Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw

w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać
funkcji kierownika lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy. Przed
przystąpieniem do wykonywania mandatu osoba ta obowiązana jest złożyć wniosek o urlop
bezpłatny w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ
wyborczy. Radny otrzymuje urlop bezpłatny na okres sprawowania mandatu oraz 3 miesięcy
po jego wygaśnięciu. Radny otrzymuje urlop bezpłatny bez względu na rodzaj i okres trwania
stosunku pracy. Stosunek pracy zawarty na czas określony, który ustałby przed terminem
zakończenia urlopu bezpłatnego, przedłuża się do 3 miesięcy po zakończeniu tego urlopu.
Niezłożenie przez radnego wniosku o urlop bezpłatny jest równoznaczne ze zrzeczeniem się
mandatu. Wójt nie może powierzyć radnemu gminy, w której radny uzyskał mandat,
wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej (art. 24d).
Analogiczne rozwiązania prawne obowiązują w ustawie o samorządzie powiatowym
(art. 23 – 25) oraz w ustawie o samorządzie województwa (art. 25 i 26), odpowiednio
w stosunku do radnych rady powiatu oraz radnych sejmiku województwa.

W obowiązującym stanie prawnym brak jest zakazu nawiązywania stosunku pracy
z radnymi rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa na innych stanowiskach niż
kierownik oraz zastępca kierownika odpowiednio gminnej, powiatowej i wojewódzkiej
samorządowej jednostki organizacyjnej.

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności
gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne wymienia w art. 1 i art. 2 wykaz
stanowisk, których dotyczą ograniczenia.

W art. 2 pkt 6, 6a i 6b wymieniono stanowiska w samorządzie gminnym, samorządzie
powiatowym i samorządzie województwa objęte ograniczeniami w prowadzeniu działalności
gospodarczej.

W obowiązującym stanie prawnych ograniczenia nie dotyczą zastępców kierowników
jednostek organizacyjnych gminy, jednostek organizacyjnych powiatu oraz wojewódzkich
samorządowych jednostek organizacyjnych.
Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące
funkcje publiczne wprowadza jako zasadę (art. 4 pkt 1) zakaz zajmowania stanowisk lub
pełnienia funkcji przez osoby podlegające przepisom ustawy w zarządach, radach
nadzorczych lub komisjach rewizyjnych spółek prawa handlowego.
16



Od zakazu przewidziano wyjątek zdefiniowany w art. 6, zgodnie z którym zakaz
zajmowania stanowisk w organach spółek, nie dotyczy osób wymienionych w art. 2 pkt 1, 2 i
6-10 ustawy, o ile zostały zgłoszone do objęcia takich stanowisk w spółce prawa handlowego
przez: Skarb Państwa, inne państwowe osoby prawne, spółki, w których udział Skarbu
Państwa przekracza 50 % kapitału zakładowego lub 50 % liczby akcji, jednostki samorządu
terytorialnego, ich związki lub inne osoby prawne jednostek samorządu terytorialnego. Przy
czym osoby te nie mogą zostać zgłoszone do więcej niż dwóch spółek prawa handlowego
z udziałem podmiotów zgłaszających te osoby. W art. 6 ust. 2 wprowadzono przepis, na
podstawie którego osoby, o których mowa w art. 2 pkt 1 i 2 ustawy, mogą otrzymywać
odrębne wynagrodzenie z tytułu sprawowania funkcji w spółce prawa handlowego, do której
zostały wyznaczone jako reprezentanci Skarbu Państwa, na zasadach określonych w="http://lex.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/index.rpc#hiperlinkText.rpc?hiperlink=type=tresc:nro=Powszechny.89141&full=1"z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi
(Dz. U. Nr 26, poz. 306, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych wprowadza
w art. 26 zakaz zatrudniania w jednostkach wymienionych w art. 2 (w tym urzędy gmin,
starostwa powiatowe, urzędy marszałkowskie, jednostki pomocnicze gmin, gminne jednostki
budżetowe, powiatowe i wojewódzkie jednostki organizacyjne) małżonków oraz osób
pozostających ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub
powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli,
jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości służbowej.
W obowiązującym stanie prawnym nie jest zakazane zatrudnianie wskazanych wyżej
osób w sytuacji, gdy między tymi osobami powstałby stosunek pośredniej podległości
służbowej, co prowadzi do nadużyć.

Obowiązujące przepisy nie przewidują wprost żadnej sankcji związanej z naruszeniem
zakazów zatrudniania osób bliskich samorządowcom w lokalnych urzędach.

3. Różnica pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym

W zakresie nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym, w stosunku do
dotychczasowego stanu prawnego, wskazanego w pkt 2 uzasadnienia, w projektowanym
stanie prawnym z radnym rady gminy nie mógłby być nawiązywany stosunek pracy
w gminnej jednostce organizacyjnej. Oznacza to rozszerzenie zakazu nawiązania stosunku
17



pracy na wszystkich stanowiska w gminnych jednostkach organizacyjnych, a nie jak
dotychczas wyłącznie na stanowisku kierownika oraz jego zastępcy. Proponuje się
pozostawienie odrębnej regulacji w stosunku do kierownika gminnej jednostki organizacyjnej
oraz jego zastępcy, gdyż prawnie dopuszczalne jest pełnienie tych funkcji na innej podstawie
niż stosunek pracy.
Wprowadzenie analogicznych regulacji prawnych proponuje się w ustawie
o samorządzie powiatowym oraz w ustawie o samorządzie województwa, w odniesieniu
do radnych powiatu oraz radnych sejmików województw. Z radnymi powiatu nie mógłby być
nawiązany stosunek pracy w powiatowych jednostkach organizacyjnych, natomiast z radnymi
sejmików województw w wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych.
Podobnie jak w dotychczasowym stanie prawnym naruszenie ustawowych zakazów
zatrudnienia, byłoby równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu przez radnego. Przewiduje
się również możliwość złożenia wniosku o urlop bezpłatny. Regulacje dotyczyłyby również
radnych, z którymi nawiązano stosunek pracy w jednostkach organizacyjnych jednostek
samorządu terytorialnego, na jakimkolwiek stanowisku.

W zakresie nowelizacji ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności
gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, proponuje się rozszerzenie wykazu
stanowisk, które podlegają ograniczeniom wynikającym z tej ustawy na stanowiska
zastępców kierowników jednostek organizacyjnych gminy, zastępców kierowników jednostek
organizacyjnych powiatu oraz zastępców kierowników wojewódzkich samorządowych
jednostek organizacyjnych.
Kolejną propozycją zmiany dotyczącą ustawy o ograniczeniu prowadzenia
działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, jest uchylenie art. 6.
Osoby podlegające ustawowym ograniczeniom prowadzenia działalności gospodarczej
zajmują najwyższe stanowiska państwowe oraz najwyższe stanowiska w strukturze jednostek
samorządu terytorialnego. Za nieuzasadnione należy uznać stanowisko, na podstawie którego
wyznaczenie tych osób do zasiadania we władzach spółek Skarbu Państwa lub samorządu
terytorialnego miałoby zabezpieczać interesy Skarbu Państwa lub jednostki samorządu
terytorialnego. Stąd celowe jest uchylenie art. 6 ustawy o ograniczeniu prowadzenia
działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.

W zakresie nowelizacji ustawy o pracownikach samorządowych proponuje się
usunięcie z pojęcia podległości służbowej zwrotu „bezpośredniej”. Uchylenie zwrotu
18



„bezpośredniej” z pojęcia podległości służbowej pozwoli na usunięcie wątpliwości
interpretacyjnych. W praktyce pojawiają się przypadki zatrudniania osób faktycznie
podległych służbowo, formalnie jednak w strukturze organizacyjnej umieszczanych jako
osoby niepozostające w bezpośredniej podległości służbowej.
Dodatkowo proponuje się wprowadzenie do ustawy o pracownikach samorządowych
odrębnych przepisów (proponowany art. 26a) w zakresie zakazu zatrudniania:
5. małżonka wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz osób pozostających z wójtem
(burmistrzem, prezydentem miasta) w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia
włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki
lub kurateli,
6. małżonka zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz osób pozostających
z zastępcą wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w stosunku pokrewieństwa do drugiego
stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia,
opieki lub kurateli,
7. małżonka starosty, wicestarosty oraz pozostałych członków zarządu powiatu, a także osób
pozostających ze starostą, wicestarostą oraz pozostałymi członkami zarządu powiatu
w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego
stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli,
8. małżonka marszałka województwa, wicemarszałka oraz pozostałych członków zarządu
województwa, a także osób pozostających z marszałkiem województwa, wicemarszałkiem
oraz pozostałymi członkami zarządu województwa w stosunku pokrewieństwa do
drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku
przysposobienia, opieki lub kurateli,
odpowiednio w urzędach gmin, starostwach powiatowych lub urzędach marszałkowskich,
w których osoby te sprawują funkcje.

Ponadto proponuje się dodanie w ustawie o pracownikach samorządowych art. 26b –
26g w celu usankcjonowania naruszenia przez wójtów, starostów oraz marszałków
województw zakazów wprowadzonych w art. 26a. W przypadku naruszenia zakazów organy
stanowiące jednostek samorządu terytorialnego zobowiązane będą do podjęcia odpowiednich
uchwał, stwierdzających wygaśniecie mandatu (w przypadku wójta, burmistrza, prezydenta
miasta) lub odwołanie (w przypadku starosty lub marszałka województwa).
W sytuacji braku podjęcia przez organ stanowiący odpowiedniej uchwały, wojewoda,
po powiadomieniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej, będzie
zobowiązany do wydania zarządzenia zastępczego.
19



W tym celu konieczna jest nowelizacji odpowiednio art. 98a ust. 1a ustawy
o samorządzie gminnym, art. 85a ust. 1a ustawy o samorządzie powiatowym oraz art. 86a
ust. 1a ustawy o samorządzie województwa.

Wprowadzenie ustawowego zakazu zatrudniania w urzędzie gminy, w której wójt
uzyskał mandat, małżonka wójta (burmistrza, prezydenta miasta), małżonka zastępcy wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) oraz osób pozostających z wójtem (burmistrzem,
prezydentem miasta), zastępcą wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w stosunku
pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz
w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, wymaga prawnego usankcjonowania
w przypadku naruszenia tego zakazu.
W celu usankcjonowania zakazu wymagana jest zmiana przepisów ustawy z dnia 5
stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy. W tym zakresie proponuje się dodanie w art. 492 w § 1
przepisu pkt 4a i 4b, na podstawie którego wygaśnięcie mandatu wójta następowałoby
również wskutek naruszenia wymienionych zakazów.
W związku z powyższym zmiany wymaga również § 2 w art. 492 przez dodanie pkt
4a i 4b do sytuacji, w których wygaśnięcia mandatu stwierdzałaby właściwa rada gminy
w terminie miesiąca od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia.

Wprowadzenie w życie projektowanych zmian wymaga uregulowania w przepisach
przejściowych (art. 7 i art. 8).
Projekt ustawy przewiduje w stosunku do osób pełniących funkcje publiczne,
maksymalnie sześciomiesięczny okres przejściowy od dnia wejścia w życie ustawy, na
zrzeczenie się stanowisk w spółkach prawa handlowego. Projekt przewiduje, że w sytuacji
niezrzeczenia się stanowiska w spółkach lub niezłożenia rezygnacji z funkcji publicznej,
osoba pełniąca funkcję publiczną utraci z mocy prawa stanowisko we władzach spółki i
zostanie wykreślona z właściwego rejestru (art. 7).
Zgodnie z art. 8 do radnych rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz
wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), zastępców wójtów (burmistrzów, prezydentów
miast), starostów, wicestarostów, członków zarządów powiatów, marszałków województw,
wicemarszałków województw i członków zarządów województw kadencji, w trakcie której
ustawa weszła w życie, stosować się będzie przepisy dotychczasowe.


20