Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach użycia lub pobycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa

Warszawa, 2 czerwca 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140 – 39( 6 )/10



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy

- o zmianie ustawy o zasadach użycia lub
pobycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej poza granicami państwa (druk
nr 2852).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Obrony
Narodowej do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.



(-) Donald Tusk


Stanowisko Rządu
wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
o zasadach użycia lub pobycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza
granicami państwa

Rada Ministrów nie popiera poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach
użycia lub pobycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa,
złożonego do Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 11 stycznia 2010 r. (druk
nr 2852).

Zaproponowana przez autorów projektu zmiana polega na wprowadzeniu w ustawie
z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej poza granicami państwa (Dz. U. Nr 162, poz. 1117, z późn. zm.) obowiązku
wystąpienia przez Radę Ministrów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o wyrażenie zgody,
w drodze uchwały, na użycie jednostek wojskowych poza granicami państwa, jeżeli okres
użycia tych jednostek jest dłuższy niż 3 miesiące. Rada Ministrów miałaby występować do
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o wyrażenie zgody przed skierowaniem stosownego
wniosku do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Procedura ta miałaby zastosowanie
w przypadku planowanej obecności polskich jednostek wojskowych za granicą w celu udziału
w konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo sił sojuszniczych bądź udziału
w misji pokojowej. Autorzy projektu przewidzieli również stosowanie tego trybu wobec
wniosku Rady Ministrów o przedłużeniu użycia jednostek wojskowych poza granicami
państwa, co do którego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uprzednio podjął uchwałę
o wyrażeniu zgody na ich użycie przez okres dłuższy niż 3 miesiące.
Autopoprawka
zgłoszona w dniu 17 lutego br. polega na zastąpieniu wiążącej zgody
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej jego niewiążącą dla Rady Ministrów opinią.
Istotą projektowanej zmiany ustawy jest zatem włączenie Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej do procesu decyzyjnego odnoszącego się do wysłania wojsk poza granice kraju.
Koncepcja ta posiada następujące wady:
1) w przypadku przedsięwzięć, które wymagają szybkiej reakcji, oczekiwanie na
sejmową uchwałę wyrażającą zgodę lub negatywną opinię opóźniłoby proces
kierowania sił do takiej operacji, co negatywnie wpłynęłoby na wiarygodność
Rzeczypospolitej Polskiej wśród sojuszników i na arenie międzynarodowej. Należy
2 
 
pamiętać o tym, że Sejm Rzeczypospolitej Polskiej nie działa w trybie permanentnym,
czego autorzy w swoim projekcie nie uwzględnili;
2) w rezultacie działań zmierzających do uzyskania zgody Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej albo jego pozytywnej lub negatywnej opinii proces legislacyjny obowiązujący
przy podejmowaniu decyzji o użyciu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza
granicami państwa uległby niepotrzebnemu wydłużeniu i nadmiernemu
skomplikowaniu;
3) arbitralne przyjęcie 3-miesięcznego okresu użycia jednostek wojskowych poza
granicami państwa jako wyznacznika potrzeby uzyskania zgody Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej jest szczególnie niefortunne. Po pierwsze, dotychczasowe
doświadczenia w odniesieniu do obecności polskich kontyngentów wojskowych poza
granicami państwa pokazują,
że bardzo rzadko mamy do czynienia
z przedsięwzięciami, które trwają krócej niż 3 miesiące. Po drugie, nasuwa się pytanie
o celowość wprowadzenia takiego rozróżnienia, biorąc pod uwagę zróżnicowany
charakter misji, również pod względem ryzyka. Długoterminowa misja trwająca dłużej
niż 3 miesiące może być mniej niebezpieczna dla żołnierzy niż krótka,
kilkutygodniowa operacja przewidująca przeprowadzenie działań zaczepnych, jednak
w myśl proponowanej zmiany Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uczestniczyłby
w procesie decyzyjnym jedynie w pierwszym z podanych przypadków;
4) odnosząc się do poselskiej autopoprawki, nasuwa się oczywiste pytanie, w jakim celu
Rada Ministrów miałaby występować o opinię Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli
jego opinia wyrażona w uchwale nie byłaby dla Rady Ministrów wiążąca?
Ponadto należy wskazać, że Rada Ministrów skierowała do Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (druk nr 2850), który określa
wystarczający zakres zmian tej ustawy.
Przypadek Bundeswehry, na który powołują się autorzy projektu, nie jest trafnym
przykładem. Republika Federalna Niemiec, w reakcji na tragedię II Wojny Światowej i mając
na względzie oczywiste konotacje związane z pobytem niemieckich żołnierzy poza granicami
państwa, a w szczególności w krajach okupowanych przez III Rzeszę, do 1960 r. w ogóle nie
wysyłała swoich wojsk za granicę. W latach 1960-1989 Bundeswehra uczestniczyła
3 
 
w wojskowych przedsięwzięciach międzynarodowych, ale wyłącznie w związku z pomocą
humanitarną i likwidacją skutków katastrof naturalnych.
Kwestia udziału jednostek wojskowych w misjach międzynarodowych jest ważnym
elementem polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, którą zgodnie z art. 146 ust. 1
ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz.
483, z późn. zm.) prowadzi Rada Ministrów. Proponowana zmiana faktycznie włącza do
procesu prowadzenia polityki zagranicznej władzę ustawodawczą – Sejm, co można odczytać
jako zaburzenie obowiązującego podziału zadań między władzą ustawodawczą
a wykonawczą.
Argumentowanie, że Sejm Rzeczypospolitej Polskiej posiada „na tyle szeroką
legitymizację, aby w imieniu Narodu wypowiedzieć się w tej sprawie …”, można
interpretować jako działanie populistyczne. Co więcej, takie stwierdzenia mogą sugerować, że
Rada Ministrów, uczestnicząc w procesie decyzyjnym o użyciu wojsk poza granicami
państwa nie uwzględnia niebezpieczeństwa utraty życia i zdrowia żołnierzy.
Na forum Sojuszu Północnoatlantyckiego od dawna toczą się dyskusje na temat
konieczności uproszczenia w państwach członkowskich procedur decyzyjnych odnoszących
się do kierowania wojsk za granicę na potrzeby wspólnych operacji. Wprowadzenie
w polskim porządku prawnym zmiany zaproponowanej przez autorów projektu byłoby rażąco
sprzeczne z celem tych dyskusji i intencjami jej uczestników.
Podsumowując powyższe rozważania Rada Ministrów nie popiera poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o zasadach użycia lub pobycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej poza granicami państwa.