Zmowa cenowa w ujęciu praktycznym

Przeczytaj także: Sprzedaż rowerów pod lupą UOKiK. Naruszono uczciwą konkurencję?

Efekt takiego porozumienia może zostać dodatkowo wzmocniony poprzez działanie producenta polegające na systemie nagród dla dystrybutora przestrzegającego sztywnej ceny odsprzedaży (np. w postaci dodatkowego rabatu potransakcyjnego po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego przyjętego przez strony), czy też poprzez system kar za niestosowanie się do wskazanych cen sztywnych odsprzedaży (np. w postaci zapisu w umowie o współpracy umożliwiającego jej wypowiedzenie na wypadek niestosowania się przez dystrybutora do ustalonych cen, groźby odmowy dalszych dostaw, naliczenia kar umownych, cofnięcia przyznanych rabatów lub opustów, etc.). Skoro została ustalona na sztywno cena odsprzedaży skutek będzie taki, że danego towaru lub usługi konsument nie ma możliwości nabyć w innej cenie, niż ta narzucona przez producenta dystrybutorowi, czyli np. niższej – bardziej korzystnej dla niego.

Minimalne ceny odsprzedaży

Podobnie jak ustalenie sztywnej ceny odsprzedaży, zakazane i surowo karane jest ustalanie minimalnych cen odsprzedaży. Ustalenie w ramach porozumienia minimalnej ceny odsprzedaży oznacza wyznaczenie dolnego poziomu ceny, poniżej którego np. dystrybutor nie może odsprzedawać produktów producenta (dostawcy) odbiorcy końcowemu. Katalog nagród i sankcji za stosowanie się do tych wytycznych jest zazwyczaj analogiczny do tego wskazanego w części dotyczącej sztywnych cen odsprzedaży. W opisywanym przypadku dystrybutorzy mają swobodę kształtowania cen wyłącznie powyżej ustalonego poziomu, czyli konsument może kupić dany produkt lub usługę po innej cenie, ale będzie ona tylko droższa. Prowadzi to do negatywnych skutków dla odbiorcy końcowego, w tym w szczególności dla konsumenta, ponieważ za zakupiony produkt bądź usługę musi najprawdopodobniej zapłacić cenę wyższą od tej, którą zapłaciłby w warunkach niczym nie zakłóconej konkurencji.

Maksymalne ceny odsprzedaży

W odróżnieniu od dwóch poprzednich rodzajów cen odsprzedaży, które praktycznie w każdej sytuacji będą zabronione, ustawodawca wyłącza spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję tylko takie porozumienia w relacjach wertykalnych, w których ustalono maksymalną cenę odsprzedaży lub wprowadzono rekomendacje cenowe. Zostały bowiem objęte grupowym wyłączeniem spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję przewidzianym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 marca 2011r.

Porozumienie o cenach maksymalnych lub sugerowanych skorzysta z wyłączenia, jeżeli ceny maksymalne lub sugerowane rzeczywiście takimi są, tzn. nie są jedynie zawoalowanymi cenami minimalnymi lub sztywnymi i przede wszystkim ani udział w rynku właściwym dostawcy ani udział w rynku właściwym odbiorcy nie przekracza 30% (§8 w/w rozporządzenia). Pojęcie rynku właściwego jest dość płynne niestety. Z definicji legalnej wynika, że przez rynek właściwy rozumie się rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę i właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Co za tym idzie przedsiębiorca decydujący się na zawarcie takiego porozumienia musi mieć dobre rozeznanie co do wielkości swojego udziału w rynku właściwym dla danego produktu bądź grupy substytucyjnych produktów, ponieważ jest to warunek sine qua non zastosowania cen maksymalnych lub sugerowanych.

Kontynuując, maksymalna cena odsprzedaży to taka, powyżej której dystrybutor nie powinien odsprzedawać produktów producenta (dostawcy) do swych klientów. Innymi słowy, producent wskazuje tylko maksymalną wysokość ceny, powyżej której dystrybutor nie może odsprzedawać produktów do odbiorcy końcowego, może natomiast swobodnie decydować co do udzielanych opustów czy rabatów. Ocena legalności takiej praktyki musi każdorazowo uwzględniać indywidualne uwarunkowania rynkowe. W pewnych sytuacjach mogą one wpływać korzystnie na konkurencję, a tym samym przynosić pozytywne skutki dla konsumentów.