Ochrona praw pracownika w Kodeksie karnym

Przeczytaj także: Rozwiązanie umowy o pracę po 3 miesiącach świadczenia rehabilitacyjnego

Warto przy tym podkreślić, że w niektórych przypadkach z ochrony wynikającej z art. 218 K.k. może skorzystać także osoba, która świadczy(ła)pracę w oparciu o umowę cywilnoprawną. Stanie się tak, jeżeli okaże się, że umowę taką zawarto jedynie w celu obejścia przepisów, a osoba świadcząca pracę na jej podstawie pracuje w warunkach typowych dla stosunku pracy. Należy bowiem pamiętać, że tak w Kodeksie pracy (art. 22 § 1¹ K.p.), jak i w orzecznictwie (por. np. wyrok SN z 7 kwietnia 1999 r., I PKN 642/98, OSNAPiUS 2000, Nr 11, poz. 417) podkreśla się, że nazwa umowy nie ma znaczenia, jeżeli nawiązany przez strony stosunek prawny ma cechy wskazane w art. 22 § 1 K.p.

W zakresie praw wynikających z ubezpieczenia społecznego grono chronionych osób jest nieco szersze. Tutaj bowiem decydujące znaczenie ma definicja pojęcia „pracownik” ujęta w ustawie z 13 października 1998 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.), zgodnie z którą za pracownika uważa się:

• osobę pozostającą w stosunku pracy (art. 8 ust. 1 ustawy), jak również
• osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a ustawy).

Co podlega ochronie?

Art. 218 § 1 K.k.

Art. 218 § 1 K.k. penalizuje złośliwe lub uporczywe naruszanie wszelkich praw pracownika wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego. Ochronie podlegają zatem zarówno te uprawnienia, które pracownik uzyskał na podstawie treści konkretnej umowy o pracę, jak i te, które zawarto w przepisach o charakterze powszechnym (ustawa zasadnicza, inne ustawy, rozporządzenia, umowy międzynarodowe) oraz te, które ujęto w regulacjach typowych tylko dla prawa pracy (np. regulamin wynagradzania, regulamin pracy, porozumienie zbiorowe).

Należy przy tym zaznaczyć, że- co do zasady- ochronie wynikającej z art. 218 § 1 K.k. nie podlegają te prawa pracownicze, które wypływają z przepisów zbiorowego prawa pracy i regulują stosunki między organizacjami pracowników a pracodawcami lub ich organizacjami, chyba że uzupełniają one treść indywidualnego stosunku pracy.

Z powyższego wynika zatem, że celem omawianego przepisu jest zabezpieczenie praw przysługujących zatrudnionemu w związku ze zobowiązaniowym stosunkiem prawnym, który łączy go z pracodawcą. Należą do nich w takiej samej mierze prawa o charakterze ogólnym, jak np. prawo do poszanowania godności i innych dóbr osobistych (art. 11¹ K.p.), prawo do godziwego wynagrodzenia (art. 13 K.p.), prawo do wypoczynku (art. 14 K.p.), jak i te bardziej skonkretyzowane, wśród których można wymienić chociażby prawo do:

• terminowej i prawidłowej wypłaty wynagrodzenia (art. 86 K.p.),
• rekompensaty za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151¹ K.p.),
• rekompensaty za pracę w porze nocnej (art. 151⁸ K.p.),
• urlopu macierzyńskiego (art. 180 K.p.) i ojcowskiego (art. 182³ K.p.),
• urlopu wychowawczego (art. 186 K.p.),
• do zwolnienia na naukę przysługującego pracownikowi młodocianemu (art. 198 K.p.)
• odprawy pieniężnej w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia (art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, Dz. U. 2003 r. Nr 90, poz. 844 ze zm.),