Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Drugiego Protokołu między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy zmieniającego Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o zasadach małego ruchu granicznego, podpisaną w Kijowie dnia 28 marca 2008 roku, podpisanego w Warszawie dnia 17 grudnia 2014 roku

konsularnej za przyjęcie i rozpatrzenie wniosku osób ubiegających się o wydanie
drugiego i kolejnego zezwolenia MRG. Celem zmiany zasad pobierania opłat jest
ułatwienie dostępu do zezwoleń MRG poprzez zmniejszenie kosztów ponoszonych
w związku z otrzymaniem powyższych dokumentów. Rezultat w postaci skrócenia
czasu oczekiwania na wydanie karty spodziewany jest w wyniku wprowadzenia
możliwości korzystania w procesie obsługi wnioskodawców z usług usługodawcy
zewnętrznego.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r.
ustanawiającym jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich
(Dz. Urz. UE L 157 z 15.06.2002, str. 1) dokumenty takie (a zalicza się do nich również
zezwolenie MRG) powinny posiadać zabezpieczenia z wykorzystaniem elementów
biometrycznych. Obowiązek taki wynika również z art. 46 ustawy z dnia 12 grudnia
2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650, z późn. zm.), która weszła w życie w dniu
1 maja 2014 r. W związku z powyższym, przy przyjmowaniu wniosków o wydanie
zezwoleń MRG zachodzi konieczność pobierania cech biometrycznych, co wymaga
więcej czasu na obsługę pojedynczego klienta. W konsekwencji, aby uniknąć
zmniejszenia możliwości przepustowych konsulatów w zakresie obsługi MRG, przy
braku możliwości zwiększenia liczby etatów, wprowadza się możliwość powierzenia
części procesu dotyczącego wydawania przedmiotowych zezwoleń, w tym pobierania
cech biometrycznych, usługodawcy zewnętrznemu (tzw. outsourcing), analogicznie do
praktyki stosowanej w procesie wydawania wiz. Ponieważ pośrednictwo podmiotu
zewnętrznego podnosi koszty pozyskania zezwolenia o opłatę własną pośrednika, aby
sumarycznie koszty te nie były zbyt wysokie, Protokół ogranicza opłatę outsourcingową
do wysokości nie większej niż 25% opłaty konsularnej za przyjęcie i rozpatrzenie
wniosku o wydanie zezwolenia MRG.
W połączeniu ze zniesieniem opłaty konsularnej za drugie i każde kolejne
zezwolenie MRG, zakładane rozwiązanie w sumie obniży koszty pozyskiwania
dokumentów uprawniających do małego ruchu granicznego dla mieszkańców strefy
przygranicznej.
II. Różnice między dotychczasowym a przyszłym stanem prawnym
Zmiany dotyczą sześciu zagadnień.
Pierwsza z przyjętych zmian odnosi się do art. 4 Umowy. W dotychczasowym
stanie prawnym przewidywano, że zezwolenie MRG uprawnia mieszkańca strefy
4
przygranicznej Państwa jednej strony do wjazdu i pobytu na terytorium strefy
przygranicznej Państwa drugiej Strony każdorazowo do 60, dni licząc od dnia wjazdu,
jednakże łączny pobyt nie może przekraczać 90 dni w okresie każdych sześciu miesięcy
liczonych od dnia pierwszego wjazdu. Zgodnie z wprowadzoną zmianą wspomniany
przepis otrzymał następujące brzmienie:
„Zezwolenie, wydane przez właściwe organy Państwa jednej Umawiającej się
Strony, uprawnia jego posiadacza do przekraczania wspólnej granicy Państw
Umawiających się Stron oraz nieprzerwanego pobytu w strefie przygranicznej tego
Państwa do 90 dni każdorazowo od dnia przekroczenia granicy.”.
Druga zmiana dotyczy zwolnienia z opłaty konsularnej wnioskodawców ubiegających
się o wydanie drugiego i kolejnego zezwolenia MRG. Zmiana ta polega na modyfikacji
brzmienia art. 9 Umowy, który obecnie ustalał wysokość tej opłaty na 20 euro oraz
wskazywał katalog kategorii osób zwolnionych z opłaty. Wzmiankowany przepis został
rozszerzony o ust. 3, a całość otrzymała następujące brzmienie:
„1. Opłata za przyjęcie i rozpatrzenie pierwszego wniosku o wydanie zezwolenia
wynosi 20 euro.
2. Zwolnione z opłaty, o której mowa w ust. 1, są następujące kategorie osób:
1) osoby niepełnosprawne;
2) emeryci i renciści;
3) dzieci w wieku do lat 18.
3. Nie pobiera się opłaty za przyjęcie i rozpatrzenie drugiego i kolejnego wniosku
o wydanie zezwolenia.”.
Trzecia zmiana wprowadzona do Umowy dotyczy możliwości udziału
usługodawcy zewnętrznego w czynnościach związanych z obsługą procesu wydawania
przez konsulów zezwoleń MRG. Zmiana w tym zakresie ma na celu usprawnienie
obsługi wydawania zezwoleń MRG. Instytucja usługodawcy zewnętrznego,
zaczerpnięta ze Wspólnotowego Kodeksu Wizowego (rozporządzenie Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 r.) dowiodła w polskiej
praktyce konsularnej swojej daleko idącej skuteczności. Sprawnie i nowocześnie
działający outsourcing stosowany w procedurze wydawania zezwoleń MRG – podobnie
jak w postępowaniu wizowym – odciąży urzędy konsularne od konieczności
wykonywania części czasochłonnych czynności związanych z obsługą
wnioskodawców, a z drugiej strony skróci czas oczekiwania interesantów na złożenie
5
i rozpatrzenie wniosków. Pozwoli to wnioskodawcom unikać konieczności udawania
się do urzędów konsularnych i oczekiwania w kolejkach do składania i odbierania
dokumentów, a ponadto umożliwi załatwianie sprawy uzyskania zezwolenia bliżej
miejsca zamieszkania (np. outsourcing wizowy obsługujący Konsulaty Generalne
w Łucku i we Lwowie działa, poza tymi miastami, także w Równem, Tarnopolu
i Iwano-Frankowsku).

Rola usługodawców zewnętrznych będzie polegała wyłącznie na przyjmowaniu
wniosków o wydanie zezwolenia, przyjmowaniu opłat za przyjęcie i rozpatrzenie
wniosku (opłata konsularna), pobieraniu cech biometrycznych wnioskodawców, jak
również zwracaniu dokumentów podróży wraz z wydanym zezwoleniem MRG lub
powiadomieniem o odmowie wydania zezwolenia. Usługowca zewnętrzny nie będzie
rozpatrywał wniosków ani wydawał zezwoleń MRG. Ta funkcja pozostanie zastrzeżona
dla konsulów. Za wykonywane przez siebie czynności związane z obsługą interesantów
wnioskujących o wydanie zezwoleń usługodawca zewnętrzny będzie mógł pobierać
opłatę w wysokości nieprzekraczającej jednej czwartej wysokości opłaty konsularnej.
Opłata za usługę outsourcingową będzie pobierana od wnioskodawcy niezależnie od
opłaty konsularnej. Osoby korzystające ze zwolnienia z opłaty za przyjęcie
i rozpatrzenie przez konsula wniosku o wydanie zezwolenia nie będą w sposób
automatyczny zwolnione z opłaty za usługę outsourcingową.
W związku z powyższym dodano przepis umiejscowiony po art. 9 Umowy,
regulujący obie te kwestie, o następującym brzmieniu:
„1. Usługodawcy zewnętrznemu może zostać powierzone przyjmowanie
wniosków o wydanie zezwolenia, informacji biometrycznych, opłat za
przyjęcie i rozpatrzenie wniosku o wydanie zezwolenia oraz dokumentów
podróży, jak również zwracanie dokumentów podróży wraz z wydanym
zezwoleniem lub z powiadomieniem o odmowie wydania zezwolenia.
2. Rozpatrywanie wniosków oraz wydawanie zezwoleń wykonywane jest
wyłącznie przez organy wymienione w Załączniku nr 3 do Umowy.
3. Usługodawca zewnętrzny, o którym mowa w ustępie 1, może pobierać
opłatę za usługę w wysokości nie większej niż jedna czwarta opłaty
określonej w artykule 9 ustęp 1. Taka opłata pobierana jest bez względu na
zwolnienia wynikające z artykułu 9 ustęp 2 i 3.”.
6
Celem czwartej zmiany jest zniesienie obowiązku posiadania ubezpieczenia
zdrowotnego. Zgodnie z art. 13 Umowy mieszkańcy strefy przygranicznej
przekraczający granicę Państw Umawiających się Stron w ramach małego ruchu
granicznego zobowiązani byli do posiadania dokumentu potwierdzającego zawarcie
umowy ubezpieczenia zdrowotnego, gwarantującego placówce opieki medycznej
pokrycie poniesionych kosztów leczenia w stanach nagłych i następstw nieszczęśliwych
wypadków oraz kosztów transportu sanitarnego do państwa stałego zamieszkania.
Dokument ten musiał być ważny przez cały okres pobytu na terytorium Państwa drugiej
Umawiającej się Strony, nie krócej jednak niż 14 dni, a także potwierdzać wysokość
sumy gwarancyjnej ubezpieczenia w kwocie co najmniej 20 tys. euro. W Protokole
usunięto art. 13 Umowy i uchylono omówiony powyżej przepis. Tym samym osoby
przekraczające granicę w ramach małego ruchu granicznego nie będą, na mocy
postanowień umownych, zobowiązane do posiadania ww. ubezpieczeń zdrowotnych.
Opłaty za usługi medyczne osoby te ponosić będą na własny koszt lub w ramach
dobrowolnie zakupywanych usług ubezpieczenia zdrowotnego. Zgodnie z art. 4 ustawy
z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych (Dz. U. 2015 r. poz. 581) nie podlegają one obowiązkowi
ubezpieczeniowemu w Rzeczypospolitej Polskiej i jako takie nie korzystają z
bezpłatnych świadczeń zdrowotnych w Rzeczypospolitej Polskiej. Na utrzymanie
obowiązku posiadania ubezpieczenia zdrowotnego podczas aplikowania o wydanie
zezwolenia nie pozwalają przepisy rozporządzenia 1931/2006.
Ponadto uzupełniono załącznik nr 1 do Umowy – Wykaz jednostek podziału
administracyjnego znajdujących się w strefie przygranicznej o cztery miejscowości
położone na terytorium Ukrainy i nieuwzględnione w dotychczasowym wykazie: trzy
w obwodzie wołyńskim (Volynska Oblast): Hevyn, Orani i Rusniv oraz jedną
w obwodzie lwowskim (Lvivska oblast): Tysovets.
Wprowadzono również zmianę w załączniku nr 4 do Umowy, który otrzymał
brzmienie:
„Sankcje stosowane w przypadku naruszenia zasad małego ruchu granicznego:
– na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) decyzja o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu;
b) umieszczenie danych w wykazie cudzoziemców, których pobyt na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany;
7
c) unieważnienie zezwolenia;
d) grzywna;
– na terytorium Ukrainy:
a) wydalenie;
b) skrócenie okresu pobytu tymczasowego na terytorium Ukrainy, jeżeli
naruszenie nie podlega odpowiedzialności administracyjnej lub karnej
(artykuł 24 Ustawy Ukrainy o statusie prawnym cudzoziemców
i bezpaństwowców);
c) zakaz wjazdu;
d) grzywna
(artykuł 202 Kodeksu Ukrainy o wykroczeniach
administracyjnych);
e) ostrzeżenie lub grzywna (artykuł 203 Kodeksu Ukrainy o wykroczeniach
administracyjnych);
f) grzywna lub areszt administracyjny w wymiarze do 15 dni (artykuł 204¹
Kodeksu Ukrainy o odpowiedzialności administracyjnej);
g) unieważnienie zezwolenia.”.
Zmiany są podyktowane potrzebą dostosowania Umowy do postanowień odnośnych
regulacji w prawie krajowym Umawiających się Stron. Po stronie polskiej zmiana jest
podyktowana potrzebą dostosowania brzmienia Umowy do nowych regulacji prawnych
wprowadzonych na podstawie ustawy o cudzoziemcach.
III. Przewidywane skutki polityczne, społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne
związane z wejściem w życie Protokołu zmieniającego
Podstawową konsekwencją wejścia w życie Drugiego Protokołu będzie znaczne
ułatwienie dostępu mieszkańców strefy przygranicznej obu Państw do uzyskania
zezwolenia MRG, a co za tym idzie, prawdopodobne zwiększenie liczby osób
zainteresowanych uzyskaniem przedmiotowych zezwoleń.
Zmiana Umowy przyniesie niewątpliwie korzyści polityczne w stosunkach
polsko-ukraińskich i przyczyni się do dalszego polepszenia wizerunku Rzeczypospolitej
Polskiej wśród mieszkańców Ukrainy. Zarazem – poprzez ułatwienie możliwości
otrzymania zezwolenia MRG – sprzyjać będzie budowaniu lokalnych kontaktów
transgranicznych, stanowiąc cenny wkład w kształtowanie idei Partnerstwa
Wschodniego.
8