Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny

Druk nr 990

Warszawa, 29 pa dziernika 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja









Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej




Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy - Kodeks cywilny.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Andrzeja Romanka.



(-) Jacek
Bogucki;
(-) Andrzej
Dąbrowski;
(-) Andrzej
Dera;
(-) Mieczysław Golba; (-) Tomasz Górski; (-) Patryk Jaki; (-) Mariusz
Orion Jędrysek; (-) Beata Kempa; (-) Bartosz Kownacki; (-) Arkadiusz
Mularczyk; (-) Jerzy Rębek; (-) Józef Rojek; (-)
Andrzej Romanek;
(-) Edward Siarka; (-) Piotr Szeliga; (-) Tadeusz Wo niak; (-) Jan Ziobro;
(-) Kazimierz Ziobro; (-) Jarosław aczek.


Projekt

Ustawa
z dnia …………. 2012 r.
o zmianie ustawy – Kodeks cywilny.


Art. 1
W ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16
poz. 93 z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 1015. § 2. otrzymuje brzmienie:


Art. 1015.
§ 2. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest
jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem
inwentarza.

2) skreśla się art. 1016.







Art. 2
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.











Uzasadnienie


1. Wyjaśnienie celu ustawy

Celem projektowanej regulacji jest zmiana przepisów dotyczących
ustawowych skutków braku oświadczenia spadkobiercy w przedmiocie
przyjęcia lub odrzucenia spadku w taki sposób, aby brak owego oświadczenia
powodował skutek ustawowy w postaci przyjęcia spadku z dobrodziejstwem
inwentarza, a więc ograniczającego odpowiedzialność spadkobiercy tylko do
wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku, a nie jak to ma
miejsce obecnie
przyjęcia prostego, a więc bez ograniczenia
odpowiedzialności za długi spadkowe tj. zarówno mieniem spadkowym jak i
mieniem własnym.

Asumptem do nowelizacji jest swoista pułapka pojawiająca się w
obecnych przepisach kodeksu cywilnego. Polega ona na przyjęciu niezwykle
doniosłych skutków prawnych (przyjęcia spadku bez ograniczenia
odpowiedzialności za długi spadkowe) w przypadku, gdy spadkobierca nie
złoży w przewidzianym terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu
spadku. Projektodawca podkreśla, że takie rozwiązanie jest poddawane
krytyce w doktrynie. Jej przedstawiciele uważają, że w społeczeństwie panuje
na ogół przekonanie, że bierność lub nieznajomość przepisów prawa
spadkowego nie może prowadzić do negatywnych konsekwencji w postaci
przyjęcia pełnej odpowiedzialności za długi. Ponadto podkreślają, że obecna
regulacja stawia w uprzywilejowanej pozycji wierzycieli spadkodawcy (przede
wszystkim duże instytucje finansowe), a krzywdzi spadkobierców. Taka
sytuacja powoduje swoisty dramat tysięcy spadkobierców, który poprzez
nieznajomość prawa są zobowiązani do ponoszenia nieograniczonej
odpowiedzialności za długi spadkodawców.

Dlatego też projektodawca proponuje odwrócić obecnie obowiązującą
regułę, aby uchronić spadkobierców od niezwykle negatywnych skutków
swojej niewiedzy prawnej.

2. Przedstawienie stanu obecnego

Zgodnie z obecnym stanem prawnym spadkobierca może przyjąć
spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź
przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z
dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. Aby dokonać
przyjęcia lub odrzucenia spadku spadkobierca musi złożyć stosowne
oświadczenie zarówno o przyjęciu, tak wprost, jak i z dobrodziejstwem
inwentarza lub o odrzuceniu spadku. Powyższe oświadczenie musi być
złożone przed sądem lub notariuszem w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym
spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (na ogół termin ten
biegnie się od dnia śmierci spadkodawcy).

Art. 1015. § 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być
złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział
się o tytule swego powołania.

Co istotne, brak oświadczenia w powyższym terminie skutkuje tym, że
spadkobiercę traktuje się tak jakby przyjął spadek bez ograniczenia
odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste). Od tej reguły są jednak
przewidziane dwa wyjątki:

1) gdy spadkobierca jest osobą niemającą pełnej zdolności do czynności
prawnych albo jest nią osoba, co do której istnieje podstawa do
całkowitego ubezwłasnowolnienia,
2) gdy spadkobierca jest osobą prawną.

Gdy spadkobiercami są powyższe osoby fizyczne lub prawne brak ich
oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w ustawowym terminie
powoduje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a wiec z
ograniczeniem odpowiedzialności tylko do wartości ustalonego w inwentarzu
stanu czynnego spadku.


Art. 1015.
§ 2. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest
jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest
osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do
której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba
prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z
przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Ponadto w sytuacji, gdy jeden ze spadkobierców przyjął spadek z
dobrodziejstwem inwentarza, bądź też w kręgu spadkobierców są osoby, o
których mowa w pkt. 1 i 2 przyjmuje się, że spadkobiercy, którzy nie złożyli w
terminie żadnego oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku przyjęli
spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Taka sytuacja nie ma miejsca, gdy żaden
ze spadkobierców nie złożył oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem
inwentarza, bądź też gdy w kręgu spadkobierców nie ma osób wymienionych
w pkt 1 i 2.

Art. 1016. Jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem
inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie
żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

3. Różnice między dotychczasowym a przewidywanym stanem prawnym


Projektodawca proponuje dokonać odwrócenia obowiązującej zasady,
co skutkować będzie tym, że brak oświadczenia spadkobiercy o przyjęciu
bądź odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział
się o tytule swego powołania spowoduje przyjęcie spadku z ograniczeniem
odpowiedzialności za długi spadkowe (przyjęcie z dobrodziejstwem
inwentarza). W ocenie projektodawcy niezłożenie oświadczenia w powyższym
terminie powinno być jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem