Senacki projekt ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa

Warszawa, 1 grudnia 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-112(5)/10


Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
senackiego projektu ustawy



- o Krajowej Radzie Sądownictwa (druk nr
3364).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Sprawiedliwości do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.

(-) Donald Tusk


Stanowisko Rządu wobec senackiego projektu ustawy
o Krajowej Radzie Sądownictwa (druk nr 3364)

Senacki projekt ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa ma przede wszystkim
na celu dostosowanie porządku prawnego do wyroku Trybunału Konstytucyjnego,
z dnia 19 listopada 2009 r., sygn. akt K 62/07 (Dz. U. Nr 202, poz. 1567), jak również
uwzględnia postulaty zgłaszane przez Krajową Radę Sądownictwa wynikające
z doświadczeń związanych ze stosowaniem obecnie obowiązującej ustawy z dnia
27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67),
zwanej dalej „ustawą o KRS”.
Trybunał Konstytucyjny we wskazanym powyżej wyroku orzekł, że art. 12 ust. 6
ustawy o KRS, w zakresie, w jakim zawiera zwrot „i postępowania przed Radą”, jest
niezgodny z art. 187 ust. 4 w związku z art. 2 Konstytucji RP, albowiem przekazuje
regulacji szczebla podustawowego kwestię zastrzeżoną przez Konstytucję do materii
ustawowej. Zgodnie z art. 187 ust. 4 Konstytucji RP ustrój, zakres działania i tryb
pracy Krajowej Rady Sądownictwa oraz sposób wyboru jej członków określa ustawa.
Z kolei art. 12 ust. 6 ustawy o KRS stanowi, że Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb działania Rady i postępowania
przed Radą, mając na względzie potrzebę zapewnienia efektywnego i sprawnego
wykonywania przez Radę zadań przewidzianych w ustawach. W ocenie Trybunału
ustawa o KRS w kwestii trybu działania Rady jest niezwykle lakoniczna,

a ponadto wyłącza stosowanie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks
postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.).
Wobec braku podstawowych regulacji ustawowych dotyczących postępowania przed
Krajową Radą Sądownictwa, zdaniem Trybunału rozporządzenie Prezydenta RP z dnia
13 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady
Sądownictwa oraz postępowania przed Radą (Dz. U. Nr 219, poz. 1623, z późn. zm.)
wyraźnie wkracza w materię ustawową. W związku z tym podstawą działania organu
konstytucyjnego, jakim jest Krajowa Rada Sądownictwa, w niedopuszczalny sposób
staje się nie ustawa, lecz rozporządzenie. Równocześnie Trybunał Konstytucyjny
orzekł, że zakwestionowany przepis ustawy o KRS utraci moc obowiązującą
z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw
Rzeczypospolitej Polskiej wyroku Trybunału, co nastąpiło w dniu 1 grudnia 2009 r.
(Dz. U. Nr 202, poz. 1567). Mając na względzie przedmiotowe rozstrzygnięcie
Trybunału Konstytucyjnego w projekcie ustawy o KRS zakłada się uregulowanie

1
szeregu kwestii związanych z postępowaniem przed Radą, które aktualnie są zawarte
w wyżej wymienionym rozporządzeniu.
Projektowana ustawa systematyzuje kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa,
mając przy tym na względzie pozycję ustrojową tego organu oraz zadania przypisane
mu na mocy art. 186 ust. 1 Konstytucji RP. W związku z tym, że część kompetencji
Rady wynika z treści innych aktów normatywnych, w celu uzyskania symetrii
w zakresie stopnia zaangażowania Rady w obszarach związanych z funkcjonowaniem
sądownictwa powszechnego, wojskowego oraz administracyjnego, projekt zawiera
także propozycje dokonania odpowiedniej nowelizacji ustawy z dnia 21 sierpnia
1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1676,
z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów
administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, z późn. zm.).
Ponadto projekt rezygnuje z dotychczasowego rozwiązania dającego Pierwszemu
Prezesowi Sądu Najwyższego, Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego

oraz Ministrowi Sprawiedliwości możliwość delegowania swego zastępcy na
posiedzenie plenarne Rady w przypadku, gdy osoby te nie mogą osobiście brać
udziału w jej pracach, jak również zakłada nowelizację przepisów dotyczących
wygaśnięcia mandatu członka Rady, m. in. poprzez usunięcie przesłanki wygaśnięcia
mandatu w przypadku złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego,
stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu oraz w sytuacji odwołania przez
organ, który dokonał wyboru.
Proponuje się również uregulowanie zasad przyznawania oraz wysokości diet
przysługujących poszczególnym członkom KRS z tytułu udziału w posiedzeniach
plenarnych i innych pracach Rady.
Dodatkowo projekt obejmuje zmianę ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.) polegającą na
przyznaniu sędziemu, który został poddany badaniu lekarskiemu dla dokonania oceny
jego zdolności do dalszego wypełniania obowiązków, prawa do zaskarżenia
orzeczenia lekarza orzecznika w drodze sprzeciwu.
W ocenie Rady Ministrów propozycje zawarte w projekcie ustawy o Krajowej
Radzie Sądownictwa co do zasady zasługują na aprobatę, jakkolwiek ich szczegółowa
analiza nasuwa następujące uwagi i spostrzeżenia.
1. Projektowana ustawa w art. 4 ust. 2 pkt 4 do kompetencji Rady zalicza
dokonanie wyboru rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów wojskowych. Biorąc
pod uwagę treść tego przepisu in principio, zgodnie z którą „(…) Rada wykonuje inne
zadania określone w ustawach, a w szczególności: (…)”, wydaje się, że intencją

2
projektodawców było, aby kompetencje w nim określone wynikały z treści odrębnych
ustaw. W związku z tym należy rozważyć uzupełnienie propozycji nowelizacji ustawy
– Prawo o ustroju sądów wojskowych (art. 47 projektu) o wskazanie, że rzecznika
dyscyplinarnego sędziów sądów wojskowych wybiera Krajowa Rada Sądownictwa.
W tym kontekście należy zwrócić uwagę na to, że projektowane wyposażenie
Rady w kompetencję do wyboru rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów
wojskowych i związane z tym zmiany w ustawie – Prawo o ustroju sądów
wojskowych powodują, że w przepisie intertemporalnym należałoby doprecyzować
status obecnego rzecznika dyscyplinarnego wybranego w dotychczas obowiązującym
trybie. Skoro uczyniono tak w art. 52 projektu określając, że kadencja członków
Prezydium Rady wybranych na podstawie dotychczasowych przepisów trwa do końca
okresu, na który zostali wybrani, to również w odniesieniu do rzecznika
dyscyplinarnego sędziów sądów wojskowych (także stanowiska kadencyjnego) winien
być dodany przepis o podobnym charakterze. Wprowadzenie tego przepisu
umożliwiałoby kontynuację postępowań dyscyplinarnych przez dotychczasowego
rzecznika po wejściu w życie ustawy i eliminowałoby wątpliwości, jakie powstać
mogłyby w toku postępowań dyscyplinarnych prowadzonych przez rzecznika do czasu
upływu jego kadencji i wyboru nowego rzecznika według zmienionych zasad.
Dodatkowo należy zauważyć, że w projektowanym art. 33 § 4 ustawy – Prawo
o ustroju sądów wojskowych (art. 47 pkt 3 projektu) zawarte jest nieprawidłowe
odesłanie do § 7, zamiast do § 3.
2. Zgodnie z projektowanym art. 6 ust. 1 Rada może zarządzić przeprowadzenie
wizytacji sądu albo jego jednostki organizacyjnej, lustracji w sądzie oraz lustracji
pracy sędziego, którego indywidualna sprawa podlega rozpatrzeniu przez Radę.
Czynności te mogą być przeprowadzane przez członków Rady lub przez sędziów
delegowanych do Biura Rady na podstawie odrębnych przepisów i nie mogą wkraczać
w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli (art. 6 ust. 2 i 3 projektu). W związku
z tym, że proponowane brzmienie tego przepisu stanowi powtórzenie obecnie
obowiązującego art. 3 ust. 1-3 ustawy o KRS, jego przyjęcie w obecnym kształcie
stanowić będzie potwierdzenie uprawnienia wszystkich członków Krajowej Rady
Sądownictwa, a więc również nie będących sędziami, do przeprowadzania czynności,
o których mowa w art. 6 ust. 1 projektu.
W tym kontekście należy zauważyć, że czynności określone w projektowanym
art. 6 są odzwierciedleniem elementów składających się na nadzór Ministra
Sprawiedliwości nad działalnością administracyjną
sądów powszechnych

wykonywany na podstawie art. 9 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Do

3
czynności tych art. 38 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych zalicza
w szczególności wizytację sądu albo jego jednostki organizacyjnej oraz lustrację
w sądzie. Podobnie należy zakwalifikować lustrację pracy sędziego, z uwagi na to,
że katalog czynności określonych w wyżej wymienionym przepisie ma charakter
otwarty. Stosownie do treści art. 39 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych,
czynności z zakresu nadzoru nad działalnością administracyjną sądów nie mogą
wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli.
Gwarancję tego, że nadzór nad działalnością administracyjną sądów nie będzie
wkraczał w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli, stanowi przepis art. 38 § 4
ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, który przewiduje, że czynności
w postaci wizytacji i lustracji mogą być wykonywane wyłącznie przez sędziów.
Dokonując oceny konstytucyjności zwierzchniego nadzoru Ministra
Sprawiedliwości nad działalnością administracyjną sądów, a zatem również
upoważnienia do czynności polegających na przeprowadzeniu wizytacji sądu albo jego
jednostki organizacyjnej, bądź lustracji w sądzie, Trybunał Konstytucyjny w wyroku
z dnia 15 stycznia 2009 r., sygn. K 45/07, uznał, że w przypadku wykonywania
nadzoru nad działalnością administracyjną sądów, w przeciwieństwie do nadzoru
judykacyjnego, ustawodawca dopuszcza do jego sprawowania również podmioty
spoza władzy sądowniczej. Konstytucyjna zasada podziału i równowagi władzy nie
wyklucza tego, aby Minister Sprawiedliwości i podległe mu służby także wykonywały
ten nadzór, pod warunkiem, że ustawodawca stworzy gwarancje, by działania
nadzorcze Ministra ograniczały się jedynie do spraw związanych z administracją
sądową i nie wkraczały w sferę zarezerwowaną dla niezawisłego sędziego,
funkcjonującego w niezależnym sądzie.
Oprócz przepisu art. 38 § 4 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
dodatkową gwarancję zgodności z Konstytucją RP nadzoru sprawowanego przez
Ministra Sprawiedliwości nad działalnością administracyjną sądów powszechnych
zawiera art. 9 tej ustawy, który przewiduje, że podstawowe zadania z zakresu
zwierzchniego nadzoru nad działalnością administracyjną sądów bezpośrednio
związaną z wykonywaniem wymiaru sprawiedliwości są wykonywane przez sędziów
delegowanych do Ministerstwa Sprawiedliwości w trybie określonym w art. 77 ustawy
– Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Wobec treści art. 9 oraz art. 38 § 4 ustawy – Prawo o ustroju sądów
powszechnych przeprowadzenie wizytacji sądu albo jego jednostki organizacyjnej,
czy lustracji w sądzie, a tym samym lustracji pracy sędziego, kwalifikować należy
jako podstawowe zadania z zakresu nadzoru nad działalnością administracyjną sądów

4