Wypowiedzenie umowy a świadczenia z FGŚP

Przeczytaj także: Upadłość firmy a wypłata świadczeń pracowniczych

Do szczególnych obowiązków pracodawcy należy terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia swoim pracownikom (art. 94 k.p). Pracodawca wypłaty wynagrodzenia za pracę powinien dokonać, co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie (art. 85 par. 1 k.p). Pracodawca, który wynagrodzenia nie wypłaca, dopuszcza się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (art. 55.§ 1¹ k.p). W takiej sytuacji pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym. W większości przypadków pracodawca przestaje wypłacać wynagrodzenie w sytuacji, gdy traci płynność finansową i staje się niewypłacalny.

W celu ochrony pracowników przed takimi sytuacjami powstała ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy ( Dz.U. z 2006 r. Nr 158, poz. 1121 z późn. zm.). Zgodnie z jej przepisami, w przypadku niewypłacalności pracodawcy niezaspokojone roszczenia pracownicze podlegają zaspokojeniu ze środków FGŚP. I tak pracownik może otrzymać z funduszu wynagrodzenie za pracę, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, za czas urlopu wypoczynkowego czy innej usprawiedliwionej nieobecności i innych.

Rodzi się jednak pytanie, czy o wypłatę niezaspokojonych roszczeń może się ubiegać także pracownik, który rozwiązał umowę o pracę np. bez wypowiedzenia, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (czyli przykładowo gdy przestał wypłacać wynagrodzenie)? Wszak po rozwiązaniu takiej umowy przestaje on być pracownikiem. Czy zatem przepisy tej ustawy go obejmują?

Odpowiedź na to pytanie jest jak najbardziej twierdząca. W art. 11 tejże ustawy znalazł się bowiem zapis, że w razie niewypłacalności pracodawcy są zaspakajane roszczenia nie tylko pracowników, ale także byłych pracowników oraz uprawnionych do renty rodzinnej członków rodziny zmarłego pracownika lub zmarłego byłego pracownika. Ustawodawca nie zamknął zatem kręgu osób uprawnionych do korzystania z przywilejów tej ustawy jedynie do obecnych pracowników.

Niestety ustawa nakłada także ograniczenia w zakresie wypłat roszczeń ze środków funduszu. Otóż pracownik może otrzymać zaległe wynagrodzenie jedynie za okres nie dłuższy niż trzy miesiące poprzedzające datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy albo za okres nie dłuży niż trzy miesiące poprzedzające ustanie stosunku pracy, jeżeli ustanie tego stosunku przypada w czasie nie dłuższym niż 9 miesięcy poprzedzających datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy.

O wypłatę wynagrodzenia zaległego wynagrodzenia może wystąpić m.in. sam zainteresowany poprzez złożenie stosownego wniosku kierownikowi Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń pracowniczych. Pamiętać jednak należy, iż można go składać dopiero, gdy pracodawca stanie się niewypłacalny w myśl tej ustawy (czyli np. dopiero po ogłoszeniu upadłości firmy przez sąd). Z reguły jest do data późniejsza niż moment zaprzestania wypłacania przez pracodawcę wynagrodzenia. Nie zawsze wstrzymanie wypłacania wynagrodzenia jest ponadto związane z niewypłacalnością pracodawcy. Może on bowiem z innego powodu wstrzymać wypłaty. Niestety w takiej sytuacji (czyli gdy nie występuje niewypłacalność pracodawcy) pracownikom nie przysługuje wypłata roszczeń na podstawie tejże ustawy.

Katalog roszczeń wypłacanych ze środków funduszu jest dosyć duży, został on określony w art. 12 ust. 2 ustawy. Zgodnie z nim zaspokojeniu podlegają należności główne z tytułu:

1. wynagrodzenia za pracę;
2. przysługujących pracownikowi na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy:
   • wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
   • wynagrodzenia za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby, o którym mowa w art. 92 k.p.
   • wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,
   • odprawy pieniężnej przysługującej na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
   • ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, o którym mowa w art. 171 § 1 k.p., należny za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy,
   • odszkodowania, o którym mowa w art. 36¹ § 1 k.p. (czyli w przypadku skrócenia okresu wypowiedzenia przy upadłości lub likwidacji firmy),
   • dodatku wyrównawczego, o którym mowa w art. 230 i 231 k.p.
3. składek na ubezpieczenia społeczne należnych od pracodawców na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

Katalog ten jest zamknięty. Tym samym pracownikom nie przysługują wypłaty z funduszu innych należnych im roszczeń (np. odszkodowania określonego w art. 55 § 1¹ k.p.)