Poselski projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Weterynarii i Żywności

a) w ust. 1 wykreśla się przecinek oraz wyrazy „jakości handlowej artykułów rolno –
spożywczych”;
b) uchyla się ust. 3;
3)
w art. 33a ust. 1 po pkt. 15 dodaje się pkt 16 w brzmieniu: „Państwową Inspekcję
Weterynari i Żywności”.

Rozdział 11
Przepisy końcowe

Art. 131. Do czasu wydania przepisów wykonawczych na podstawie Ustawy pozostają w
mocy odpowiednie dotychczasowe przepisy wykonawcze, w zakresie w jakim nie są one
sprzeczne z przepisami Ustawy, jednak nie dłużej niż przez okres jednego roku od dnia wejścia w
życie Ustawy.

Art. 132. Niniejsza ustawa wchodzi w życie ____________________________.





Uzasadnienie i założenia dla koncepcji utworzenia
Państwowej Inspekcji Weterynari i Żywności

1.
Uzasadnienie koncepcji utworzenia Państwowej Inspekcji Weterynari i Żywności


Ustawodawstwo wspólnotowe nakłada na państwa członkowskie obowiązek stworzenia
instytucji przeprowadzających kontrole wymogów wzajemnej zgodności związanych z identyfikacją i
rejestracją zwierząt, ochroną środowiska, bezpieczeństwem żywności oraz dobrostanem zwierząt.
Wspólna Polityka Rolna Uni Europejskiej zharmonizowała przepisy administracyjne w zakresie
kwestii weterynaryjnych, fitosanitarnych oraz ochrony konsumentów.

Zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29
kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z
prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu
zwierząt, kraje należące do Uni Europejskiej są zobowiązane do zagwarantowania skuteczności
kontroli urzędowych na każdym etapie produkcji, przetwarzania i dystrybucji pasz lub żywności oraz
zwierząt i produktów zwierzęcych. Postulaty zgłoszone w ww. Rozporządzeniu zostały już
zrealizowane przez wiele krajów członkowskich Uni Europejskiej, poprzez utworzenie
wyspecjalizowanych i niezależnych służb odpowiedzialnych za całokształt zagadnień związanych z
szeroko rozumianym bezpieczeństwem żywności. Taki charakter mają instytucje funkcjonujące we
Francji (Agence nationale de sécurité sanitaire de l'alimentation, de l'environnement et du travail),
Niemczech (Bundesministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Verbraucherschutz), Irlandi (The
Food Safety Authority of Ireland), czy Wielkiej Brytani (Food Standards Agency). Zaniechanie
Państwa Polskiego w podjęciu działań zmierzających do realizacji europejskich standardów
związanych z bezpieczeństwem żywności może mieć negatywne następstwa dla konkurencyjności
produkowanej przez nasz Kraj żywności. Powyższy argument zasługuje na szczególną uwagę przede
wszystkim ze względu na ujawnione w ostatnim czasie i szeroko komentowane w mediach, także
zagranicznych, nieprawidłowości związane z przetwarzaniem i handlem produktami żywieniowymi.

W aktualnym stanie prawnym, na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej, nadzór nad
wykonywaniem tzw. Wspólnej Polityki Rolnej oraz bezpieczeństwem żywności sprawują trzy różne
inspekcje tj. Inspekcja Weterynaryjna, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Zgodnie z treścią artykułu 3 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku o Inspekcji Weterynaryjnej
(Dz.U. z 2010 Nr 112, poz. 744 z późn. zm.) do zadań Inspekcji Weterynaryjnej należą zadania z
zakresu ochrony zdrowia zwierząt oraz bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego w celu
zapewnienia ochrony zdrowia publicznego. Inspekcja Weterynaryjna prowadzi kontrole za pomocą
funkcjonujących na terytorium Polski 16 wojewódzkich inspektoratów weterynari , 305
powiatowych inspektoratów weterynari oraz 11 granicznych inspektoratów weterynari oraz 16
zakładów higieny weterynaryjnej, wchodzących w skład wojewódzkich inspektoratów weterynari .

Organizację oraz zasadny i zakres działania Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i
Nasiennictwa określa Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 roku o ochronie roślin (Dz. U. z 2008 Nr 133,
poz. 849 z późn. zm.), zgodnie z którą do zadań Inspekcji należy nadzór nad zdrowiem roślin,
zapobieganie zagrożeniom związanym z obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin oraz
nadzór nad wytwarzaniem, oceną i obrotem materiałem siewnym (art. 78 Ustawy). Inspekcja
realizuje swoje zadania poprzez 16 wojewódzkich inspektoratów ochrony roślin i nasiennictwa oraz
26 delegatur, 245 oddziałów terenowych na obszarze powiatów i 12 oddziałów granicznych .

Zgodnie z treścią art. 17 Ustawy z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów
rolno-spożywczych (Dz.U. z 2005r Nr 187, poz. 1577 z późn. zm) do zadań Inspekcji Jakości
Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych należy m.in. nadzór nad jakością handlową artykułów
rolno – spożywczych oraz kontrola warunków składowania i transportu artykułów rolno –
spożywczych. Inspekcja prowadzi kontrole za pośrednictwem 16 wojewódzkich inspektoratów
jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych .

Organy Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz
Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych, wchodzące obecnie w skład
administracji zespolonej na poziomie województw, nie realizują zadań wojewody tylko zadania
ustawowe i podlegają w zakresie realizacji tych zadań, odpowiednio: Głównemu Lekarzowi
Weterynari , Głównemu Inspektorowi Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Głównemu Inspektorowi
Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, będących organami centralnymi nadzorowanymi
przez ministra właściwego do spraw rolnictwa i rozwoju wsi.

Działające na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej ww. Inspekcje są ustawowo zobowiązane
do przeprowadzania kontroli w zakresie spełniania określonych przepisami prawa wymagań
dotyczących przede wszystkim bezpieczeństwa zdrowia publicznego, poprzez nadzór nad
bezpieczeństwem zdrowotnym żywności, nadzór nad środkami żywienia zwierząt, zwalczaniem
chorób zakaźnych zwierząt, ze szczególnym uwzględnieniem czynników chorobotwórczych
mających znaczenie dla zdrowia i życia ludzkiego, nadzór nad dobrostanem zwierząt a także
wymagań fitosanitarnych w zakresie zdrowia roślin i zdrowia publicznego w odniesieniu do
żywności pochodzenia roślinnego, czy też jakości handlowej żywności zarówno u producenta, jak
również w sprzedaży hurtowej.

Ponadto, Inspekcja Weterynaryjna sprawuje nadzór i wykonuje czynności kontrolne
związane z realizacją Wspólnej Polityki Rolnej, w szczególności związanej z instrumentami cross-
compliance, jako metodą weryfikacji beneficjentów, otrzymujących płatności w ramach systemu
bezpośredniego wsparcia.
Rolnicy otrzymujący płatności w ramach systemu wsparcia bezpośredniego są zobowiązani
do przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności (cross-compliance), o których mowa w
rozporządzeniu Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 roku ustanawiającym wspólne
zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE)
nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 roku w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich ww. obowiązek dotyczy także
beneficjentów otrzymujących płatności w ramach niektórych programów PROW 2007-2013, takich
jak wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych
warunkach gospodarowania, program środowiskowy czy zalesianie gruntów rolnych.

Niewątpliwie realizowany przez Inspekcję Weterynaryjną instrument cross-compliance
przyczynia się do ochrony środowiska, poprawy bezpieczeństwa żywności, zdrowotności zwierząt i
roślin oraz dobrostanu zwierząt, jak też legitymizuje przyznawanie płatności dla rolników
warunkując je spełnianiem oczekiwań społeczeństwa Uni Europejskiej, co do warunków w jakich
produkowana jest europejska żywność.



Mając powyższe na uwadze, realizując politykę ograniczania barier administracyjnych dla
obywateli i przedsiębiorców oraz postulat zmniejszania obciążeń budżetowych Skarbu Państwa,
uzasadnionym i wskazanym jest stworzenie oraz wprowadzenie planu konsolidacji właściwych
inspekcji państwowych, celem realizacji przez jedną instytucję idei nadzoru według reguły „od pola
do stołu”. Powyższe, wynika wprost z zapisów prawa wspólnotowego i spowoduje zwiększenie
efektywności działania organów państwa, jak też ułatwi prowadzenie kontroli w sposób
kompleksowy.
Należy, przy tym podkreślić, że kwestie dotyczące bezpieczeństwa żywności posiadają
zdecydowanie szerszy kontekst, niż tylko działania podejmowane przez Inspekcję Weterynaryjną w
ramach instrumentu cross-compliance.

Najważniejszym zadaniem mającej powstać Inspekcji będzie ochrona zdrowia konsumenta.
Ewentualne sankcje polegające na utracie dopłat bezpośrednich, będące naturalnym następstwem
przeprowadzonych kontroli w zakresie cross-compliance, dają gwarancję właściwej jakości
produkcji zwierzęcej i roślinnej, a w konsekwencji zapewnią bezpieczeństwo zdrowia publicznego.
Ich prewencyjny charakter w dłuższej perspektywie czasu doprowadzi do zwiększenia świadomości
producentów i przyczyni się do podniesienia jakości zdrowotnej produkcji.

Istniejące liczne zagrożenia dla zdrowia publicznego determinują konieczność usprawnienia
nadzoru nad bezpieczeństwem żywności poprzez powierzenie zadań jednemu organowi
państwowemu, w związku z realizacją postulatu bezpiecznej żywności „od pola do stołu”. Brak
koordynacji działań kilku inspekcji, w sytuacji zagrożenia jakości żywności lub pasz, a w skrajnych
przypadkach nawet uznanie swojej niewłaściwości i unikanie przyjęcia na siebie odpowiedzialności,
może stanowić realne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi i zwierząt.

W nawiązaniu do powyższego, połączenie Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji
Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych i
stworzenie w ich miejsce Państwowej Inspekcji Weterynari i Żywności (dalej: Państwowa
Inspekcja), jak też częściowe przejęcie kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Inspekcji
Ochrony Środowiska w zakresie bezpieczeństwa żywności, pozwoli w pełni zrealizować ww.
postulaty przy jednoczesnym ograniczeniu nadmiernie rozbudowanego aparatu administracji
publicznej odpowiedzialnego za kontrole w zakresie bezpieczeństwa żywności. Działania podjęte w
ramach utworzenia jednej Inspekcji zmierzają do racjonalizacji zatrudnienia, redukcji liczby kontroli,
redukcji kosztów utrzymania administracji czy usprawnienia obiegu dokumentacji pomiędzy
Inspekcją i agencją płatniczą. Proponowana zmiana gwarantuje, zarówno w zakresie
merytorycznym jak i finansowym uzyskanie celów takich jak odbiurokratyzowanie i zmniejszenie
kosztów działania administracji publicznej oraz pozwoli na koncentrację i kompleksowość
prowadzonych kontroli.

Utworzona Państwowa Inspekcja poprawi organizację i jakość działań wykonywanych
zarówno na szczeblu województwa, jak też umożliwi przeprowadzanie szeregu zadań związanych z
kontrolą fitosanitarną i kontrolą jakości handlowej artykułów rolno spożywczych już na szczeblu
powiatu. Przeniesienie zadań na niższy szczebel organizacyjny pozwoli na umiejscowienie organów
Państwowej Inspekcji bliżej producentów, wytwórców i handlowców, co zagwarantuje bardziej
efektywną kontrolę, w tym także w zakresie jej zaplanowania i sposobu prowadzenia.

W ramach kontroli przedsiębiorcy w gospodarstwie możliwym będzie połączenie takich
czynności jak: kontrola weterynaryjna i fitosanitarna, nadzór nad przechowywaniem środków
ochrony roślin, sprzętu do ich stosowania, uwarunkowań higieniczno – sanitarnych, kwesti
związanych z identyfikacją produktów, a także nawożeniem. Niewątpliwe liczba kontroli w
gospodarstwie rolnym może ulec znacznemu zmniejszeniu przy jednoczesnym zwiększeniu jakości i
kompleksowości prowadzonych kontroli, z korzyścią zarówno dla podmiotu kontrolowanego, jak też
organu odpowiedzialnego za kontrolę, albowiem stworzone zostaną warunki dla sprawniejszego i
mniej uciążliwego dla podmiotu kontrolowanego prowadzenia działań kontrolnych, jak też
ograniczona zostanie liczba kontroli, które w chwili obecnej wykonywane są przez różne organy
różnych inspekcji w jednym celu tj. zagwarantowania bezpieczeństwa żywności.


2.
Główne założenia do projektu ustawy o Państwowej Inspekcji Weterynari i Żywności.



Zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i
żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt, uzasadnionym
jest utworzenie Inspekcji sprawującej nadzór nad działalnością związaną z pozyskiwaniem i
produkcją bezpiecznej żywności.

Podstawą dla stworzenia Państwowej Inspekcji Weterynari i Żywności są zadania
wykonywane aktualnie przez Inspekcję Weterynaryjną, Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych oraz Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa, jak też częściowo
działania podejmowane obecnie przez Państwową Inspekcję Sanitarną i Inspekcję Ochrony
Środowiska z zakresu bezpieczeństwa żywności. Jej utworzenie będzie polegało na likwidacji
istniejących obecnie: Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno
Spożywczych oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, jak też częściowym
przejęciu w ww. zakresie kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Inspekcji Ochrony
Środowiska.

Państwowa Inspekcja będzie sprawowała kontrolę w zakresie bezpieczeństwa środków
spożywczych, środków żywienia zwierząt, zdrowia zwierząt i ich dobrostanu, pasz, ochrony roślin
oraz obrotu i stosowania środków ochrony roślin, jak też wytwarzaniem, oceną i obrotem
materiałem siewnym. Konsolidacja zadań w ramach jednej instytucji nie tylko doprowadzi do
racjonalizacji zatrudnienia, redukcji liczby kontroli przy jednoczesnym podniesieniu ich jakości oraz
kompleksowości, ale także zaproponowane rozwiązania odciążą producentów żywności, którzy
obecnie są poddawani kontrolom przez wiele inspekcji, co dodatkowo absorbuje ich czas i środki.

Kontrole urzędowe będą przeprowadzane przy wykorzystaniu właściwych technik
opracowanych w tym celu obejmujących rutynowy nadzór i bardziej intensywne kontrole tj.
inspekcje, weryfikacje, audyty, pobieranie próbek i ich badanie. Prawidłowe stosowanie tych
technik będzie wymagało właściwego przeszkolenia pracowników wykonujących czynności
kontrolne.

Państwowa Inspekcja będzie organem odpowiedzialnym za współpracę i kontakty z Komisją
Europejską w zakresie prawa weterynaryjnego, fitosanitarnego oraz żywnościowego.

Państwowa Inspekcja będzie funkcjonowała w ramach administracji niezespolonej tzn.
niezwiązanej formalnie i kompetencyjnie ani z wojewodą i jego zapleczem administracyjnym ani z
innymi organami administracji publicznej o lokalnym zakresie działania. Przyjęto ściśle
zhierarchizowany model organizacyjny oparty na bezpośredniej podległości jej poszczególnych
organów oraz centralnym dysponowaniu środkami finansowymi, bezpośrednich zależnościach
osobowych i możliwości ingerencji w działalność organów podległych w postaci wytycznych,
poleceń czy instrukcji. Za takim rozwiązaniem przemawia specyfika wykonywanych zadań, których
głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa żywności, a w konsekwencji ochrona zdrowia i
życia konsumentów. Podejmowane przez Państwową Inspekcję działania niejednokrotnie będą
wymagały natychmiastowej i zdecydowanej reakcji. Ponadto, proponowana struktura organizacyjna
pozwoli także na skuteczniejszą realizację postulatów Wspólnej Polityki Rolnej, w tym szybsze
realizowanie zadań wynikających z cross – compliance, co znajdzie swoje rzeczywiste przełożenie na
bardziej efektywne wykorzystanie środków przeznaczonych na ww. cel w funduszach Uni
Europejskiej.

Zaproponowana struktura organizacyjna Państwowej Inspekcji i związana z powyższym
konieczność dokonania stosownych przesunięć kadrowych na poziom powiatu stworzy warunki dla
rzeczywistego dotarcia do wszystkich podmiotów prowadzących działalność objętą zakresem
działań Państwowej Inspekcji, w szczególności w zakresie spełnienia przez poszczególne podmioty
wymagań fitosanitarnych w zakresie zdrowia roślin i zdrowia publicznego w odniesieniu do
żywności pochodzenia roślinnego, czy też jakości handlowej żywności zarówno u producenta, jak
również w sprzedaży hurtowej, których dotychczasowa kontrola była możliwa przede wszystkim na
szczeblu wojewódzkim.

Organy właściwe w zakresie przeprowadzania kontroli urzędowych zapewnią bezstronność
oraz skuteczność kontroli przede wszystkim z uwagi na dostateczną liczbę wykwalifikowanych i
doświadczonych pracowników oraz odpowiednie urządzenia i sprzęt gwarantujące prawidłowe
wykonanie obowiązków.

Centralnym organem administracji będzie Główny Inspektor Weterynari i Żywności,
podlegający bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów. Ponadto, Państwowa Inspekcja przejmie
obecnie istniejące struktury Inspekcji Weterynaryjnej na szczeblu wojewódzkim i powiatowym,
gdzie zadania Państwowej Inspekcji będą realizowane odpowiednio przez wojewódzkich i
powiatowych inspektorów weterynari i żywości.

Zdaniem projektodawcy, wyłącznie nadzór Prezesa Rady Ministrów może być gwarancją
całkowicie niezależnych kontroli prowadzonych przez organy Państwowej Inspekcji, albowiem dla
zapewnienia prawidłowego jej funkcjonowania koniecznym jest rozdzielenie uprawnień ministra
właściwego do spraw rolnictwa w zakresie tworzenia prawa weterynaryjnego, fitosanitarnego i
żywnościowego od kompetencji nadzorczych nad Państwową Inspekcją, która jest organem
odpowiedzialnym za sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem ww. regulacji prawnych.
Niepożądana jest sytuacja, w której nadzór nad podmiotem kontrolującym sprawuje jednostka
zwierzchnia, której akty prawne są kontrolowane.

Prace nad utworzeniem nowej Państwowej Inspekcji obejmują także reformę laboratoriów
urzędowych badających żywność, poprzez ujednolicenie systemu organizacji laboratoriów,
wykonujących obecnie badania na rzecz Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji Ochrony
Roślin i Nasiennictwa oraz Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych
przeprowadzających kontrole urzędowe. Konsolidacja laboratoriów umożliwi redukcję laboratoriów
niespełniających odpowiednich standardów oraz specjalizację i podwyższenie jakości
wykonywanych badań, co w konsekwencji spowoduje ich efektywniejsze funkcjonowanie.

Projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Weterynari i Żywności reguluje organizację, ustrój i
sposób działania Państwowej Inspekcji, w tym jej organy, zasady ich powoływania i
podporządkowania oraz kwestie ogólne związane ze sposobem funkcjonowania Państwowej
Inspekcji, ogólny zakres działania oraz kompetencji jej organów, a także zakres ich uprawnień w
procesie przeprowadzania kontroli. Z uwagi na złożoność zagadnień i kontroli, związanych z
zapewnieniem bezpieczeństwa żywności, część spraw mieszczących się w zakresie regulacji projektu
ustawy będzie uregulowana w przepisach szczególnych, w tym w przepisach obecnie
obowiązujących ustaw, które będą podlegały odpowiednim zmianom. Taki charakter będą miały w
przede wszystkim Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. 2008 r. Nr 133, poz.
849 ze zm.), Ustawa z dnia 21 grudnia 2001 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
(Dz. U. 2005 r. Nr 187, poz. 1577 ze zm.),Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (Dz. U.
2007r. Nr 41, poz. 271 ze zm.) oraz Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i
żywienia (Dz. U. 2010. 136. 914). Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz.
U. 2010, Nr 112, poz. 744 ze zm.) z chwilą wejścia w życie Ustawy o Państwowej Inspekcji
Weterynari i Żywności straci moc.

3.
Zakres podmiotowy i przedmiotowy projektowanej ustawy.


Projekt ustawy będzie obejmował następujące sprawy:
• zadania, organizację i zasady funkcjonowania Państwowej Inspekcji Weterynari i Żywności;
• zasady sprawowania nadzoru przez Prezesa Rady Ministrów nad Głównym Inspektorem
Weterynari i Żywności;
• zasady i tryb przeprowadzania kontroli przez organy Państwowej Inspekcji Weterynari i
Żywności, w tym uprawnienia i obowiązki podmiotów kontrolowanych;