Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw

zmian w przepisach ustawy zmierzających do wystawiania i przesyłania zwolnień
lekarskich w formie elektronicznej.
Celem projektu ustawy jest:
1) poprawa efektywności procesu obsługi zaświadczeń lekarskich;
2) skrócenie czasu koniecznego do wypełnienia zaświadczenia lekarskiego przez
wystawiających;
3) zniesienie obowiązku przesyłania do ZUS oryginałów papierowych zaświadczeń
lekarskich, a także przechowywania przez wystawiającego drugiej kopii zaświadczeń
przez wymagane ustawowo trzy lata;
4) zniesienie obowiązku dostarczania płatnikowi składek zaświadczeń lekarskich przez
ubezpieczonego;
5) docelowa likwidacja obsługi papierowych bloczków formularzy ZUS ZLA;
6) automatyczne informowanie płatników składek o zaświadczeniach wystawionych ich
ubezpieczonym;
7) wyeliminowanie ręcznego wprowadzania do systemu przez pracowników ZUS
danych z zaświadczeń lekarskich wydanych na formularzach papierowych;
8) zwiększenie
możliwości prowadzenia działań kontrolnych; elektroniczne
zaświadczenia lekarskie będą trafiały bezpośrednio do systemu informatycznego
ZUS, co umożliwi szybsze podejmowanie przez pracowników ZUS kontroli
prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz kontroli
prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, co dotyczy zwłaszcza
zwolnień krótkoterminowych;
9) udostępnienie wystawiającym przeglądu poprzednich zwolnień lekarskich przez
dostęp do informacji, kiedy, na jaki okres i z powodu jakiego schorzenia
zaświadczenia te zostały wystawione;
10) ograniczenie możliwości popełniania nadużyć; elektroniczne zaświadczenie
lekarskie jest znacznie trudniejsze do sfałszowania niż papierowe.
W ustawie przewiduje się wprowadzenie zmian w zakresie wystawiania zaświadczeń
lekarskich o czasowej niezdolności do pracy. Zmiany będą dotyczyły w szczególności
formy wystawiania zaświadczeń lekarskich, sporządzania wydruku wystawionych
zaświadczeń lekarskich oraz zaświadczeń lekarskich wystawionych na formularzu
zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego.
2
Projektowane regulacje określają, że dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność
do pracy z powodu choroby – przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości – będą
zarówno zaświadczenia lekarskie wystawiane w sposób, o którym mowa
w projektowanym art. 55 ust. 1 ustawy (dokument elektroniczny), jak i wydruki
wystawionych zaświadczeń lekarskich, o których mowa w art. 55a ust. 6 ustawy, oraz
zaświadczenia lekarskie wystawione na formularzu zaświadczenia lekarskiego
wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, o których mowa w projektowanym art.
55a ust. 7 ustawy. Ponadto, przez określony czas, wystawiający będą mogli wystawiać
zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy również w sposób i w formie
dotychczas obowiązującej. Zmiana zaproponowana w art. 55 ust. 1 ustawy wprowadza,
jako docelowy, obowiązek wystawiania zaświadczeń lekarskich w formie dokumentu
elektronicznego.

Zgodnie z projektowanym art. 55a ust. 2 ustawy wystawiający zwolnienia
lekarskie – na podstawie uzyskanych od ubezpieczonego w trakcie wizyty danych
identyfikacyjnych – będą mieli na swoim profilu informacyjnym dostęp do danych
ubezpieczonego, jego płatników składek, a także członków rodziny, jeżeli zwolnienie od
wykonywania pracy związane będzie z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad
członkiem rodziny. Dane te będą automatycznie zapisane w zaświadczeniu lekarskim,
przy czym aktualność tych danych powinna zostać potwierdzona przez ubezpieczonego.
Wystawiający zaświadczenie lekarskie będą wpisywać dane wynikające z oceny stanu
zdrowia pacjenta, np. numer statystyczny choroby, okres niezdolności do pracy.
Wystawiający zaświadczenie lekarskie będą zobowiązani do uzyskania danych od
ubezpieczonego, w przypadku gdy dane ubezpieczonego, jego płatników lub członków
rodziny nie zostaną udostępnione na profilu informacyjnym wystawiającego albo gdy
zostaną udostępnione dane niekompletne lub nieaktualne, np. w przypadku osób
ubezpieczonych w innych instytucjach, np. KRUS. Swój profil informacyjny
wystawiający zaświadczenie lekarskie będą tworzyli za pomocą systemu
teleinformatycznego bezpłatnie udostępnionego przez ZUS.
Wystawione w ten sposób zaświadczenie lekarskie (wypełnione i podpisane)
przekazywane będzie automatycznie (tj. z chwilą wypełnienia formularza
elektronicznego zaświadczenia lekarskiego przez wystawiającego i jego podpisania) na
elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS.
3
Zgodnie z projektowanym art. 55a ust. 6 ustawy obok zaświadczenia lekarskiego
w postaci elektronicznej funkcjonować będzie wydruk zaświadczenia lekarskiego
wystawionego w postaci elektronicznej. Dla ważności wydruku zaświadczenia
lekarskiego będzie on zawierał także podpis i pieczątkę wystawiającego. Sporządzenie
wydruku zaświadczenia lekarskiego będzie możliwe tylko po wystawieniu
zaświadczenia lekarskiego w postaci elektronicznej. Wystawiający będą zobowiązani do
sporządzenia wydruku zaświadczenia lekarskiego na żądanie ubezpieczonego, przy
czym w niektórych przypadkach ubezpieczony będzie zobowiązany do zażądania
wydruku, tj. w sytuacjach, gdy płatnik składek nie będzie zobowiązany do założenia
profilu informacyjnego płatnika składek, czyli platformy elektronicznej, na którą
płatnikom ją posiadającym ZUS będzie przekazywał otrzymane zwolnienia lekarskie.
Pracodawcy nieposiadający profilu będą otrzymywali wydruk zaświadczenia lekarskiego
bezpośrednio od ubezpieczonego.
W okolicznościach określonych w projektowanym art. 55a ust. 7 ustawy wystawiający
zaświadczenie lekarskie będzie mógł sporządzać zaświadczenia lekarskie w formie
pisemnej. Sytuacja taka nastąpi np. w przypadku braku połączenia internetowego, co
może mieć miejsce w trakcie wizyty w domu ubezpieczonego. W takich sytuacjach
będzie możliwość skorzystania z gotowych blankietów mających postać zaświadczenia
lekarskiego, uprzednio wydrukowanych z programu przez wystawiającego. Każdy
blankiet wydrukowany przez wystawiającego ze swojego profilu będzie posiadać
identyfikator i będzie rejestrowany przez system.
Wypełniony przez wystawiającego pismem odręcznym, opieczętowany i podpisany
blankiet stanowić będzie zaświadczenie lekarskie, które wystawiający wręczy
ubezpieczonemu. Wystawiający będzie sporządzał zaświadczenie lekarskie na podstawie
danych przekazanych przez ubezpieczonego podczas wizyty. Po wystawieniu
zaświadczenia w sposób, o którym mowa w art. 55a ust. 7 ustawy, wystawiający będzie
zobowiązany do wprowadzenia zaświadczenia do systemu teleinformatycznego ZUS
w ciągu 3 dni roboczych od daty wystawienia zaświadczenia w formie pisemnej. Jeżeli
przekazanie zaświadczenia lekarskiego w tym terminie nie będzie możliwe,
wystawiający będzie zobowiązany do przekazania zaświadczenia lekarskiego w terminie
3 dni roboczych od ustania przyczyn uniemożliwiających przekazanie zaświadczenia
lekarskiego.
4
Zgodnie z projektowanym art. 58a, w przypadku gdy w wystawionym zaświadczeniu
zostanie popełniony błąd, wystawiający zaświadczenie lekarskie będzie zobowiązany do
przekazania na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS informacji o tym fakcie oraz,
jeżeli będzie to konieczne – do wystawienia nowego zaświadczenia lekarskiego. Projekt
przewiduje, że wystawiający będzie zobowiązany do przekazania takiej informacji
w terminie 3 dni roboczych od dnia stwierdzenia błędu lub otrzymania informacji
o stwierdzeniu błędu. Z aktualnej praktyki wynika, że źródłem takiej informacji jest
najczęściej płatnik składek, ubezpieczony lub ZUS. Jeżeli błąd będzie miał wpływ na
prawo do zasiłku, ZUS będzie zobowiązany do wydania decyzji o braku prawa do
zasiłku lub o zmianie jego wysokości.
W projekcie ustawy określone zostały również zasady doręczania zaświadczeń
lekarskich do płatników składek. Doręczenie zaświadczenia lekarskiego będzie
następowało przez skrzynkę podawczą ZUS na profil informacyjny płatnika składek (bez
numeru statystycznego choroby), a gdy płatnik składek nie będzie posiadał profilu –
wydruk zaświadczenia będzie dostarczany przez ubezpieczonego. Zgodnie
z projektowanym art. 62 ust. 1 ustawy, płatnik składek nieposiadający profilu
informacyjnego (bo nigdy nie rozliczał składek za więcej niż 5 osób), a tym samym
niemający możliwości otrzymania zaświadczenia lekarskiego w postaci elektronicznej
z ZUS, będzie otrzymywał od ubezpieczonego wydruk zaświadczenia lekarskiego.
W takich przypadkach ubezpieczony obowiązany będzie do uzyskania od
wystawiającego wydruku zaświadczenia lekarskiego i dostarczenia go do płatnika
składek. Projektowany art. 58 ust. 5 ustawy zobowiązuje płatnika składek
nieposiadającego profilu do informowania ubezpieczonego w pierwszym dniu
podlegania przez niego ubezpieczeniu chorobowemu o obowiązku dostarczania wydruku
zaświadczenia lekarskiego. Ponadto informacja, czy płatnik składek posiada profil
informacyjny, będzie udostępniana wystawiającemu.
Pewność usprawiedliwienia nieobecności w pracy z powodu choroby pracownika
zatrudnionego przez pracodawcę rozliczającego składki za nie więcej niż 5 osób będzie
zapewniona możliwie szeroko, tj. zarówno poprzez informację pracodawcy
o konieczności doręczenia zwolnienia, jak i przez wystawiającego, który powiadomiony
o braku profilu informacyjnego płatnika wyda ubezpieczonemu wydruk zaświadczenia
lekarskiego.
5
Zgodnie z projektowanym art. 55b ust. 2, ZUS zobowiązany będzie do przechowywania
zaświadczeń lekarskich przez okres 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym
zaświadczenie zostało wystawione.
W projektowanym art. 59 ust. 9 ustawy przyjęto, że również wystawienie zaświadczenia
przez lekarza orzecznika ZUS będzie odbywało się w formie dokumentu
elektronicznego. Doręczenie zaświadczenia będzie następowało przez ZUS na profil
informacyjny płatnika składek, a gdy płatnik składek nie będzie posiadał profilu –
wydruk zaświadczenia będzie dostarczany bezpośrednio przez ubezpieczonego.
Zgodnie z projektowanym art. 61b postępowanie o wypłatę zasiłku w przypadku, kiedy
płatnikiem zasiłku jest płatnik składek, będzie wszczynane na podstawie zaświadczenia
lekarskiego otrzymanego na profilu informacyjnym płatnika składek albo na podstawie
wydruku zaświadczenia lekarskiego lub na podstawie zaświadczenia lekarskiego
wystawionego na formularzu zaświadczenia lekarskiego, przekazanych przez
ubezpieczonego. Jeżeli płatnikiem zasiłku będzie ZUS – na podstawie wydruku
zaświadczenia lekarskiego, zaświadczenia lekarskiego wystawionego na formularzu
zaświadczenia lekarskiego albo wniosku o wypłatę zasiłku, przekazanych przez
ubezpieczonego albo płatnika składek upoważnionego przez ubezpieczonego.
Wniosek o wypłatę zasiłku będzie mógł być złożony także w formie dokumentu
elektronicznego przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej na zasadach
określonych w ustawie z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów
realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2014 r. poz. 1114).
W projekcie ustawy proponuje się, aby zaświadczenia lekarskie w formie elektronicznej
Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępniał Kasie Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego. Proponuje się, aby elektroniczna wymiana informacji pomiędzy Zakładem
Ubezpieczeń Społecznych a Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego możliwa była
od dnia 1 stycznia 2016 r.
Inne instytucje również będą otrzymywały zaświadczenia lekarskie w wersji
elektronicznej. Zgodnie z art. 58 Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie udostępniał
zaświadczenia lekarskie płatnikom składek w wersji elektronicznej na ich profil
informacyjny. Zaświadczenie lekarskie zostanie wystawione osobie nieobjętej
ubezpieczeniami społecznymi na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
w stosunku do której odrębne przepisy przewidują orzekanie o czasowej niezdolności do
pracy na podstawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
6