochrona trwałości zatrudnienia zostaje uchylona. W związku z powyższym, niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników, pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną, powołując się jedynie na likwidację stanowiska pracy tego pracownika.

Liczba zatrudnionych pracowników ma jednak wpływ na możliwość wypowiedzenia takim pracownikom warunków pracy i płacy. Mianowicie pracodawców zatrudniających mniej niż 20 pracowników obejmuje zakaz wypowiadania umów o pracę oraz warunków pracy i płacy pracownikom podlegającym ochronie. Natomiast pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników, w okresie objęcia szczególną ochroną przed wypowiedzeniem umowy, mogą wypowiedzieć warunki pracy i płacy pracownikom, jeżeli z przyczyn niedotyczących pracowników nie jest możliwe dalsze ich zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach pracy.

Jeżeli więc wypowiedzenie warunków pracy i płacy w związku z koniecznością likwidacji danego stanowiska pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, takim pracownikom będzie przysługiwać przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy dodatek wyrównawczy. W sytuacji, w której pracownik nie przyjmie wypowiedzenia zmieniającego, jego umowa o pracę rozwiąże się z upływem okresu wypowiedzenia, a ponieważ nastąpi to z przyczyn niedotyczących pracowników, będzie przysługiwać mu prawo do odprawy pieniężnej.

3. Ochrona przedemerytalna obejmuje jedynie zakaz przed wypowiadaniem umowy

Zakaz przewidziany w art. 39 Kp dotyczy jedynie sytuacji, w której pracodawca wypowiada pracownikom umowę o pracę, natomiast nie dotyczy to innych trybów rozwiązania umowy jak np. trybu określonego w art. 52 Kp, który dotyczy rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika bez wypowiedzenia, czyli tzw. dyscyplinarnego rozwiązania umowy. Tryb dyscyplinarnego zwolnienia z pracy przewiduje niezwłoczne rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem, który m.in. dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych i z tego powodu niemożliwe jest dalsze jego zatrudnianie na dotychczasowym stanowisku. Informacja o rozwiązaniu umowy o pracę powinna być złożona w formie pisemnej i zawierać poza wyrażeniem woli natychmiastowego ustania stosunku pracy wskazanie przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Oczywiście ocena, czy dane naruszenie obowiązku jest ciężkie, zależy od okoliczności każdego indywidualnego przypadku i należy do pracodawcy.

4. Na zwolnienie dyscyplinarne pracodawca ma jedynie 1 miesiąc

Przy zwolnieniu dyscyplinarnym istotne jest jednak zachowanie terminu 1 miesiąca od momentu uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej dyscyplinarne rozwiązanie umowy. W przypadku braku możliwości wręczenia pracownikowi (w pracy) informacji o rozwiązaniu umowy o pracę z winy pracownika oświadczenie woli informujące o tym fakcie powinno zostać wysłane w ciągu miesiąca na adres pracownika. Pismo informujące o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia nie musi wskazywać terminu ustania stosunku pracy, gdyż skutek ten nastąpi w dacie dojścia oświadczenia woli do adresata w sposób umożliwiający mu faktyczne zapoznanie się z jego treścią.

Dla rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika nie ma także znaczenia fakt, iż pracownik zaraz po dopuszczeniu się czynu będącego podstawą do takiego rozwiązania korzysta ze zwolnienia lekarskiego. Wynika to z faktu, iż ochrona pracowników w trakcie zwolnienia lekarskiego przewidziana w art. 41 Kp dotyczy jedynie przypadków wypowiadania umów, a nie ich rozwiązywania w innym trybie, jak np. rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika.

W związku z powyższym, w sytuacji opisanej w pytaniu, po powrocie pracownicy do pracy po długotrwałym zwolnieniu lekarskim pracodawca nie ma możliwości rozwiązania z pracownicą umowy o pracę z winy pracownika na podstawie art. 52 § 1 Kp, gdyż termin, w którym mogło dojść do takiego rozwiązania umowy o pracę, upłynął w ciągu miesiąca po fakcie uzyskania przez pracodawcę informacji uzasadniających „dyscyplinarkę”.

Warto pamiętać, iż niezależnie od faktu korzystania przez pracownika z ochrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę zawsze dopuszczalne jest rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron.

Podstawa prawna:

• art. 30 § 1 pkt 1, art. 39, art. 41, art. 52 § 1, § 2, § 3, art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94)
• art. 10 ust. 1, ust. 2, ust. 3, ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. nr 90, poz. 844),
• art. 24 ust. 1, art. 27 i art. 28 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353),
• art. 61 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93).

Portal Kadrowy - odpowiedzi ekspertów prawa pracy. Porady wraz z podstawą prawną otrzymasz na skrzynkę. Dajemy gwarancję profesjonalnej odpowiedzi. W portalu do pobrania m.in. wzory, wskaźniki, kalkulatory, akty prawne.