Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów: ważne zmiany

Przeczytaj także: UOKiK: podsumowanie działań w 2023 roku

Zmiany wprowadzone nowelizacją dotyczą m.in. wydawania decyzji o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję. W tym zakresie nowelizacja przewidziała bowiem nowe środki, których stosowanie może nakazać w ww. decyzji Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej „UOKiK”). Do środków tych należy np. nakaz udzielenia licencji praw własności intelektualnej na niedyskryminacyjnych warunkach czy też nakaz zmiany określonej umowy. Jednocześnie w nowelizacji wskazano, że w przypadku nieskuteczności ww. środków, Prezes UOKiK może nakazać powierzenie wykonywania określonej działalności gospodarczej poszczególnym podmiotom w ramach grupy kapitałowej lub odrębnym jednostkom organizacyjnym w ramach struktury przedsiębiorcy. W nowelizacji wskazano przy tym, że przed wydaniem decyzji nakazującej zastosowanie ww. środków Prezes UOKiK informuje przedsiębiorcę o zamiarze ich zastosowania, a przedsiębiorca może w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu takiej informacji, przedstawić własne stanowisko w tej kwestii.

Kolejne ze zmian dotyczą kontroli koncentracji przedsiębiorców. W drodze nowelizacji rozszerzono katalog przypadków, w których zamiar koncentracji przedsiębiorców nie podlega zgłoszeniu. Jedną z ciekawych zmian jest także wprowadzenie możliwości utajnienia części decyzji wyrażającej warunkową zgodę na koncentrację. Utajnienie, o którym mowa powyżej, dotyczy przy tym terminu spełnienia warunków koncentracji i dokonywane jest na wniosek przedsiębiorcy. Ww. nowe rozwiązanie oceniane jest jako pozytywne z punktu widzenia przedsiębiorców. Należy bowiem mieć na względzie, że do warunków koncentracji może należeć np. obowiązek sprzedaży spółki zależnej czy też zbycia całości albo części majątku przedsiębiorcy. W takim zaś przypadku, ujawnienie informacji o terminie spełnienia ww. warunków mogłoby istotnie osłabić pozycję przedsiębiorcy w negocjacjach poprzedzających zawarcie umów zbycia, a tym samym utrudnić spełnienia tych warunków. Wprowadzona zmiana, ma zatem zapobiegać takim sytuacjom.

W drodze nowelizacji dokonano także pewnych zmian w zakresie obowiązków Prezesa UOKiK. Do najistotniejszych z nich należy wprowadzenie możliwości podania przez Prezesa UOKiK do publicznej wiadomości informacji o zachowaniu przedsiębiorcy i jego prawdopodobnych skutkach, w sytuacji szczególnie uzasadnionego podejrzenia dopuszczenia się przez przedsiębiorcę praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, która może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów. Ponadto usunięto z zakresu zadań Prezesa UOKiK wydawanie Dziennika Urzędowego UOKiK. W to zaś miejsce przyjęto, że Prezes UOKiK może wydać i ogłosić wyjaśnienia i interpretacje mające istotne znaczenie dla stosowania przepisów w sprawach objętych zakresem jego działania , publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej UOKiK.

Liczna grupa zmian wynikających z nowelizacji dotyczy także postępowań prowadzonych przed Prezesem UOKiK. Jeśli chodzi o zasady ogólne, jedną z istotniejszych modyfikacji jest wydłużenie terminu na złożenie odwołania od decyzji Prezesa UOKiK z 2 tygodni do 1 miesiąca. Kolejne doniosłe zmiany dotyczą poszczególnych rodzajów ww. postępowań.

W zakresie postępowania antymonopolowego w sprawach praktyk ograniczających konkurencję bardzo ważną zmianą jest wprowadzenie, nieznanej dotąd prawu konkurencji, instytucji dobrowolnego poddania się karze pieniężnej, która umożliwia obniżenie nakładanej na przedsiębiorcę kary o 10%. Jak wskazano przy tym w nowelizacji, z propozycją przystąpienia do procedury dobrowolnego poddania się karze może wystąpić Prezes UOKiK, działający z urzędu lub na wniosek strony. Wystąpienie z taką propozycją jest zaś możliwe jeśli w ocenie Prezesa UOKiK przyczyni się to do przyspieszenia postępowania antymonopolowego. W drodze nowelizacji wydłużono też okres przedawnienia praktyk ograniczających konkurencję z 1 roku do 5 lat.

Nowelizacja zmodyfikowała także zasady prowadzenia postępowania antymonopolowego w sprawach koncentracji. W tym zakresie przyjęto regułę, że co do zasady postępowanie antymonopolowe powinno być zakończone w terminie miesiąca od dnia jego wszczęcia. We wskazanych w nowelizacji przypadkach, uznawanych za koncentracje bardziej skomplikowane, termin zakończenia ww. postępowania ulega zaś przedłużeniu o 4 miesiące. Decyzję w sprawie przedłużenia podejmuje postanowieniem Prezes UOKiK. Nowością w ww. postępowaniu jest także możliwość przedstawiania przez Prezesa UOKiK, w określonych przypadkach, zastrzeżeń wobec planowanej koncentracji lub też warunków jej dokonania. Przedsiębiorca uczestniczący w koncentracji może zaś ustosunkować się do ww. zastrzeżeń czy też warunków w terminie 14 dni od dnia ich doręczenia.

Jeśli chodzi o postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, nowelizacja m.in. zlikwidowała możliwość zwarcia ugody w tym postępowaniu. Ponadto wydłużono maksymalny okres jego prowadzenia z 2 miesięcy do 4 miesięcy, a w sprawach szczególnie skomplikowanych z 3 miesięcy do 5 miesięcy.

Na mocy nowelizacji zmodyfikowano także zasady prowadzenia kontroli i przeszukania przedsiębiorcy w toku postępowania przed Prezesem UOKiK. Jedną z istotniejszych zmian w tym zakresie, jest wprowadzenie możliwości składania do sądu ochrony konkurencji i konsumentów zażalenia w związku z dokonanymi czynnościami kontrolnymi.

Nowelizacja wprowadziła także istotne zmiany odnośnie nakładania kar pieniężnych przez Prezesa UOKiK. Szczególnie ważną z nich, jest zmiana dotycząca łagodzenia kar nakładanych na przedsiębiorców, którzy zawarli określone w przepisach niedozwolone porozumienia. W tym miejscu warto przypomnieć, że stosownie do obowiązujących regulacji, Prezes UOKiK odstępuje od nałożenia kary wobec tego z ww. przedsiębiorców uczestniczących w porozumieniu, który jako pierwszy złożył wniosek o odstąpienie od wymierzenia wobec niego kary i jednocześnie ujawnił wskazane w przepisach informacje dotyczące porozumienia. Zgodnie zaś z nowymi przepisami, jeśli wniosek złożony przez przedsiębiorcę w ww. okolicznościach nie okazał się być „pierwszym wnioskiem”, kara nałożona na przedsiębiorcę w tym postępowaniu zostaje obniżona o 30%, jeśli przed wydaniem decyzji w tej sprawie, przedsiębiorca złożył „pierwszy wniosek” w sprawie innego niedozwolonego porozumienia, w którym uczestniczył. Ponadto Prezes UOKiK odstępuje od nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej w odniesieniu do ww. innego niedozwolonego porozumienia. Nowelizacja wprowadziła również możliwość nałożenia przez Prezesa UOKiK kary pieniężnej w wysokości do 2 000 000 zł na osobę zarządzającą jeżeli osoba ta umyślnie dopuściła do naruszenia przez przedsiębiorcę wskazanych w przepisach zakazów.

Podsumowując, nowelizacja wprowadziła wiele doniosłych zmian w zakresie prawa ochrony konkurencji i konsumentów. Do najistotniejszych z nich należą m.in. nowe rozwiązania odnośnie eliminowania praktyk ograniczających konkurencję, a także środki służące usprawnianiu procedury koncentracji przedsiębiorców. Ponadto nowelizacja wprowadziła liczne zmiany dotyczące postępowań przed Prezesem UOKiK oraz zasad nakładania kar na przedsiębiorców. Głównym złożeniem ustawodawcy w stosunku do nowelizacji było z jednej strony wzmocnienie polskiego systemu ochrony konkurencji i konsumentów, z drugiej zaś – uproszczenie i skrócenie przewidzianych w tym systemie procedur. Należy wobec tego mieć nadzieję, że przewidziane w nowelizacji rozwiązania, przyczynią się do osiągnięcia ww. zamierzeń.