Polubowne rozwiązywanie sporów w obrocie gospodarczym

Przeczytaj także: Spory ze stosunku pracy - polubowne rozwiązania

Zauważa się, że coraz powszechniejszym rozwiązaniem wykorzystywanym przez podmioty gospodarcze jest umieszczanie w kontraktach zapisów poddających rozstrzyganie ewentualnych sporów majątkowych lub sporów o prawa niemajątkowe wynikających z tych umów właśnie sądom polubownym. Decydując się na poddanie ewentualnych sporów rozstrzygnięciu takich instytucji, strony powinny wziąć pod uwagę czy sąd polubowny, któremu zamierzają poddać rozstrzygnięcie sporu jest tzw. sądem branżowym, a więc specjalizującym się w rozstrzyganiu sporów z danej dziedziny. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż istnieją różne sądy polubowne, które specjalizują się w rozstrzyganiu sporów z pewnych obszarów działalności gospodarczej.

Jeśli zatem nasz spór wynikający z danego stosunku prawnego dotyczy konkretnej dziedziny działalności gospodarczej np. budownictwa, to wskazane jest, jeżeli już decydujemy się na taką formę rozstrzygania ewentualnych sporów, poddanie go „branżowemu” sądowi polubownemu. Korzystanie z pomocy arbitrów posiadających nie tylko przygotowanie teoretyczne, ale również odpowiednią wiedzę praktyczną z danej dziedziny, przyczyni się do szybszego i bardziej wszechstronnego rozstrzygnięcia sporu. Specjalistyczna wiedza ma niejednokrotnie istotne znaczenie dla sprawnego i sprawiedliwego rozstrzygnięcia sporu. Przyjmując zatem zapis na sąd polubowny, strony dokonują dobrowolnego samoograniczenia swojego konstytucyjnego prawa do sądu. W pewnych szczególnych przypadkach uznać nawet można, że sąd polubowny może nie być związany przepisami prawa materialnego, z uwagi na charakter sprawy (tak np. w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27 maja 2009 r. sygn. akt I ACa 177/09, ).

Sądy arbitrażowe działające pod auspicjami bądź w ramach określonej instytucji arbitrażowej posiadają własny regulamin, zawierający regulacje dotyczące samego postępowania, wyboru arbitrów, wyrokowania, listę arbitrów oraz taryfikator, który musi zostać zaakceptowany przez strony. Należy pamiętać, że aby wyrok sądu polubownego oraz ugoda przed nim zawarta miały moc prawną na równi z wyrokiem sądu powszechnego, konieczne jest uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku przez sąd powszechny. W szczególnych przypadkach istnieje również możliwość uchylenia wyroku sądu polubownego przez sąd powszechny.

Na zakończenie, warto podkreślić podstawowe korzyści przemawiające na rzecz pozasądowych metod rozstrzygania sporów. Naczelną zasadą i niewątpliwie istotną zaletą takich postepowań dla uczestników obrotu gospodarczego jest z zasady sprawność takich postępowań. Strony oczywiście posiadają równe prawa w tym postepowaniu w tym prawo do wysłuchania oraz sposobność przedstawiania twierdzeń i dowodów na ich poparcie. Ważną rolę odgrywa również poufność tego typu postepowań, które może zostać dodatkowo potwierdzone w zawartej przez strony umowie. Oszczędność czasu i środków przemawia za upowszechnianiem pozasądowych metod polubownego rozstrzygania sporów.