Zamówienia publiczne: komu pomoże GDDKiA?

Przeczytaj także: Plany infrastrukturalne a ceny gruntów

W praktyce jednak nie wszystkie świadczenia podlegają procedurom odbiorowym lub jakimkolwiek podobnym, a podmiot spełniający świadczenie nie zawsze dysponować będzie potwierdzeniem jego wykonania. Problemy rodzić będą również te sytuacje, w których wykonawca odmówił odbioru robót albo potwierdzenia spełnienia świadczeń innego rodzaju, np. z uwagi na jego niezgodność z umową. W takich sytuacjach możliwość zaspokojenia należności w trybie Ustawy wydaje się wątpliwa.

Czy postanowienia ustawy w ogóle można stosować do podwykonawców?

Regulacje Ustawy nie znajdą zastosowania w przypadku należności, które mogą być zaspokojone na podstawie art. 647¹ Kc. Chodzi o należności wynikające z umów, na które inwestor wyraził zgodę. Spośród podwykonawców zatem Ustawie podlegać mieli wyłącznie ci, którzy nie mogą domagać się zapłaty bezpośrednio od inwestora. Tu jednak pojawia się kolejna wątpliwość.

Zgodnie z art. 647¹ par. 2 Kc. do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą wymagana jest zgoda inwestora. Jeżeli inwestor ją wyraził, odpowiada za zapłatę należności podwykonawcy z mocy unormowań art. 647¹ par. 5 solidarnie z wykonawcą. Należności wynikające z zawartych umów, na które inwestor wyraził zgodę, nie mogą być zaspokojone w trybie Specustawy.

Pojawia się zatem pytanie czy w trybie Ustawy mogą być zaspokajane należności tych podwykonawców, którzy zawarli umowę z wykonawcą w zakresie robót budowlanych bez zgody inwestora?

Aby rozstrzygnąć tę kwestię należy ustalić, jakie konsekwencje rodzi zawarcie umowy o roboty budowlane pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą bez wymaganej zgody inwestora. Zdaniem jednych brak takiej zgody należy oceniać przez pryzmat ogólnych unormowań Kc. dotyczących zgody osoby trzeciej. W takim ujęciu brak zgody powoduje bezskuteczność czynności prawnej, a w konsekwencji prowadzi do jej nieważności. Zgodnie z tym stanowiskiem wszelkie należności podwykonawców wynikające z umów zawartych z wykonawcami robót budowlanych pozostają poza zakresem zastosowania przepisów Ustawy. Jeżeli bowiem inwestor wyraził zgodę na zawarcie umowy, wówczas należności podwykonawcy zaspokajane mogą być na podstawie art. 647¹ Kc. Jeżeli natomiast jej nie wyraził wówczas czynność jest bezskuteczna.

Zgodnie z innym stanowiskiem zgoda na zawarcia umowy o roboty budowlane przez wykonawcę z podwykonawcą wymagana jest tylko dla powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy względem podwykonawcy. W tym ujęciu brak zgody nie warunkuje skuteczności samej umowy, wyłącza natomiast możliwość dochodzenia zaspokojenia należności podwykonawcy na podstawie art. 674¹ Kc.

Tylko przyjmując drugie z prezentowanych stanowisk podwykonawca, który nie uzyskał zgody, mógłby występować o zaspokojenie roszczeń w trybie Specustawy.

Biorąc powyższe czynniki pod uwagę, z założenia ograniczony już krąg beneficjentów Ustawy, w praktyce może zostać jeszcze bardziej zredukowany do nielicznych podmiotów.

Ograniczenia czasowe

Oprócz przedstawionych ograniczeń podmiotowych i przedmiotowych, z art. 3 Ustawy wynika dodatkowe ograniczenie czasowe. Przedmiotem zaspokojenia zgodnie z Ustawą mogą być tylko należności z umów zawartych w celu realizacji zamówienie udzielonego przed dniem wejścia w życie Ustawy lub zamówienia udzielonego po tej dacie, o ile postępowanie w przedmiocie jego udzielenia zostało wszczęte wcześniej. Dodatkowo koniecznym jest, aby zabezpieczenie należytego wykonania umowy nie zostało jeszcze wrócone wykonawcy. Chodzi tu o zabezpieczenie należytego wykonania umowy, którego zamawiający może żądać zgodnie z art. 147 Ustawy prawo zamówień publicznych. Zabezpieczenie podlega zwrotowi w terminie 30 dni po wykonaniu zamówienia, o ile zamawiający uzna, że zamówienie zostało wykonane w sposób należyty (art. 151 pzp). Z tego wynika, że Ustawa odnosi się tylko do przeszłości, nie regulują w jakikolwiek sposób kwestii zaspokojenia należności związanych z realizacją zamówień publicznych, jeżeli postępowanie w przedmiocie ich udzielenia zostało wszczęte pod dniu wejścia w życie Ustawy.