eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPrawoAkty prawneProjekty ustaw › Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy

projekt dotyczy poszerzenia kompetencji referendarzy sądowych, które będzie obejmowało, oprócz wykonywania orzeczeń związanych z SDE, w szczególności decyzje dotyczące wykonania kary grzywny, niektóre decyzje dotyczące wykonania kary ograniczenia wolności i decyzje w przedmiocie ustanowienia obrońcy dla skazanego

  • Kadencja sejmu: 7
  • Nr druku: 3926
  • Data wpłynięcia: 2015-09-08
  • Uchwalenie: sprawa niezamknięta

3926

– 5 –
Jak bardzo wskazane czynności absorbują pracę sędziów, pokazują poniższe statystyki.
Wpływ spraw dotyczących umorzenia, odroczenia, odwołania odroczenia, rozłożenia na raty,
a także odwołania rozłożenia na raty kary grzywny lub kosztów sądowych wyniósł w 2013 r.
w sądach rejonowych 174.758 - w sprawach o przestępstwa oraz 107.612 - w sprawach
wykroczeniowych. Z kolei w przedmiocie zamiany kary grzywny na pracę społecznie
użyteczną oraz orzeczenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności w miejsce kary
grzywny wydano w 2013 r. 98.414 rozstrzygnięć.
Redukcja udziału sędziów w procesie orzekania na etapie postępowania wykonawczego
umożliwi im skoncentrowanie się na rozpoznawaniu spraw o przestępstwa, tym bardziej że w
tym właśnie zakresie w wielu sądach istnieją znaczne zaległości. Nie bez znaczenia jest
wreszcie to, że przekazanie, na warunkach wskazanych w ustawie, referendarzom sądowym
rozpoznawania w postępowaniu wykonawczym spraw wpadkowych przyczyni się do
racjonalizacji organizacji pracy sądów, stworzy warunki do specjalizacji, odciąży sędziów od
zadań niewymagających ich zaangażowania oraz w konsekwencji wpłynie na skrócenie czasu
trwania postępowań karnych.

II. Zakres regulacji i zasadnicze zagadnienia

Pozycja ustrojowa referendarzy sądowych w zakresie niezależności, co do treści
wydawanych orzeczeń i zarządzeń, stabilności i trwałości zatrudnienia, jak też fakt, że
kandydaci na referendarzy sądowych muszą spełnić wymagania stawiane kandydatom na
sędziów i ukończyć odpowiednią aplikację, pozwala przyjąć, iż projektowane regulacje
pozostają w pełni zgodne z postanowieniami Konstytucji RP. Trybunał Konstytucyjny uznał
w wyroku z dnia 12 maja 2011 r., P 38/08 (OTK 2011, z. 4, poz. 33), że regulacja pozycji
ustrojowej referendarzy sądowych należycie służy zapewnieniu ich bezstronności oraz
niezależności od innych organów władzy publicznej. Powyższa konstatacja przemawia
jednoznacznie za przyznaniem referendarzom uprawnień do podejmowania rozstrzygnięć na
etapie wykonywania orzeczonych przez niezawisłe sądy kar i środków karnych, przy
jednoczesnym zagwarantowaniu możliwości uruchomienia kontroli sądowej w każdym
wypadku.
– 6 –
Wymiar sprawiedliwości stanowi działalność państwa polegającą na sądzeniu, czyli
wiążącym rozstrzyganiu sporów o prawo, w których przynajmniej jedną ze stron jest
jednostka lub inny podmiot podobny (por. L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys
wykładu, Warszawa 2006, s. 342; Z. Czeszejko-Sochacki, O wymiarze sprawiedliwości w
świetle Konstytucji, międzynarodowych standardów i praktyki, "Państwo i Prawo" 1999, nr
9, s. 3). Tak rozumiany wymiar sprawiedliwości sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne,
sądy administracyjne oraz sądy wojskowe (art. 175 ust. 1 Konstytucji). Monopol sądów w
sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości rodzi konieczność zagwarantowania sądowego
rozstrzygnięcia każdej sprawy, której przedmiotem jest spór o prawo, zaś stroną sporu jest
jednostka lub inny podmiot podobny. Sądowy wymiar sprawiedliwości nie oznacza jednak,
że wszystkie sprawy i spory dotyczące sytuacji prawnej jednostki muszą być rozstrzygane
wyłącznie przez sądy (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 grudnia 1998 r., K 41/97,
OTK 1998 z. 7, poz. 117). Wystarczy, by sądom została zagwarantowana kompetencja do
ostatecznej weryfikacji rozstrzygnięcia organu niesądowego. Nie budzi więc wątpliwości, że
prawo do sądu jest zachowane na gruncie takich regulacji, które - dopuszczając możliwość
uruchomienia postępowania przed sądem powszechnym lub sądem administracyjnym -
zapewniają kontrolę sądową rozstrzygnięcia, decyzji czy innego aktu indywidualnego
kształtującego sytuację prawną jednostki lub innego podmiotu podobnego (zob. wyroki
Trybunału Konstytucyjnego: z 2 czerwca 1999 r., K 34/98, OTK 1999, z. 5, poz. 94; z 14
lipca 2003 r., SK 42/01, OTK 2003, z. 6, poz. 63).
Ponadto, jak wyjaśnił Trybunał w wyroku z 12 maja 2011 r., P 38/08, Konstytucja nie
zabrania ustawodawcy podjęcia decyzji o zaangażowaniu urzędnika sądowego w
rozstrzygnięcie sporu o prawo. Z perspektywy konstytucyjnej istotne jest tylko, aby
ostateczne i wiążące rozstrzygnięcie sprawy należało do sądu sprawującego wymiar
sprawiedliwości. Beneficjent konstytucyjnego prawa do sądu musi mieć zagwarantowaną
proceduralną możliwość przekazania sprawy do właściwego, niezależnego, bezstronnego i
niezawisłego sądu. W konsekwencji, o ile sprawowanie wymiaru sprawiedliwości zawsze
polega na rozstrzygnięciu sporu o prawo, o tyle nie każde rozstrzygnięcie sporu o prawo jest
sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości.
Również na gruncie wiążących Polskę standardów ochrony praw człowieka nie powinno
ulegać wątpliwości, że dopuszczalne jest orzekanie przez referendarzy na etapie
postepowania wykonawczego, pod warunkiem zapewnienia sprawcy wykroczenia
– 7 –
możliwości żądania rozpoznania sprawy przez sąd. Wskazać w tym zakresie przede
wszystkim należy, że zakres zastosowania art. 6 ust. 1 EKPCz, statuującego prawo do
rzetelnego procesu sądowego, obejmuje, zarówno w sprawach cywilnych, jak i karnych, fazę
poprzedzającą wszczęcie właściwego postępowania przed sądem, fazę toczącego się
postępowania sądowego oraz tę po jego zakończeniu (por. P. Hofmański, A. Wróbel (w:)
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom I. Komentarz do
art. 1-18, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 2010, s. 252).
W świetle orzecznictwa strasburskiego nawet powierzenie rozstrzygania w
drobniejszych sprawach karnych organom administracyjnym nie stanowi naruszenia EKPCz,
jeżeli tylko w pełnym zakresie możliwe jest spowodowanie skontrolowania orzeczenia
administracyjnego przez sąd (por. wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w
sprawie Özturk, par. 56; w sprawie Lauko, par. 64 i w sprawie Kadubec, par. 57). W
judykaturze podnosi się także, iż prawo do sądu nie jest absolutne, a z punktu widzenia
standardu określonego w art. 6 EKPCz można usprawiedliwić pewne ograniczenia tego
dostępu, jeżeli ukształtowane są w zgodzie z zasadą proporcjonalności i nie prowadzą do
zanegowania istoty gwarancji wynikającej z tego przepisu (por. wyroki Europejskiego
Trybunału Praw Człowieka w sprawie Ashingdane, par. 57; w sprawie Fayed, par. 85; w
sprawie Lithgow i inni, par. 194; w sprawie Kreuz, par. 54; w sprawie Waite i Kennedy
przeciwko Niemcom, par. 59). Ograniczenia dostępu do sądu mogą wiązać się w sprawach
karnych m. in. z dopuszczalnością pewnych uproszczeń proceduralnych polegających na
rozpoznaniu sprawy bez uruchamiania „machiny” postępowania jurysdykcyjnego. Kwestie te
wiążą się z wymaganiem, aby dostęp do sądu był efektywny, a więc nie tylko
zagwarantowany „na papierze”, ale ukształtowany przez ustawodawstwo krajowe w taki
sposób, aby każdy, kto znajdzie się w sytuacji wymagającej ochrony prawnej, mógł
rzeczywiście spowodować postępowanie sądowe (por. wyroki Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka w sprawie Golder, par. 36 i w sprawie Airey, par. 20 i nast.).
Uzasadnione jest zatem przekonanie, że projektowane regulacje spełniają wymogi
konwencyjne z punktu widzenia zachowania prawa do rzetelnego procesu sądowego.
Mając na uwadze powyższe rozważania, uznano za zasadne wprowadzenie ogólnej
normy kompetencyjnej przyznającej referendarzowi uprawnienie do podejmowania wszelkich
czynności zastrzeżonych dla sądu lub sędziego na etapie postepowania wykonawczego, za
wyjątkiem kategorii spraw wyraźnie z tego zakresu wyłączonych. Naturalną konsekwencją
– 8 –
tego zabiegu stało się włączenie referendarza sądowego do katalogu organów postępowania
wykonawczego.
W zakresie projektowanych wyjątków od właściwości referendarza kierowano się
wspomniana wyżej zasadą proporcjonalności, związana z wagą niektórych kategorii spraw i
ich znaczeniem dla sytuacji prawnej jednostki. Z tego powodu wyłączono spod kompetencji
referendarza:
1) sprawy zastrzeżone dla sądu penitencjarnego oraz sędziego penitencjarnego,
2) sprawy dotyczące wykonania kary pozbawienia wolności,
3) zarządzanie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności,
4) rozstrzyganie wątpliwości co do wykonania orzeczenia sądu lub zarzutów co do
obliczenia kary,
5) sprawy, o których mowa w rozdziałach VI i XV-XX,
6) wydawanie postanowień w sprawach, o których mowa w rozdziałach XII i XIII.
Wyłączone spod kompetencji referendarzy sądowych byłyby zatem postępowania w
przedmiocie zatarcia skazania oraz przewidziane w przepisach części wojskowej. Ze
względów na materię regulacji, dotyczącą wolności skazanych o istotnym znaczeniu
(wykonywanie zakazu prowadzenia pojazdów, leczniczych środków zabezpieczających itd.),
wyłączono również w projekcie możliwość wydawania przez referendarzy postanowień w
tych sprawach, pozostawiając im podejmowanie innych czynności o charakterze
nieorzeczniczym.
W zakresie dotyczącym środków odwoławczych od decyzji referendarza projektuje się
wprowadzenie możliwości złożenia zażalenia. Uprawnienie do złożenia zażalenia będzie
przysługiwało tylko w tych wypadkach, w których de lege lata ustawa przewiduje możliwości
zaskarżenia postanowienia sądu lub zarządzenia. Pierwotnym skutkiem złożenia zażalenia
będzie wstrzymanie wykonania zaskarżonego rozstrzygnięcia. Po skutecznym wniesieniu
zażalenia będzie ono rozpoznawane w sądzie, w którym zapadło skarżone rozstrzygnięcie,
przez sąd orzekający w składzie jednego sędziego. W konsekwencji, rozpoznając zażalenie,
sąd będzie orzekał jako sąd drugiej instancji. Rozwiązanie to jest zgodne ze standardami
konstytucyjnymi i konwencyjnymi oraz uniemożliwi spowodowanie przewlekłości
– 9 –
postępowań, jak też zaangażowanie dwuinstancyjnego postępowania przed sądem w tych
sprawach.
Wprowadzenie w życie rozwiązań przewidzianych w projekcie nie będzie wymagało
nakładów finansowych, gdyż od ustaleń podziału czynności w konkretnym sądzie będzie
zależało, czy w postępowaniu wykonawczym będą one wykonywane przez sędziego czy
przez referendarza. Projekt daje możliwości zracjonalizowania pracy sądów w tym zakresie.
Projektowana regulacja nie będzie miała wpływu na stosunki społeczne i gospodarcze
oraz nie spowoduje skutków finansowych dla budżetu państwa i jednostek samorządu
terytorialnego.
Projekt nie podlegał konsultacjom.
Projekt ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.


strony : 1 . [ 2 ]

Dokumenty związane z tym projektem:



Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Akty prawne

Rok NR Pozycja

Najnowsze akty prawne

Dziennik Ustaw z 2017 r. pozycja:
1900, 1899, 1898, 1897, 1896, 1895, 1894, 1893, 1892

Monitor Polski z 2017 r. pozycja:
938, 937, 936, 935, 934, 933, 932, 931, 930

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: