Ubezpieczyciel kontra kłamca: kto wygra ten pojedynek?

Przeczytaj także: Kiedy umowa ubezpieczenia jest nieważna lub bezskuteczna?

To firma ubezpieczeniowa musi zadać właściwe pytania

W doktrynie prawa umowa ubezpieczenia jest określana jako kontrakt najwyższego zaufania. Wiąże się to z faktem, że towarzystwo ubezpieczeniowe musi polegać na prawdomówności drugiej strony. W warunkach masowej sprzedaży polis, weryfikacja zawartości formularzy wypełnianych przez klientów jest po prostu niemożliwa. Zgodnie z artykułem 815 kodeksu cywilnego (KC), osoba wykupująca polisę powinna podać prawdziwe odpowiedzi na pytania zadane w formularzu oferty lub innych pismach. Klient nie musi jednak ujawniać tych okoliczności, które pozostają poza zakresem zainteresowania firmy ubezpieczeniowej. Towarzystwo ubezpieczeń jako profesjonalna instytucja powinno wypracować odpowiednie i jednolite metody oceny ryzyka.

„Warto wiedzieć, że po podpisaniu umowy te pytania z formularza, na które nie odpowiedział ubezpieczony, automatycznie stają się nieistotne” – podkreśla Nina Kuczyńska z porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.

Klient w ramach zawartej umowy może być zobowiązany do informowania ubezpieczyciela o zmianach, które są ważne z punktu widzenia oceny ryzyka (przykład: niedawny wypadek ubezpieczeniowy). Takie uregulowanie nie może dotyczyć polis na życie (patrz art. 815. § 2 KC).

Utrata odszkodowania, czyli najpoważniejsza sankcja …

Podawanie ubezpieczycielowi nieprawdziwych informacji nie jest bezpośrednio karane jako oszustwo. Klient będzie miał problemy, jeżeli zatajone okoliczności pozostawały w bezpośrednim związku z późniejszym wypadkiem. We wspomnianej sytuacji odpowiedzialność ubezpieczyciela nie występuje (patrz art. 815 §3 KC). To oznacza, że firma ubezpieczeniowa nie będzie zobowiązana do wypłaty odszkodowania. Prostym przykładem zastosowania art. 815 §3 KC jest sytuacja, w której posiadacz ubezpieczanego mieszkania zataił, że pali papierosy (pytanie dotyczące tej kwestii znajdowało się w formularzu oferty). Firma ubezpieczeniowa zostanie zwolniona z obowiązku wypłaty odszkodowania jeśli późniejszy pożar wybuchł na wskutek pozostawienia niedopałka. Nina Kuczyńska przypomina, że udowodnienie związku pomiędzy zatajoną informacją i późniejszym wypadkiem jest zadaniem ubezpieczyciela. Ewentualne wykluczenie odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej nie skutkuje zwrotem wcześniej pobranej składki.

Sprzeczne z przepisami są postanowienia tych umów, które ze względu na podanie jakiejkolwiek fałszywej informacji zwalniają ubezpieczyciela z odpowiedzialności. Według Sądu Najwyższego takie rozszerzanie art. 815 §3 KC jest niedopuszczalne (patrz wyrok SN z 21 października 2003 r., sygn. akt I CK 168/02). Wspomniana zasada nie wyklucza jednak możliwości zmniejszenia odszkodowania jeśli zatajona i niezwiązana z wypadkiem okoliczność miała wpływ na wysokość wcześniejszych kosztów ubezpieczenia (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 22 maja 2002 r., sygn. akt I CKN 70/00). Obniżka wypłacanego świadczenia powinna być proporcjonalna do redukcji składki, z której niesłusznie korzystał ubezpieczony.

„Pomniejszenie odszkodowania jako sankcja za podawanie nieprawdziwych informacji to rozwiązanie, które jest często wykorzystywane przez ubezpieczycieli” – mówi Nina Kuczyńska z porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.