Poselski projekt ustawy o nadzorze publicznym nad stosowaniem cen transakcyjnych

nabyciem od podmiotu niezależnego lub wytworzeniem we własnym zakresie przedmiotu
transakcji i odpowiedniego zysku wynikającego z warunków rynkowych i wykonywanych
przez te podmioty funkcji oraz kosztów pośrednich, wyłączając koszty ogólne zarządu, czyli
kosztów działania jednostki jako całości oraz kosztów zarządzania tą jednostką. Marżę ustala
się poprzez odniesienie do poziomu marży, jaką ten sam podmiot stosuje w porównywalnych
transakcjach z podmiotami niezależnymi, lub marży stosowanej w porównywalnych
transakcjach przez podmioty niezależne.
W przypadku, gdy nie jest możliwe zastosowanie żadnej z wyżej wymienionych metod,
ustawa przewiduje zastosowanie metody zysku transakcyjnego, polegającej na określeniu
dochodów na podstawie zysku, jakiego racjonalnie mógłby oczekiwać dany podmiot
uczestniczący w transakcji. Wskazane zostało dodatkowo, że jeżeli właściwy organ podatkowy,
na podstawie przepisów z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, wyda decyzję o
uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między
podmiotami powiązanymi, stosuje się metodę w niej wskazaną w zakresie określonym w tej
decyzji.
Przedstawione wyżej rozwiązania miałyby zastosowanie także w przypadkach
występowania „krajowych cen transakcyjnych”, tj. pomiędzy podmiotami powiązanymi
będącymi podmiotami krajowymi (art. 5).
W art. 6 projektowana ustawa zawiera regulacje dotyczące transakcji z podmiotami
mającymi siedzibę lub zarząd w tzw. „rajach podatkowych”, czyli krajach wymienionych w
rozporządzeniu, o którym mowa w art. 17. Kiedy warunki ustalone w takich transakcjach
odbiegają od warunków, jakie ustaliłyby między sobą niezależne podmioty i w wyniku tego
podmiot krajowy nie wykazuje dochodów lub wykazuje dochody w zaniżonej wysokości,
wówczas dochody podmiotu krajowego określa się w drodze oszacowania. Stosuje się w tym
celu metody wskazane wyżej, tj. metody: porównywalnej ceny niekontrolowanej, ceny
odprzedaży oraz rozsądnej marży ("koszt plus"), a w ostateczności metodę zysku
transakcyjnego. Odpowiednie zastosowanie znajdują również przepisy z art. 14 ustawy z dnia
15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych lub art. 19 ustawy z dnia 26 lipca
1992 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczące sposobu określenia rynkowej
wartości przedmiotu transakcji.
                                                           
2 Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm. 
3 Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397, ze zm.
4 Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, ze zm. 

15
W projektowanej ustawie krajowymi podmiotami powiązanymi są również podmioty,
między którymi występują powiązania o charakterze rodzinnym lub wynikającym ze
stosunku pracy albo powiązania majątkowe pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami
pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli
którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych
podmiotach (art. 7). Istotne jest, iż jako powiązania rodzinne rozumie się wyłącznie
małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia.
Art. 8 określa, jaki minimalny procent udziałów w kapitale innego podmiotu musi
posiadać dany podmiot, aby uznać, że posiada on udziały w kapitale tego innego podmiotu
(5%).
Projektowana ustawa przewiduje również, że zakazy dotyczące międzynarodowych cen
transakcyjnych oraz metod szacowania dochodów w tych przypadkach stosuje się odpowiednio
przy określaniu części dochodu podatnika podatku dochodowego podlegającego
ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, prowadzącego działalność poprzez położony na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład, podlegającej przypisaniu temu
zakładowi (art. 9). Zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko
od dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Z kolei na mocy art. 3 ust. 2
ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych niemających na
terytorium naszego państwa siedziby lub zarządu podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko
od dochodów osiągniętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Położony w Polsce
zagraniczny zakład uzyskuje dochody na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Przez określenie zakładu na potrzeby ustawy nadzorze publicznym nad stosowaniem cen
transakcyjnych rozumie się (art. 2 pkt 5):
 stałą placówkę, poprzez którą podmiot mający miejsce siedziby lub zarząd na
terytorium innego państwa, wykonuje całkowicie lub częściowo działalność na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności oddział, przedstawicielstwo,
biuro, fabrykę, warsztat albo miejsce wydobywania bogactw naturalnych;
 plac budowy, budowę, montaż lub instalację, prowadzone na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej przez podmiot mający miejsce siedziby lub zarząd na
terytorium innego państwa;

16
 osobę, która w imieniu i na rzecz podmiotu mającego miejsce siedziby lub zarząd na
terytorium innego państwa działa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli osoba
ta ma pełnomocnictwo do zawierania w jego imieniu umów i pełnomocnictwo to
faktycznie wykonuje – chyba że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania,
której stroną jest Rzeczpospolita Polska, stanowi inaczej.
Projekt ustawy określa zasady mające na celu uniknięcie podwójnego opodatkowania
dochodów w sytuacji, gdy dochody podatnika będącego podmiotem krajowym zostaną przez
administrację podatkową innego państwa uznane za dochody powiązanego z podatnikiem
podmiotu zagranicznego i zaliczone do podlegających opodatkowaniu dochodów tego
podmiotu zagranicznego (art. 10). Wówczas, w celu wyeliminowania podwójnego
opodatkowania, dokonuje się korekty dochodów podatnika będącego podmiotem krajowym,
jeżeli przepisy właściwych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita
Polska, taką korektę przewidują. Korekta taka służy określeniu dochodów podatnika będącego
podmiotem krajowym, jakie byłyby przez ten podmiot uzyskane, gdyby warunki handlowe lub
finansowe ustalone z podmiotem zagranicznym, odpowiadały warunkom, jakie byłyby
uzgodnione między podmiotami niezależnymi. Rozwiązanie to stosuje się odpowiednio do
podmiotu zagranicznego posiadającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny
zakład, w zakresie dochodów uzyskanych za pośrednictwem tego zakładu i uwzględnionych w
jego dochodach.
Przepisy o cenach transakcyjnych w aktualnym stanie prawnym nie mają zastosowania w
przypadku transakcji między spółkami tworzącymi podatkową grupę kapitałową. Grupę taką
mogą tworzyć wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, mające
siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli między innymi:
 przeciętny kapitał zakładowy, przypadający na każdą z tych spółek, jest nie niższy niż
1.000.000 zł,
 jedna ze spółek, zwana „spółką dominującą”, posiada bezpośredni 95% udział w
kapitale zakładowym pozostałych spółek, zwanych „półkami zależnymi”,
 spółki zależne nie posiadają udziałów w kapitale zakładowym innych spółek
tworzących tę grupę,
 w spółkach tych nie występują zaległości we wpłatach podatków stanowiących dochód
budżetu państwa,

17
 spółka dominująca i spółki zależne zawarły, w formie aktu notarialnego, umowę o
utworzeniu, na okres co najmniej 3 lat podatkowych, podatkowej grupy kapitałowej i
umowa ta została zarejestrowana przez urząd skarbowy,
 podatkowa grupa kapitałowa osiągnie za każdy rok podatkowy udział dochodów w
przychodach co najmniej 3%.
W projektowanej ustawie zakłada się utrzymanie podmiotowego wyłączenia od jej
regulacji dla transakcji realizowanych między spółkami kapitałowymi tworzącymi podatkową
grupę kapitałową. Inaczej przepisy kreujące tego podatnika podatku dochodowego od osób
prawnych stałyby się absurdalne i de facto bezprzedmiotowe.
Projektowana ustawa zawiera przepisy nakładające obowiązek sporządzenia
dokumentacji podatkowej w przypadku dokonywania transakcji pomiędzy podmiotami
powiązanymi, oraz określają informacje, jakie powinna zawierać taka dokumentacja (art. 11).
Podatnicy podatku dochodowego, dokonujący transakcji z podmiotami powiązanymi z tymi
podatnikami, lub transakcji, w związku z którymi zapłata należności wynikających z takich
transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce
zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję
podatkową, byliby obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej takiej (takich)
transakcji, obejmującej:
1) określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji
(uwzględniając użyte aktywa i podejmowane ryzyko). Transakcja może spełniać jedną
z następujących funkcji:
 funkcje związane z działalnością badawczo – rozwojową, polegające
zaprojektowaniu i wdrożeniu produktu, prawie do know – how, prawie do patentu i
znaku towarowego;
 funkcje produkcyjne, polegające na planowaniu i budżetowaniu wielkości
produkcji, produkcji właściwej, działaniach logistyczno – materiałowych,
magazynowaniu lub kontroli jakości;
 funkcje handlowo – dystrybucyjne, polegające na zbycie wyrobów gotowych,
magazynowaniu, transporcie, utrzymywaniu centrów dystrybucyjnych, obsłudze
gwarancyjnej, obsłudze posprzedażnej, rozwoju kanałów dystrybucji;

18
 funkcje marketingowe, polegające na reklamie, sprzedaży bezpośredniej, PR,
promocji sprzedaży;
2) określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formę
i termin zapłaty, określenie zarówno kosztów bezpośrednich jak i pośrednich;
3) metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji;
4) określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach - w przypadku,
gdy na wartość transakcji miała wpływ strategia przyjęta przez podmiot;
5) wskazanie innych czynników - w przypadku, gdy w celu określenia wartości
przedmiotu transakcji przez podmioty uczestniczące w transakcji uwzględnione
zostały te inne czynniki;
6) określenie oczekiwanych przez podmiot obowiązany do sporządzenia dokumentacji
korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń - w przypadku umów dotyczących
świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym, za które należy się zapłata –
oczekiwaną korzyścią jest ta zapłata, wobec czego nie ma sensu przygotowywanie
szczególnego uzasadnienia.
Obowiązek sporządzania dokumentacji cen transakcyjnych uzależniony będzie od
przekroczenia określonych limitów kwotowych wartości transakcji (art. 12). Limity te
odnosiłyby się do łącznej kwoty (lub jej równowartość) wynikającej z umowy, albo
rzeczywiście zapłaconej w roku podatkowym łącznej kwoty wymagalnych w roku podatkowym
świadczeń i wynosiłyby:
 30.000 euro - w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości
niematerialnych i prawnych, albo
 50.000 euro - w pozostałych przypadkach.
Przeliczenie tych kwot na złote następowałoby przy zastosowaniu średniego kursu euro
ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy roku podatkowego
poprzedzającego rok podatkowy zawarcia transakcji (art. 15).
Obowiązek sporządzenia dokumentacji obejmowałby również transakcję, w związku z
którą zapłata należności wynikająca z takiej transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub
pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium
lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli łączna kwota (lub jej
równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna

19