Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Państwa Kataru w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisanej w Doha dnia 18 listopada 2008 r.

1. Sytuacja wewnętrzna
Głową państwa jest emir szejk Hamad Bin Khalifa Al-Thani, który w 1995 r. objął władzę
w
drodze bezkrwawego zamachu pałacowego (w
warunkach kryzysu gospodarczego
i konfliktów na tle religijnym odsunął od władzy ojca). W 2003 r. powołał na następcę tronu
swojego czwartego syna, szejka Tamima Bin Hamada Bin Khalifa Al-Thani (system władzy
w
Katarze jest dziedziczny wewnątrz rodu Al-Thani). Funkcję premiera pełni od
kwietnia 2007 r. szejk Hamad Bin Jassim Bin Jabr Al-Thani (kuzyn emira, charyzmatyczny
i wpływowy polityk; b. minister spraw zagranicznych i wicepremier).
Szejk Hamad ustabilizował sytuację w kraju i rozpoczął wprowadzanie reform

demokratycznych. W wyniku powszechnego referendum w 2003 r. przyjęto nową konstytucję
Państwa Kataru (96 % poparcia), która weszła w życie w czerwcu 2005 r. Dzieli ona władzę
na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, gwarantuje równość obywateli wobec prawa,
pełne prawa wyborcze dla kobiet, wolność stowarzyszeń oraz swobodę praktyk religijnych.
Pochodzące z nominacji emira Zgromadzenie Doradcze (Shura Council, 35 członków) pełni
funkcję parlamentu. Planowane jest powołanie Zgromadzenia Doradczego, w którym
zasiądzie 45 deputowanych (15 mianowanych przez emira, pozostali wybierani w wyborach
powszechnych na 4-letnią kadencję). Jego zadaniem będzie uchwalanie aktów prawnych,
budżetu państwa oraz kontrola prac rządu. Od listopada 2007 r. parlamentowi przewodniczy
Mohammed Bin Mubarak Al-Kholaifi. W 1999 r. odbyły się pierwsze w historii kraju wybory
samorządowe, w wyniku których w Doha powołano 29-osobową Centralną Radę
Municypalną. W wyborach w 2003 r. i 2007 r. do jej składu wybrano 1 kobietę.
Ważnym osiągnięciem w dziedzinie demokratyzacji była nowelizacja kodeksu prawa
cywilnego i administracyjnego (przyznanie swobód obywatelskich, praw ludności nie-
muzułmańskiej, praw gospodarczych przedsiębiorstwom zagranicznym, prywatyzacja
niektórych dziedzin gospodarki). Znowelizowano obowiązujący od 2004 r. kodeks pracy.
Uchwalono prawo do demonstracji i zgromadzeń publicznych (za uprzednim zezwoleniem).
W 2005 r. zmieniono przepisy prawa pracy na korzyść pracowników (tylko obywateli
Kataru), pozwalając na działalność związków pracowniczych (precedensowy wśród krajów
RWPZ przypadek prawnego usankcjonowania związków zawodowych). Mimo liberalnej
polityki emira, działalność partii politycznych pozostaje nielegalna, a opozycja nie jest
tolerowana. Media należą do rządu i prezentują stanowisko władz. W 2006 r. popularna stacja
TV Al-Dżazira rozpoczęła nadawanie anglojęzycznego kanału informacyjnego. W styczniu
2008 r. z inicjatywy władz powstało Centrum Wolności Informacji w Doha. Postępuje proces
3
decentralizacji administracji publicznej (90 % Katarczyków pracuje w sektorze państwo-
wym), który ma doprowadzić do prywatyzacji niektórych sektorów oraz ich zastąpienia
nowoczesnymi agendami rządowymi (zlikwidowano resorty informacji, kultury, sportu
i turystyki oraz zdrowia). Od 2002 r. wdrażany jest projekt e-government, utworzony w celu
ułatwienia procedur formalnych dla obywateli Kataru oraz cudzoziemców. Jednym
z priorytetów władz jest utrzymywanie wysokiego poziomu świadczeń socjalnych (dochód
per capita wynosi ponad 75 tys. USD i jest jednym z najwyższych na świecie), w tym ochrony
zdrowia oraz edukacji (szkolnictwo wszystkich szczebli jest bezpłatne). W 1995 r. powstała,
kierowana przez małżonkę emira szejkę Mozah Bint Nasser Al-Missned, Qatar Foundation –
niedochodowa instytucja o profilu naukowo-badawczym oraz Education City – projekt
edukacyjny skupiający filie renomowanych amerykańskich uczelni (Georgetown, Texas
A&M, Carnegie Mellon, Weill Cornell). Katar realizuje zakrojone na szeroką skalę projekty
rozbudowy infrastruktury. W ciągu 5 lat są planowane dalsze inwestycje o wartości ponad
130 mld USD (międzynarodowy port lotniczy, stadion, metro, tor wyścigowy, pola golfowe,
banki, sieci hoteli, osiedla willowe na sztucznej wyspie Pearl of the Gulf, muzeum
i biblioteka narodowa, medyczne centrum naukowo-badawcze Sidra Medical and Research
Center). Planowana jest budowa 45-kilometrowego Mostu Przyjaźni, łączącego wybrzeże
kraju z Bahrajnem, oraz 65-kilometrowe połączenie z Abu Zabi. Katar, podobnie jaki inne
kraje RWPZ, jest zainteresowany rozwojem energetyki nuklearnej (w najbliższych latach
rozważana jest budowa elektrowni atomowej).
W Katarze obowiązują tradycyjne, muzułmańskie wzorce życia społecznego. Powołana przez
rząd Rada Najwyższa do spraw Rodziny pracuje nad liberalizacją Prawa statutu osobowego,
które zapewniłoby większy udział kobiet w życiu społecznym (szariat reguluje ich prawa
w związkach małżeńskich, w tym prawo do rozwodu i opieki nad dziećmi; kobiety muszą
otrzymać pozwolenie opiekuna prawnego na prowadzenie pojazdu, a szkoły, uczelnie
i miejsca pracy stosują segregację ze względu na płeć). W 2003 r. po raz pierwszy w historii
kraju kobieta – szejka Bint Ahmed Al-Mahmoud została ministrem (edukacji).

2. Sytuacja gospodarcza
Liczący około 836 tys. mieszkańców Katar dysponuje trzecimi (po Rosji i Iranie) co do
wielkości zasobami gazu ziemnego na świecie (prawie 25.000 mld m3 sześciennych). Zasoby
gazu z tzw. Pola Północnego (6 tys. km2) są uważane za największe rozpoznane złoże tego
4
surowca na świecie. Zasoby ropy są szacowane na ok. 15 mld baryłek. Możliwości
wydobywcze Kataru wynoszą ok. 750 tys. baryłek na dobę. Gaz oraz ropa i jej pochodne
stanowią 82 % katarskiego eksportu. Udział sektora gazowo-naftowego w PKB wynosi
ok. 60 %. Na potrzeby rozwoju sektora gazowo-naftowego Katar zamierza przeznaczyć w ciągu
najbliższych lat ok. 25 mld USD.
Te uwarunkowania decydują o strukturze, tempie i charakterze rozwoju
gospodarczego tego kraju. Sektor wydobywczy daje bowiem prawie 2/3 produktu krajowego
brutto (ponad 80 %) dochodów z eksportu i 70 % wpływów do budżetu. Na tym tle zaledwie
nieco ponad 5-procentowy udział przemysłu przetwórczego w tworzeniu PKB –
przy kilkunastoprocentowym udziale sektora usług – świadczy o strukturalnej jednostronności
gospodarki Kataru. Taka struktura gałęziowa zapewnia wprawdzie niesłychanie wysoki
poziom produktu globalnego na 1 mieszkańca (powyżej 38 tys. USD i trzecie miejsce
w świecie), ale nosi w sobie ryzyko związane z hipotetycznym załamaniem koniunktury na
światowym rynku paliw węglowodorowych. Dlatego Katar jest teraz terenem podejmowanych
na wielką skalę przedsięwzięć inwestycyjnych, zmierzających zarówno do wydatnego
zwiększenia rozmiarów eksportu gazu ziemnego i ropy naftowej (niemal 4-krotnie
w perspektywie najbliższych 8 lat), jak i do bardziej racjonalnego wykorzystania ich jako
surowców dla przemysłu chemicznego.
Równocześnie rząd Kataru zmierza do stopniowego uniezależnienia gospodarki kraju
od ropy naftowej i gazu, realizując rządowe projekty inwestycyjne, głównie w przemyśle
petrochemicznym, cementowym i metalurgicznym. Wielkie znaczenie przywiązuje do
rozbudowy instalacji do odsalania wody morskiej. Rolnictwo (przede wszystkim szklarniowa
uprawa warzyw) ma w gospodarce narodowej niewielkie znaczenie. Większość artykułów
spożywczych pochodzi z importu. Jednym z powodów poszukiwań inwestycji zagranicznych
jest wysokie zadłużenie zewnętrzne. Wynosi ono ok. 17 mld USD (90 % PKB) i jest w znacznej
mierze wynikiem błędnej polityki gospodarczej poprzedniego emira. Katar ma zamiar
zdywersyfikowć portfel inwestycji i jest gotowy do wykorzystania globalnych trendów.
Tempo wzrostu PKB Kataru jest godne pozazdroszczenia – realna stopa wzrostu
wyniosła 12 % w 2004 r., a w 2005 r. szacuje się, że było to 8,8 %. Charakterystyczne, że
nominalny wzrost PKB w 2004 r. wyniósł 20 %, a różnica tych wskaźników świadczy
o rozmiarach inflacji, jaka towarzyszyła wzrostowi gospodarczemu. Poziom stopy inflacji
w 2006 r. szacuje się na 15 %. Jakkolwiek uważa się to za zjawisko nieuchronne
5
towarzyszące wysokiej stopie wzrostu, to jednak bierze się również pod uwagę negatywne
skutki tego zjawiska dla wzrostu gospodarczego na dłuższą metę. Administracja będzie
zmuszona podjąć niezbędne kroki w celu przeciwdziałania temu zjawisku. Za główne
przyczyny inflacji uważa się wysoki wzrost czynszów i cen nieruchomości oraz wzrost
kosztów importu spowodowany spadkiem kursu wymiany miejscowej waluty (związanej
sztywno z amerykańskim dolarem) w stosunku do euro.
Główną pozycją katarskiego eksportu jest gaz ziemny (około 20 mln t w stanie
skroplonym), uzupełniany przez ropę naftową (ponad 30 mln t) oraz produkty pochodne obu
tych surowców. Strategia eksportowa Kataru polega na coraz dalej idącym uszlachetnianiu
bądź technologicznej obróbce gazu ziemnego i ropy naftowej oraz sprzedaży ich w postaci
produktów bardziej przetworzonych. W tym kierunku zmierzają realizowane lub planowane
wielkie inwestycje rządu katarskiego. Główni odbiorcy eksportu to kraje Dalekiego Wschodu
(Japonia – 42 %, Korea Płd. – 16 %, Singapur – 9 %) oraz Indie – 5,5 %. Eksport do Europy
jest jeszcze stosunkowo niewielki (około 15 % gazu ziemnego), ale na podstawie podpisanych
już kontraktów wieloletnich szacuje się, że spośród 68 mln t gazu, którego eksport planuje się
na rok 2012 (przy produkcji rzędu 77 mln t), 22,5 mln t przypadnie na kraje UE, a 23,4 mln t na
USA. Wzrost eksportu do krajów sąsiednich zapewnią Katarowi znajdujące się w budowie
podmorskie rurociągi do Zjednoczonych Emiratów Arabskich i innych krajów Zatoki. Import
do Kataru obejmuje pełną gamę produktów inwestycyjnych i konsumpcyjnych oraz
niezbędnych surowców i materiałów. Największe pozycje to środki transportu lądowego,
morskiego i lotniczego, maszyny, narzędzia, urządzenia elektryczne i elektroniczne. Główni
dostawcy to: Francja (26,6 %), Stany Zjednoczone (9,5 %), Arabia Saudyjska (9,4 %),
Zjednoczone Emiraty Arabskie (6,3 %), Niemcy (5,2 %), Japonia (5,2 %), Wielka Brytania
(5,1 %). UE jest jednym z najważniejszych partnerów gospodarczych Kataru.

3. Polityka zagraniczna
Politykę zagraniczną Kataru determinuje położenie w regionie Zatoki Perskiej, przynależność
do RWPZ i świata arabskiego. Charakteryzuje ją pragmatyzm, a priorytetami pozostają
promocja gospodarki oraz otwartość na współpracę z instytucjami i organizacjami
międzynarodowymi. Katar przywiązuje dużą wagę do budowania prestiżu i kształtowania
pozytywnego wizerunku państwa. Wyrazem tego jest aktywność katarskiej dyplomacji
o charakterze mediacyjnym, prowadzona wśród krajów arabskich, afrykańskich oraz na forum
6
międzynarodowym. Jej sukcesem było doprowadzenie do zawarcia w Doha w maju 2008 r.
porozumień międzylibańskich. Mimo wspólnoty interesów w ramach RWPZ, Katar przez
długi okres był uwikłany w spory graniczne z Arabią Saudyjską i Bahrajnem. W 2001 r. uznał
decyzję MTS w Hadze odnośnie do sporu z Bahrajnem o przybrzeżne wyspy. Konflikt
terytorialny z Arabią Saudyjską został rozwiązany przez powołanie wspólnej komisji do
spraw demarkacji granicy.
Bliskowschodni proces pokojowy
Katar deklaruje poparcie dla konstruktywnych propozycji rozwiązania konfliktu arabsko-
-izraelskiego w drodze negocjacji. Jest rzecznikiem tej opcji na forum RWPZ, LPA i OKI.
Opowiada się za utworzeniem niepodległego państwa palestyńskiego ze stolicą
w Jerozolimie. Z zadowoleniem przyjął powołanie palestyńskiego Rządu Jedności Narodowej
w 2007 r. Za pośrednictwem LPA przekazał pomoc finansową dla palestyńskich
pracowników naukowych (22 mln USD). Jednocześnie utrzymuje dobre relacje z Izraelem,
z którym w 1994 r. nawiązał stosunki handlowe. Dialog ten zaowocował wizytą S. Peresa
w Doha w 1996 r. i spotkaniem w 2000 r. emira Kataru z E. Barakiem na forum ONZ. Wobec
zaostrzenia się sytuacji na Bliskim Wschodzie, Katar usztywnił czasowo stanowisko wobec
Izraela (ogłosił m.in. zamknięcie izraelskiego biura handlowego w Doha). W 2007 r.,
przebywający w Doha na zaproszenie Qatar Foundation, S. Peres został przyjęty przez emira
(pierwsza od 1997 r. wizyta wysokiego przedstawiciela Izraela w regionie).
Irak
Katar był aktywnym uczestnikiem koalicji antyirackiej (1990 – 91) i pierwszym krajem
RWPZ, który wznowił kontakty z Irakiem. W 2003 r. wstrzymał się od poparcia operacji
Enduring Freedom, udostępnił jednak USA i państwom sojuszniczym swoje terytorium oraz
zapewnił daleko idące ułatwienia. Obecnie władze katarskie podejmują działania w celu
wznowienia kontaktów gospodarczych z Irakiem oraz angażują się w pomoc humanitarną dla
Irakijczyków.
Iran
Katar opowiada się za kontynuowaniem dialogu z Iranem oraz politycznym rozwiązaniem
kwestii irańskiego programu nuklearnego, który uważa za zagrożenie bezpieczeństwa
i stabilizacji w regionie. Niechętnie odnosi się do zastosowania opcji militarnych.
Szczególne znaczenie mają dla Kataru stosunki z USA. Emir był drugim (po królu Jordanii)
przywódcą arabskim, który odwiedził Waszyngton po 11 września 2001 r., potępił akty
7