Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz o zmianie innych ustaw

przez Prezesa URE na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 20 lit. g, w ramach monitorowania
wypełniania przez operatorów systemów ich zadań, a także w trakcie zatwierdzania instrukcji
dla sieci elektroenergetycznej.
Zgodnie z art. 3 pkt 28 ustawy – Prawo energetyczne operator systemu połączonego to
przedsiębiorstwo energetyczne zarządzające systemami połączonymi gazowymi albo
systemami połączonymi elektroenergetycznymi, w tym systemem przesyłowymi
i dystrybucyjnymi, albo systemami przesyłowymi, dystrybucyjnymi, magazynowania lub
skraplania gazu ziemnego. W związku z powyższym operator systemu połączonego, jako
operator zarówno systemu przesyłowego, jak i dystrybucyjnego, ma obowiązek
przygotowania Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej oraz Instrukcji Ruchu i
Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej.
Art. 1 pkt 12
Nowa redakcja art. 9h PE polega na wprowadzeniu zapisów, zgodnie z którymi właściciel
sieci przesyłowej, sieci dystrybucyjnej, instalacji magazynowej lub instalacji skroplonego
gazu ziemnego zwraca się do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z wnioskiem
o wyznaczenie w drodze decyzji operatora systemu przesyłowego, systemu dystrybucyjnego,
systemu magazynowania, systemu skraplania gazu ziemnego lub operatora systemu
połączonego.
Prezes URE, wyznaczając operatorów systemów, będzie brał także pod uwagę efektywność
ekonomiczną, skuteczność zarządzania systemami gazowymi czy elektroenergetycznymi,
bezpieczeństwo dostaw paliw gazowych lub energii elektrycznej oraz spełnienie warunków
i kryteriów niezależności operatorów tych systemów, o których mowa w art. 9d ust. 1 i 2 PE.
Prezes URE na podstawie art. 9h będzie mógł odmówić wyznaczenia na operatora systemu
przesyłowego lub systemu dystrybucyjnego przedsiębiorstwa energetycznego, jeżeli on nie
dysponuje odpowiednimi środkami ekonomicznymi oraz nie gwarantuje, że w dłuższym
okresie czasu będzie w stanie zapewnić funkcjonowanie sieci odpowiednio do wymagań
ustawy.
W przypadku gdy właściciel sieci lub instalacji nie złoży wniosku o wyznaczenie operatora
lub Prezes URE odmówi wyznaczenia operatora określonego we wniosku składanym przez
właściciela sieci, Prezes URE będzie mógł wyznaczyć z urzędu operatora systemu lub
określić warunki realizacji kryteriów jego niezależności niezbędne do realizowania zadań
operatora w odniesieniu do tej sieci lub instalacji. Celem tych regulacji jest zapewnienie
realizacji zadań operatorów systemów zgodnie z ustawą, a zwłaszcza zapewnienia

24
wyznaczenia operatorów systemu dla wszystkich sieci i instalacji oraz zapewnienia im
niezależności, co ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju konkurencji i bezpieczeństwa dostaw
paliw gazowych i energii elektrycznej. Ponadto przepis ten wdraża art. 7 dyrektywy
2003/55/WE dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej
dyrektywę 98/30/WE.
Dla krajowego systemu gazowego i elektroenergetycznego na terytorium RP w art. 9h PE
proponuje się wyznaczać jednego operatora systemu przesyłowego lub operatora systemu
połączonego odpowiednio gazowego lub elektroenergetycznego. Wprowadzenie wyłączności
na terenie Polski wykonywania działalności operatora systemu przesyłowego lub systemu
połączonego zapewni optymalizację rozwoju krajowego systemu gazowego
i
elektroenergetycznego, a w szczególności sieci przesyłowej i koordynowanej sieci
elektroenergetycznej 110 kV. Służyć to powinno zapewnieniu wysokiego poziomu
bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych i energii elektrycznej w Polsce. W Polsce
praktycznie działa obecnie jeden operator systemu przesyłowego gazowego
i elektroenergetycznego. Zgodnie z art. 9k PE operator systemu przesyłowego działa w formie
spółki akcyjnej, której jedynym akcjonariuszem jest Skarb Państwa, co przemawia za
ograniczeniem liczby OSP dla systemu gazowego i elektroenergetycznego w przyszłości.
Art. 1 pkt 13
Zmiana w art. 9i ust. 3 pkt 2 ma charakter porządkowy i związana jest z istotą instytucji
sprzedawcy z urzędu jako podmiotu prowadzącego działalność jedynie na terytorium kraju.
Zmiana w art. 9i ust. 10 polega na określeniu kryteriów, jakimi kierować się ma Prezes URE
przy wyznaczaniu z urzędu sprzedawcy z urzędu, w przypadku gdy sprzedawca ten nie został
wyłoniony w drodze przetargu. W decyzji o wyznaczeniu Prezes URE określi obszar, na
którym sprzedawca z urzędu będzie wykonywał działalność gospodarczą.
Art. 1 pkt 14
Art. 9j ust. 1 nakłada na wytwórców energii elektrycznej obowiązki w zakresie wytwarzania
lub pozostawania w gotowości do wytwarzania, jeżeli jest to konieczne do zapewnienia
bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Obowiązki te rozszerzono o utrzymywanie przez
wytwórców rezerw eksploatacyjnych mocy wytwórczych lub zapewnienia innych usług
systemowych w wysokości i sposób określony w umowie zawartej z OSP. Do usług
systemowych zapewniających prawidłowe funkcjonowanie systemu elektroenergetycznego
należą np. usługi regulacji napięcia i mocy biernej, pracy w przeciążeniu lub zaniżeniu,
gotowości do obrony i odbudowy KSE lub samostartu bez zasilania z zewnątrz. Obowiązki te

25
obejmują również utrzymywanie zdolności wytwórczych w ilości i jakości wynikających
z zawartych umów sprzedaży i o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji, a także
współpracy z operatorem systemu elektroenergetycznego.
Obowiązki dla wytwórców utrzymywania zdolności źródeł energii elektrycznej do
dostarczania energii elektrycznej mają na celu zachowanie wymagań jakościowych
i bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej oraz realizacji umów sprzedaży energii
elektrycznej.
Art. 9j ust. 2 i 3 PE doprecyzowuje zasady i zakres wydawania dyspozycji przez OSP
użytkownikom systemu. Brak tych regulacji powoduje, że użytkownicy sytemu
elektroenergetycznego kwestionują wykonywanie dyspozycji OSP. Zagraża to
bezpieczeństwu dostaw energii elektrycznej i utrudnia sprawną likwidację zaistniałych
zagrożeń w systemie elektroenergetycznym. Za brak przestrzegania dyspozycji OSP
zagrażającego bezpieczeństwu funkcjonowania systemu elektroenergetycznego Prezes URE
może nałożyć karę pieniężną na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1 i 17.
Przepis art. 9j ust. 2 i 3 PE daje OSP prawną podstawę wydawania dyspozycji wytwórcom,
operatorom systemów dystrybucyjnych i odbiorcom energii, dotyczących dostaw i poboru
energii elektrycznej z sieci przesyłowej oraz koordynowanej sieci 110 kV, zgodnie
z przyjętymi procedurami i kryteriami określonymi w przepisach, instrukcji i umowach,
w tym w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego.
OSP może wydawać dyspozycje w sposób bezpośredni jedynie jednostkom wytwórczym
podlegającym centralnemu dysponowaniu oraz przez wydanie polecenia OSD odnośnie
jednostek wytwórczych podlegających centralnemu koordynowaniu, wymienionych w art. 9c
ust. 2 pkt 6 PE i określonych w przepisach wykonawczych na podstawie art. 9 ust. 3 pkt 8 PE.
Odpowiedzialność stron za niedotrzymanie warunków umowy, które są również podstawą do
wydawania dyspozycji, o których mowa w art. 9j ust. 2 PE, powinna również wynikać,
zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 PE, z umowy o świadczenie usługi przesyłania lub dystrybucji
energii elektrycznej.
Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 9 ust. 3 PE określają ponadto warunki
współpracy i zasady przekazywania informacji pomiędzy operatorami systemu
elektroenergetycznego i użytkownikami systemu w zakresie dysponowania mocą jednostek
wytwórczych i postępowania w sytuacjach awaryjnych.
Przepisy art. 9j ust. 4 i 5 nakładają obowiązki na wytwórców energii elektrycznej
w jednostkach wytwórczych, o których mowa w art. 9c ust. 2 pkt 6, uzgadniania z

26
operatorem systemu przesyłowego lub systemu połączonego planowanych postojów
związanych z remontem tych jednostek oraz zgłaszania operatorowi i Prezesowi URE
niezwłocznie o ograniczeniach możliwości wytwarzania energii elektrycznej lub ubytkach
mocy osiągalnej tych jednostek w stosunku do możliwości wytwarzania wynikających z ich
aktualnego stanu technicznego. Regulacje te mają na celu zapewnienie bieżącej informacji
o zdolnościach wytwórczych w systemie elektroenergetycznym i umożliwieniu
wcześniejszego zapobiegania powstawaniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii
elektrycznej.
Art. 1 pkt 15
Zmiany w zapisach w art. 9l ust. 1 pkt 1a PE mają na celu wprowadzenie do funkcjonującego
systemu gwarancji pochodzenia energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji,
świadectwa pochodzenia z kogeneracji dla energii elektrycznej wytworzonej
w wysokosprawnej kogeneracji w jednostkach kogeneracji opalanych metanem uwalnianym
i
ujmowanym przy dołowych robotach górniczych w czynnych, likwidowanych
i
zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego oraz gazem palnym uzyskiwanym
z
przetwarzania biomasy. Dodanie odrębnego świadectwa pochodzenia dla energii
wytworzonej w przywołanych źródłach wynika z konieczności precyzyjnego skierowania
systemu wsparcia opisanego w uzasadnieniu art. 1 pkt 8.
Zmiany w art. 9l ust. 2 pkt 3 i w ust. 4 pkt 3 usuwają, poprzez doprecyzowanie zawartości
wniosku i świadectwa pochodzenia z kogeneracji, dostrzeżone w praktyce rozbieżności
interpretacyjne w obowiązujących przepisach w tym zakresie.
Art. 1 pkt 16
Zaproponowane w projekcie rozwiązania mają na celu stworzenie niezbędnych mechanizmów
wsparcia dla inwestycji w biogazownie rolnicze. Rozwój biogazowni rolniczych będzie
jednym z istotnych elementów wypełnienia zobowiązań wynikających z pakietu klimatyczno-
energetycznego, będącego realizacją konkluzji Rady Europejskiej z marca 2007 r. Zakłada on
zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii finalnej Unii
Europejskiej do 20 % w 2020 r. (w przypadku Polski udział ten ma wynosić 15 %).
Według przeprowadzonych analiz określony dla Polski cel dotyczący udziału energii ze
źródeł odnawialnych w bilansie energii finalnej jest bardzo ambitny, ale w pełni realny do
wykonania. Mając powyższe na uwadze, w Ministerstwie Gospodarki tworzony jest obecnie
Program Innowacyjna Energetyka – Rolnictwo Energetyczne, który zakłada wykorzystanie
potencjału energetycznego zawartego w biomasie pochodzenia rolniczego. Przewiduje się, że

27
w wyniku realizacji Programu do 2020 r. powstanie w Polsce około 2000 biogazowni,
a łączna moc zainstalowana w biogazowniach wyniesie od 2 000 do 3 000 MWe. Warto
zaznaczyć, iż w przygotowywanym obecnie w Ministerstwie Gospodarki dokumencie
– „Polityka energetyczna Polski do 2030 roku”, znalazł się zapis mówiący o potrzebie
wdrożenia programu budowy biogazowni rolniczych, przy założeniu powstania do 2020 r.
średnio jednej biogazowni w każdej gminie.
Zasadniczym elementem Programu jest stworzenie optymalnych warunków dla
funkcjonowania biogazowni rolniczych w Polsce oraz umożliwienie współfinansowania tego
typu instalacji ze środków publicznych. Program bazuje na szerokiej współpracy
pozarządowych środowisk branży energetycznej w zakresie odnawialnych źródeł energii oraz
centralnej administracji publicznej. Zakłada się, że przyjęcie dokumentu przez Radę
Ministrów nastąpi w I połowie 2009 r.
Jednocześnie z uwagi na pozytywne doświadczenie w funkcjonowaniu dotychczasowego
systemu wsparcia energii wytworzonej w odnawialnych źródłach energii, skorelowano
projektowany system wsparcia biogazu z systemem świadectw pochodzenia energii
elektrycznej wytworzonej w OZE (tzw. zielonych certyfikatów), co w efekcie przy
niezmienionym zakresie obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw
pochodzenia lub uiszczenia opłaty zastępczej powinno prowadzić do obniżenia cen tych
świadectw, a co za tym idzie obniżenia ceny energii elektrycznej.
Szansą na rozwój wykorzystania biogazu w Polsce jest bez wątpienia duży potencjał
energetyczny krajowego rolnictwa. Według badań Instytutu Budownictwa, Mechanizacji
i
Elektryfikacji Rolnictwa (IBMER), realnie dostępny potencjał surowcowy produkcji
biogazu, zawarty w produktach ubocznych rolnictwa i pozostałościach przemysłu rolno-
spożywczego, wynosi odpowiednio:
1) z produktów ubocznych produkcji rolnej – około 1540 mln m3,
2) z produktów ubocznych przetwórstwa rolno-spożywczego – około 100 mln m3.
Łącznie, według IBMER, z ww. surowców można wytworzyć około 1700 mln m3 biogazu
rocznie. W Polsce zużywa się rocznie około 14.000 mln m3 gazu ziemnego, w tym odbiorcy
indywidualni z terenów wiejskich wykorzystują około 500 mln m3 tego gazu. Szacowana
ilość biogazu po oczyszczeniu mogłaby pokryć około 10 % zapotrzebowania kraju na gaz.
Wymaga również zaznaczenia, iż zwiększenie wykorzystania biogazu rolniczego powstałego
z produktów ubocznych rolnictwa, płynnych i stałych odchodów zwierzęcych oraz

28