Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

wniosek o udzielenie zabezpieczenia jest składany przed wszczęciem
postępowania w sprawie. Proponowana regulacja może mieć znaczenie
przede wszystkim w sprawach, w których istnieje jurysdykcja krajowa,
ale nie można ustalić sądu miejscowo właściwego do rozpoznania
sprawy. Pozwala ona wtedy na uniknięcie potrzeby stosowania art. 45
K.p.c. w postępowaniu zabezpieczającym.
VI. Zmiany innych ustaw
1. Zmiana ust. 2 w art. 73 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo
o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688) jest
konsekwencją nowej regulacji uznawania zagranicznych orzeczeń
w Kodeksie postępowania cywilnego proponowanej w projekcie.
2. Wprowadzenie do Kodeksu postępowania karnego nowego art. 691
wynika z założenia, że konieczne jest określenie, kiedy istnieje
jurysdykcja krajowa w sprawie cywilnej rozpoznawanej przez sąd
karny w procesie adhezyjnym. Uznano, że bardziej odpowiednim
miejscem do wprowadzenia takiej regulacji jest Kodeks postępowania
karnego, a nie Kodeks postępowania cywilnego.
3. Zmiana w art. 13 w § 2 pkt 5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, z późn.
zm.)) ma na celu usunięcie ewentualnych wątpliwości w zakresie
kompetencji sądu grodzkiego w kontekście europejskiego
postępowania nakazowego, w szczególności w sytuacji „przejścia” do
postępowania prowadzonego według prawa krajowego.

12) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1787, z 2002 r. Nr 153, poz. 1271,
Nr 213, poz. 1802 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 188, poz. 1838 i Nr 228, poz. 2256, z 2004 r. Nr 34, poz. 304,
Nr 130, poz. 1376, Nr 185, poz. 1907 i Nr 273, poz. 2702 i 2703, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 131, poz. 1102,
Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1410, 1413 i 1417, Nr 178, poz. 1479 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144,
poz. 1044 i Nr 218, poz. 1592 oraz z 2007 r. Nr 25, poz. 162 i Nr 64, poz. 433.



29

4. Zmiana art. 64 ustawy z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym
(Dz. U. Nr 240, poz. 2052, z późn. zm.) wynika ze zmiany art. 42411
K.p.c., o której była mowa we wcześniejszych uwagach.
5. Uchylenie ust. 10 w art. 106 ustawy z dnia 22 maja 2003 r.
o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz. 1151, z późn.
zm.) wiąże się z założeniem, że kwestia jurysdykcji krajowej
w sprawach ubezpieczeniowych powinna być regulowana w Kodeksie
postępowania cywilnego, a nie w ustawie szczególnej.
6. Zmiana art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z późn.
zm.) wynika z potrzeby dostosowania terminologii użytej w tym
przepisie do rozwiązań w zakresie uznania i stwierdzenia
wykonalności przyjętych w projekcie.

C) CZ
Ć TRZECIA – ZMIANY ZWI ZANE Z ROZPORZ DZENIEM
NR 1896/2006 I ROZPORZ DZENIEM NR 861/2007
I. Europejskie
postępowania w sprawach transgranicznych – uwagi ogólne
1. Rozporządzenie nr 1896/2006 i rozporządzenie nr 861/2007 stanowią
kolejny etap na drodze do realizacji wniosków konferencji z Tampere
z 1999 r. oraz Planu Działania Rady i Komisji z dnia 17 czerwca
2005 r.), obejmującego założenia w zakresie opracowania aktów
prawnych z dziedziny współpracy sądowej w sprawach cywilnych
i handlowych na lata 2005 – 2011.
2. Rozporządzenie nr 1896/2006, odmiennie niż dotychczasowe akty
prawne z zakresu europejskiego prawa procesowego cywilnego,
ustanawia jednolite postępowanie o charakterze rozpoznawczym,
prowadzące do wydania europejskiego nakazu zapłaty. Celem

13) Dz. Urz. WE C 198 z 12.08.2005, s. 1.

30

rozporządzenia jest uproszczenie, przyspieszenie i zmniejszenie
kosztów postępowania sądowego w sprawach transgranicznych oraz
umożliwienie swobodnego przepływu europejskich nakazów zapłaty
przez ustanowienie minimalnych standardów, których zachowanie
w państwie pochodzenia pociąga za sobą brak potrzeby prowadzenia
w pozostałych państwach członkowskich postępowań pośrednich,
koniecznych do uznania i stwierdzenia wykonalności zagranicznego
orzeczenia w obecnym stanie prawnym. Postępowanie ustanawiane
rozporządzeniem nr 1896/2006 nie wyklucza jednak funkcjonujących
dotychczas w krajowych przepisach państw członkowskich
postępowań o podobnym charakterze. Stanowi ono jedynie dodatkową
alternatywę pozostawioną do dyspozycji powoda, której zastosowanie
jest ograniczone do spraw o charakterze transgranicznym.
W Rzeczypospolitej Polskiej postępowanie to będzie zatem
funkcjonować równolegle z postępowaniem nakazowym (art. 4841
i n. K.p.c.) i upominawczym (art. 4971 i n. K.p.c.), jednak możliwość
wyboru postępowania ustanowionego rozporządzeniem zaktualizuje
się tylko wówczas, gdy sprawa zawiera pożądany element
transgraniczny. W świetle art. 3 rozporządzenia nr 1896/2006 element
ten zachodzi wtedy, gdy przynajmniej jedna ze stron ma miejsce
zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim
innym niż państwo forum.
Przedmiotowy zakres zastosowania rozporządzenia nr 1896/2006 jest
zbliżony do przedmiotowego zakresu zastosowania rozporządzenia
nr 44/2001. W przeciwieństwie do tego ostatniego, stosowanie
rozporządzenia nr 1896/2006 jest jednak w zasadzie wyłączone
w odniesieniu
do
roszczeń wynikających z zobowiązań
pozaumownych (art. 2 ust. 2 lit. d). W postępowaniu ustanowionym
rozporządzeniem nr 1896/2006 można ponadto dochodzić wyłącznie

31

roszczeń pieniężnych o określonej wysokości, wymagalnych w chwili
wniesienia pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty (art. 4).
Postępowanie jest wszczynane wniesieniem pozwu sporządzanego
z wykorzystaniem formularza stanowiącego załącznik do roz-
porządzenia. Badanie pozwu jest ograniczone i może następować
w

drodze zautomatyzowanej procedury (art.
8), co pozwala
uwzględnić funkcjonujące już w niektórych państwach członkowskich
Unii Europejskiej elektroniczne systemy weryfikacji powództw
wytaczanych w postępowaniach o podobnym charakterze. Europejski
nakaz zapłaty jest wydawany przez sąd na formularzu i doręczany
pozwanemu, przy czym doręczenie następujące według prawa
krajowego musi czynić zadość minimalnym standardom określonym
w art. 13 – 15 rozporządzenia. Standardy te odpowiadają przewi-
dzianym w art. 13 – 15 rozporządzenia nr 805/2004. rodkiem obrony
pozwanego w postępowaniu ustanowionym rozporządzeniem
nr 1896/2006 jest sprzeciw, który musi zostać złożony w terminie
30 dni od dnia doręczenia pozwanemu europejskiego nakazu zapłaty.
Bezskuteczny upływ terminu do wniesienia sprzeciwu pociąga za sobą
stwierdzenie wykonalności europejskiego nakazu zapłaty w państwie
pochodzenia. Nakaz, którego wykonalność została stwierdzona, może
być wykonywany bez potrzeby uzyskiwania zezwolenia na jego
wykonanie (tzw. exequatur) w państwie wykonania. Europejskie
nakazy zapłaty wydane w państwach członkowskich Unii
Europejskiej, których wykonalność zostanie stwierdzona w państwie
wydania, będą zatem wykonywane w Rzeczypospolitej Polskiej
w sposób automatyczny, z pominięciem postępowania przewi-
dzianego w art. 38 i n. rozporządzenia nr 44/2001, na tych samych
warunkach jak wykonalne orzeczenia pochodzące od sądów polskich.
W tym zakresie rozporządzenie nr 1896/2006 stanowi kontynuację
konstrukcji teoretycznej przyjętej po raz pierwszy w rozporządzeniu

32

nr 2201/2003, a następnie w rozporządzeniu nr 805/2004. Właściwe
wyważenie interesów stron zapewniają dwa dodatkowe środki obrony
będące do dyspozycji dłużnika. Dłużnik może wnosić o ponowne
zbadanie europejskiego nakazu zapłaty w państwie jego wydania
(art. 20), natomiast w państwie wykonania – o odmowę jego
wykonania (art. 22). Sytuacje, w których dłużnik może skorzystać
z tych środków, zostały określone w przepisach rozporządzenia
nr 1896/2006.
3. Rozporządzenie nr 861/2007 ustanawia jednolite, kontradyktoryjne,
postępowanie rozpoznawcze przewidziane dla dochodzenia roszczeń
pieniężnych i niepieniężnych o wartości przedmiotu sporu nieprze-
kraczającej 2 000 euro. Celem rozporządzenia nr 861/2007 jest
uproszczenie, przyspieszenie i zmniejszenie kosztów związanych
z dochodzeniem roszczeń drobnych. Postępowanie unormowane
rozporządzeniem nr 861/2007 nie wypiera jednak krajowych
postępowań przewidzianych w tym samym celu (small claims
procedures) – tak jak wcześniejsze rozporządzenie nr 1896/2006
stanowić ma docelowo jedynie alternatywę względem postępowań
krajowych, możliwą do wykorzystania w sprawach transgranicznych.
Jeżeli sprawa ma taki charakter, powód, wytaczając powództwo
w Polsce, będzie mógł zatem spowodować rozpoznanie sprawy
w postępowaniu unormowanym rozporządzeniem nr 861/2007, mimo
że według Kodeksu postępowania cywilnego sprawa podlegałaby
rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym (art. 5051 i n. K.p.c.).
Przedmiotowy zakres zastosowania rozporządzenia nr 861/2007 jest
zbliżony do rozporządzenia nr 44/2001; w europejskim postępowaniu
w sprawie drobnych roszczeń nie podlegają jednak rozpoznaniu
sprawy dotyczące prawa pracy, najmu lub dzierżawy nieruchomości
z wyłączeniem roszczeń pieniężnych, a także sprawy dotyczące

33