Skuteczne zabezpieczenie wierzytelności

Przeczytaj także: Zastaw a zastaw rejestrowy

Przepisy określają następujące kategorie wierzytelności:

1. koszty egzekucyjne;
2. należności alimentacyjne;
3. należności za pracę za okres 3 miesięcy oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołane choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika;
4. należności zabezpieczone hipoteką morską lub przywilejem na statku morskim;
5. należności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym i zastawem skarbowym albo korzystające z ustawowego pierwszeństwa oraz prawa które ciążyły na nieruchomości przed dokonaniem w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji lub przed złożeniem do zbioru dokumentów wniosku o dokonanie takiego wpisu;
6. należności za pracę niezaspokojone w kolejności trzeciej;
7. należności do których stosuje się przepisy działu III ustawy Ordynacja podatkowa, o ile nie zostały zaspokojone w kolejności piątej;
8. należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję;
9. inne należności.

Należności ujęte w kategorii wcześniejszej mają prawo pierwszeństwa zaspokojenia przed należnościami zaliczonymi do kategorii dalszych. Należność zaliczoną do kategorii wcześniejszej zatem zaspokaja się w pełny sposób, bez względu na to, czy do zaspokojenia należności z następnej kategorii pozostanie jeszcze jakaś kwota.

Natomiast należności zaliczone do tej samej kategorii - z wyjątkami dotyczącymi zabezpieczeń rzeczowych - zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich, czyli proporcjonalnie. Zabezpieczenia rzeczowe zaspokaja się w całości dla wierzyciela, któremu owo zabezpieczenie przysługuje.

Jeżeli zatem przedmiotem egzekucji jest należność alimentacyjna, a więc zaliczona do kategorii drugiej, i należność inna zaliczona do kategorii trzeciej lub dalszej, to suma uzyskana z egzekucji musi przede wszystkim pokryć całkowicie należności z tytułu alimentów, a dopiero pozostała reszta może być użyta na pokrycie należności z dalszej kategorii. Kategorie od 1 do 3 korzystają zatem z pierwszeństwa zaspokojenia, nawet przed zabezpieczeniami rzeczowymi. Jest to istotne, dla uzmysłowienia sobie, że przed nami mogą pojawić się wierzyciele korzystający z pierwszeństwa zaspokojenia.

W przypadku, gdy nie zabezpieczymy swojej wierzytelności rzeczowo, to nasze wierzytelności będą zaspokajane na samym końcu przy optymistycznym założeniu, że dłużnik będzie posiadał jeszcze jakiś majątek pozwalający na zaspokojenie naszej wierzytelności. Tylko zabezpieczenia rzeczowe pozwalają uzyskać najwyższą kolejność zaspokojenia przed innymi wierzycielami, z wyjątkiem wierzycieli egzekwujących koszty egzekucyjne, wierzytelności alimentacyjne, oraz należności za pracę za okres 3 miesięcy oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołane choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika.