Zmowa cenowa w ujęciu praktycznym

Przeczytaj także: Sprzedaż rowerów pod lupą UOKiK. Naruszono uczciwą konkurencję?

Dlatego też za porozumienia wertykalne antykonkurencyjne nie są uznawane porozumienia, które nie łamią prawa konkurencji, tj. nie ograniczają polityki handlowej innych przedsiębiorców sztucznie kreując rynek np. poprzez ustalenie „zasad gry” dla podmiotów trzecich. Granicę wyznacza prawo, gdzie zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej uokk) zakazane są takie porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, w tym w szczególności poprzez ustalanie bezpośrednio lub pośrednio cen odsprzedaży lub innych warunków zakupu dla podmiotów trzecich (konsumentów, ale też i innych rodzajowo odbiorców). Istnieje bezwzględny zakaz zawierania takich porozumień i należą one do najcięższych naruszeń prawa konkurencji, tzw. hardcore restrictions.

Reasumując, ograniczenie konkurencji może nastąpić, jeżeli takie porozumienie zawiera obostrzenia dotyczące cen odsprzedaży dla dostawcy lub nabywcy. Dlatego też bardzo ostrożnie należy podchodzić do kwestii związanych z ujmowaniem w umowie, np. producenta z dystrybutorem, postanowień dotyczących innych relacji, np. tych pomiędzy dystrybutorem a jego klientami, którym dystrybutor odsprzedaje towary, w tym w szczególności dotyczących cen odsprzedaży, czyli tych stosowanych wobec dalszych odbiorców (odbiorców detalicznych, konsumentów). Podkreślić należy, że do ustalania cen odsprzedaży może dochodzić zarówno bezpośrednio (poprzez wskazywanie ich wielkości ustalając, że np. dystrybutor ma obowiązek sprzedawać produkt producenta po określonej sztywno cenie) lub też pośrednio (poprzez wskazanie, że np. maksymalny rabat od cen katalogowych stosowany przez dystrybutora może wynieść 15 proc.). Z punktu widzenia prawa ochrony konkurencji, dla oceny legalności takiego zachowania, nie ma znaczenia, czy ustalanie cen odsprzedaży jest natury bezpośredniej czy też pośredniej oraz jak długo ono trwało. Aczkolwiek porozumienia długotrwałe, tzn. trwające dłużej niż rok, są z definicji surowiej karane.

Natomiast, jak z reguły w prawie bywa, od tej ogólnej zasady są wyjątki. Wyjątki podyktowane ochroną interesu konsumentów, gdyż temu celowi służy cała ta gałąź prawa. Mając to na względzie wskazać należy, że dla oceny legalności działań przedsiębiorców ważne jest jakiego rodzaju ceny odsprzedaży zostały zastosowane. Zasadniczo niedopuszczalne jest stosowanie minimalnych lub sztywnych cen odsprzedaży, natomiast co do zasady dozwolone jest wyznaczanie maksymalnych lub sugerowanych cen odsprzedaży.

Niezależnie od tego, w wyjątkowych sytuacjach, porozumienia wertykalne mogą korzystać z wyłączeń indywidualnych, o których mowa w art. 8 uokk. Ponieważ przypadki indywidualnego wyłączenia przez UOKiK porozumienia cenowego (zmowy cenowej) spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję nie są powszechnie znane, brak materiału do analizy praktycznej w tym zakresie. Podobnie ma się kwestia z włączeniami mającymi uzasadnienie w rozwoju technicznym, postępie czy celach społecznie pożytecznych.

Przechodząc zatem do praktycznej analizy granicy legalności klauzul cenowych w porozumieniach wertykalnych, zawieranych przez przedsiębiorców, mając jednocześnie na uwadze rodzaj ceny, która została uzgodniona, stwierdzić należy, iż:

Sztywne ceny odsprzedaży

Pionowe porozumienia, których przedmiotem jest ustalenie sztywnej ceny odsprzedaży uważane są za porozumienia, których ewidentnym celem jest ograniczenie konkurencji, a tym samym zaliczane są do porozumień ograniczających konkurencję, najsurowiej karanych przez organ antymonopolowy. Z taką postacią porozumienia będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy np. producent zobowiąże dystrybutora swoich produktów do stosowania konkretnie wskazanej ceny odprzedaży za dany produkt, tj. ściśle określonej co do wysokości.