Polubowne rozwiązywanie sporów

Przeczytaj także: Polubowne rozwiązywanie sporów konsumenckich (ADR) ma już 1 rok

Obowiązujący system

Obecnie w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, istnieje szereg instytucji wspierających konsumentów. Są to podmioty ADR o charakterze sektorowym (działają na szczeblach rządowym, samorządowym bądź niezależnym od administracji) oraz struktury Inspekcji Handlowej: Stałe Polubowne Sądy Konsumenckie (SPSK) oraz mediacja.
SPSK rozpatrują spory dotyczące sprzedaży oraz świadczenia usług, których wartość nie przekracza 10 tys. zł. Jedynie SPSK przy IH w Warszawie nie ma ograniczonej wartości przedmiotu sporu. Postępowanie w SPSK przy IH jest bezpłatne z wyjątkiem kosztów ewentualnej opinii rzeczoznawcy lub biegłego. Przeciętny czas na wydanie rozstrzygnięcia wynosi przeciętnie do dwóch miesięcy. Sąd zajmuje się sprawą pod warunkiem, że zgodzą się na to konsument i przedsiębiorca.

W latach 2009-2013 do SPSK wpłynęło ponad 13 tys. wniosków. Zapadło 5,5 tys. rozstrzygnięć. Ponad połowa wniosków nie była jednak rozpatrywana. Najczęstszą przyczyną ich odrzucenia był brak zgody przedsiębiorcy na polubowne rozpatrzenie sporu (w 2013 roku 990 odmów na 2597 wnioski), inne powody to brak kompetencji SPSK do zajęcia się sprawą i uchybienia formalne.

Dużą rolę w rozwiązywaniu spraw odgrywa także bezpłatna mediacja, która także może zostać przeprowadzona przez Inspekcję Handlową. Mediator stara się, by strony wypracowały kompromis samodzielnie. Na taki sposób również muszą zgodzić się obie strony sporu. W latach 2009-2013 inspektorzy IH przeprowadzili ponad 58 tys. mediacji. Dwie trzecie tych postępowań zakończyło się pomyślnie dla konsumentów. W roku 2009 konsumenci zgłosili do IH ponad 10 tys. wniosków o pośredniczenie w rozwiązaniu sporu, zaś w roku 2013 takich zgłoszeń było już ponad 13 tys. Większość sporów rozstrzyganych w ten sposób dotyczy zakupu obuwia. Rzadziej mediacje dotyczą odzieży i sprzętu komputerowego oraz usług, np. motoryzacyjnych czy pralniczych.

Gdzie po pomoc?

Sądy polubowne i mediatorzy działający przy Inspekcji Handlowej nie rozpatrują spraw z każdego zakresu. W niektórych specjalistycznych sprawach (bankowych, finansowych) korzysta się z mediacji innych podmiotów, np. Arbitra Bankowego, a także sądów polubownych przy Rzeczniku Ubezpieczonych, Komisji Nadzoru Finansowego i Urzędzie Komunikacji Elektronicznej. We wszystkich tych przypadkach i na każdym etapie sporu z przedsiębiorcą konsument może liczyć na bezpłatną pomoc miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów.