Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny

Druk nr 2368

Warszawa, 16 lipca 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Komisja Nadzwyczajna „Przyjazne

Państwo” do spraw związanych
z ograniczaniem biurokracji
NPP-020-115-2009



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu Komisja Nadzwyczajna
„Przyjazne Państwo” do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji wnosi
projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Kodeks cywilny.

Do reprezentowania stanowiska Komisji w pracach nad projektem ustawy
została upoważniona poseł Hanna Zdanowska.


Przewodniczący Komisji


(-) Mirosław Sekuła





projekt
USTAWA
z dnia ............................ 2009 r.
o zmianie ustawy – Kodeks cywilny

Art. 1.
W ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn.
zm.1)) uchyla się art. 80.
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


UZASADNIENIE


Celem projektu ustawy jest uchylenie art. 80 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.
Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem, jeżeli osoba
nie mogąca czytać ma złożyć oświadczenie woli na piśmie, oświadczenie powinno być
złożone w formie aktu notarialnego. Przepis ten przewiduje dla złożenia oświadczenia woli
tzw. formę zastępczą, której niezachowanie jest jednoznaczne z niezachowaniem zwykłej
formy pisemnej. Forma zastępcza nie jest bowiem formą przewidzianą dla czynności prawnej,
ale dla oświadczenia woli osoby go składającej – z uwagi na to, że osoba ta, ze względu na
pewne subiektywne cechy, nie może złożyć oświadczenia woli w formie pisemnej.
Niezachowanie formy aktu notarialnego, o jakiej mowa w art. 80 k.c., nie powoduje

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 252, z 1976 r. Nr 19, poz. 122, z
1982 r. Nr 11, poz. 81, Nr 19, poz. 147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242, z 1985 r. Nr 22, poz. 99,
z 1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464
i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 17, poz. 78, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz.
509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, Nr 139, poz. 646 i Nr 149, poz. 703, z 1997
r. Nr 43, poz. 272, Nr 115, poz. 741, Nr 117, poz. 751 i Nr 157, poz. 1040, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i
Nr 117, poz. 758, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 271, Nr 74, poz. 855 i 857, Nr 88,
poz. 983 i Nr 114, poz. 1191, z 2001 r. Nr 11, poz. 91, Nr 71, poz. 733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145,
poz. 1638, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 141, poz. 1176, z 2003 r. Nr 49, poz. 408, Nr 60, poz. 535,
Nr 64, poz. 592 i Nr 124, poz. 1151, z 2004 r. Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 162, poz. 1692, Nr
172, poz. 1804 i Nr 281, poz. 2783, z 2005 r. Nr 48, poz. 462, Nr 157, poz. 1316 i Nr 172, poz. 1438, z
2006 r. Nr 133, poz. 935 i Nr 164, poz. 1166, z 2007 r. Nr 80, poz. 538, Nr 82, poz. 557 i Nr 181, poz.
1287, z 2008 r. Nr 116, poz. 731, Nr 163, poz. 1012, Nr 220, poz. 1425 i 1431 i Nr 228, poz. 1506 oraz
z 2009 r. Nr 42, poz. 341
nieważności czynności prawnej, chyba że forma aktu notarialnego została przewidziana dla
dokonania danej czynności prawnej. Dlatego też, jeżeli osoba nie mogąca czytać składa
oświadczenie woli nie w formie aktu notarialnego przewidzianej przez art. 80 k.c., a dla
dokonania danej czynności prawnej wymagana jest jedynie forma pisemna w celach
dowodowych, pominięcie formy notarialnej nie oznacza nieważności czynności prawnej.
Złożone oświadczenie należy wówczas traktować jako ustne, zaś brak formy pisemnej
skutkuje jedynie ograniczeniami dowodowymi, o jakich mowa w art. 74 § 1 i 2 k.c.
Ratio legis art. 80 k.c. stanowi przede wszystkim ochrona praw i interesów osób nie
mogących czytać. Jednakże obowiązywanie omawianego przepisu powoduje dla osób nie
mogących czytać wiele praktycznych utrudnień, szczególnie w sytuacjach, w których osoby te
szeroko uczestniczą w obrocie cywilnoprawnym, np. jako przedsiębiorcy. Dokonywanie
czynności prawnych w formie aktów notarialnych wymaga bowiem podjęcia szeregu
stosownych działań oraz poświęcenia czasu. Dodatkowo osoby nie mogące czytać nie
dostrzegają potrzeby tak daleko posuniętej ingerencji ustawodawcy w ochronę ich interesów.
Z tych względów wskazany przepis spotkał się z zasadniczą krytyką ze strony organizacji
reprezentujących osoby, których ten przepis dotyczy.
Przepis ten nie uwzględnia warunków nowoczesnego obrotu gospodarczego. Interes
niewidomego nie wymaga bowiem szczególnych środków ochrony. Osoba niewidoma może
zawsze korzystać z pomocy osoby, do której ma zaufanie. Może także uchylić się od skutków
swojego oświadczenia woli, o ile zostało złożone pod wpływem błędu.
Na podkreślenie zasługuje również to, że projekt nowego Kodeksu cywilnego,
opracowywany przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego działającą przy Ministrze
Sprawiedliwości nie przewiduje analogicznego przepisu. Także przepisy obowiązujące
w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej nie zawierają analogicznych
ograniczeń dotyczących składania oświadczeń woli przez osoby niewidome.
Należy zakładać, że wejście w życie niniejszej nowelizacji ustawy spowoduje
pozytywne skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne. Przede wszystkim
zaoszczędzi osobom, których dotyczy dotychczas obowiązujący art. 80 Kodeksu cywilnego,
kosztów związanych ze składaniem oświadczeń woli w formie aktu notarialnego, jak i czasu
poświęcanego na dokonywanie czynności prawnych w takiej formie. Może się to przyczynić
do wzmożenia aktywności osób nie mogących czytać w obrocie prawnym, a co za tym idzie –
również gospodarczym.
Wejście w życie projektu nie spowoduje bezpośrednich skutków finansowych dla
budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Może przynieść korzyści
finansowe osobom nie mogącym czytać. Może także wiązać się z mniejszymi przychodami
notariuszy ze względu na zmniejszenie liczby klientów.
Projekt ustawy nie wymaga wydawania aktów wykonawczych, a więc wymóg
określony w art. 34 ust. 1 pkt 6 Regulaminu Sejmu nie wymaga w przedmiotowym przypadku
spełnienia.
Należy zakładać, że zgodnie z art. 34 ust. 3 regulaminu Sejmu Marszałek Sejmu przed
skierowaniem do pierwszego czytania skieruje niniejszy projekt ustawy do konsultacji
w trybie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.
Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.




Warszawa, 21 lipca 2009 r.
BAS-WAL-1563/09
Pan Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
o zgodności komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks
cywilny (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Hanna Zdanowska) z
prawem Unii Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47)
sporządza się następującą opinię:

I.
Przedmiot projektu ustawy
Projekt ma na celu uchylenie art. 80 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. –
Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, ze zm.). Przepis ten przewiduje formę
aktu notarialnego dla składania oświadczeń woli przez osoby, które nie mogą
złożyć oświadczenia woli na piśmie, ze względu na brak możliwości czytania.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje zagadnień objętych projektem
ustawy.

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przepisy projektu pozostają poza zakresem regulacji prawa Unii
Europejskiej.

IV. Konkluzje
Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny nie jest
objęty zakresem regulacji prawa Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego i Międzynarodowego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski



Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, prawo cywilne