Udziały w sp. z o.o. a małżeńska wspólność majątkowa

Przeczytaj także: Wyłączenie wspólnika ze spółki

Regulacje te oznaczają, że w momencie zawiązywania spółki czy obejmowania nowych udziałów mamy do czynienia z zobowiązaniem wspólnika, które implikuje wniesienie takiego, a nie innego wkładu w zamian za udziały, które zostaną mu następnie przyznane. Wkład ten może być pokryty z majątku odrębnego lub z majątku wspólnego małżeńskiego. W tym drugim przypadku pojawia się problem kto jest wspólnikiem spółki. Jak wskazano już wyżej pomocnym rozwiązaniem jest rozróżnienie sfery stosunków wewnętrznych i zewnętrznych z perspektywy spółki. Jeżeli wkład, do którego wniesienia zobowiązał się wspólnik, ma być pokryty z majątku wspólnego, to z punktu widzenia spółki, w momencie wyrażania takiego zobowiązania, problemu nie ma. Innymi słowy w przypadku wspólnika, który występuje w umowie, czy jest to umowa dotycząca założenia spółki czy przystąpienia do spółki i objęcia nowych udziałów (akcji), tego problemu z perspektywy spółki nie ma.

Zobowiązanym do wniesienia deklarowanego wkładu jest wspólnik, który złożył stosowne oświadczenie. Z jakiego majątku - wspólnego czy odrębnego - to nastąpi, należy, z perspektywy spółki, do sfery stosunków zewnętrznych, tj. między małżonkami. W sferze stosunków wewnętrznych - między spółką i zobowiązanym do wniesienia wkładu wspólnikiem - nie występuje jeszcze na tym etapie praktyczny problem związany z przynależnością udziałów do majątku dorobkowego małżonków. Po wniesieniu wkładu i objęciu udziałów prawa z udziałów przysługują temu wspólnikowi, a nie (również) jego małżonkowi.

To wspólnik, a nie jego małżonek figuruje na liście wspólników, w wyciągu z KRS-u itd. W razie, gdy między małżonkami dochodzi do „rozpadu” wspólnoty majątkowej małżeńskiej, na drodze czynności cywilnoprawnej czy na drodze sądowej (np. rozwód), wówczas problem ten, z perspektywy spółki, się aktualizuje. Wówczas to, co było wspólne jest w dalszym ciągu wspólne, z tym że w sferze stosunków wewnętrznych między małżonkami, czyli zewnętrznych z perspektywy spółki. W takiej sytuacji odpowiednie zapisy umowy spółki powinny chronić spółkę przed przystąpieniem do niej wspólnika, którego spółka czy wspólnicy sobie nie życzą (tak: Mec. Zbigniew Jara, [w:] wypowiedź podczas seminarium na temat „Problemy nowelizacji Kodeksu spółek handlowych” zorganizowane przez „Monitor Prawniczy” oraz Okręgową Izbę Radców Prawnych w Warszawie, 2.06.2007 r.).

W przeciwnym wypadku udziały w spółce z o.o. jako składnik majątku dorobkowego małżonków (będące prawami majątkowymi stanowiącymi z pewnością aktywa w majątku wspólnym małżonków) będą podlegały w razie ustania wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami na skutek rozwodu (a także w razie umownego zniesienia ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej) ogólnym zasadom dotyczącym podziału także innych składników majątkowych (np. ruchomości, nieruchomości). Oznacza to, że w razie ustania wspólności, z mocy art. 46 Kro w związku z art. 1035 Kc, udziały w spółce z o.o. staną się przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych pomiędzy małżonkami, a w dalszej kolejności zajdzie konieczność ich podziału między małżonków w drodze zniesienia współwłasności (w postępowaniu o dokonanie podziału majątku dorobkowego małżonków – art. 566 i n. Kodeksu postępowania cywilnego)

Dodany ustawą z dnia 12 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2003 r. Nr 229, poz. 2276) przepis art. 183 (1) Ksh stanowi, że: „Umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy udział lub udziały są objęte wspólnością majątkową małżeńską”. Rozwiązanie przyjęte w art. 183 (1) Ksh stanowi odstępstwo od ogólnych zasad rządzących ustrojem wspólności majątkowej małżeńskiej, przewidzianych w Kro. Założeniem wprowadzenia tego przepisu do Ksh było umożliwienie wspólnikom spółki z o.o. zapobiegania przenoszenia się na grunt stosunków korporacyjnych ewentualnych konfliktów pomiędzy małżonkami, spowodowanych podziałem majątku wspólnego.