Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw

wprowadzające w błąd sygnały dotyczące podaży produktów energetycznych
sprzedawanych w obrocie hurtowym.
Próbą manipulacji jest natomiast zawieranie jakiejkolwiek transakcji, składanie
jakiegokolwiek zamówienia lub podejmowanie wszelkich innych działań dotyczących
produktu energetycznego sprzedawanego w obrocie hurtowym z zamiarem:
a) wygenerowania fałszywych lub wprowadzających w błąd sygnałów dotyczących
podaży, popytu czy ceny produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie
hurtowym,
b) kształtowania ceny jednego lub kilku produktów energetycznych sprzedawanych w
obrocie hurtowym na sztucznym poziomie, lub
c) stosowania fikcyjnego mechanizmu lub innych form oszustwa lub podstępu, które
generują lub mogłyby generować fałszywe lub wprowadzające w błąd sygnały,
jak i rozpowszechnianie informacji za pośrednictwem mediów, w tym internetu, lub
innych środków z zamiarem wygenerowania fałszywych lub wprowadzających w błąd
sygnałów dotyczących podaży produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie
hurtowym, popytu na takie produkty lub ich ceny.
Pod pojęciem produktu energetycznego sprzedawanego w obrocie hurtowym, zgodnie z
projektem, należy rozumieć umowy i instrumenty pochodne, o których mowa w art. 2
pkt 4 rozporządzenia 1227/2011, czyli:
a) kontrakty na dostawę energii elektrycznej lub gazu ziemnego, w przypadku gdy
dostawa ma miejsce w Unii,
b) instrumenty pochodne dotyczące energii elektrycznej lub gazu ziemnego
wytwarzanych, sprzedawanych lub dostarczanych w Unii,
c) kontrakty dotyczące przesyłu energii elektrycznej lub gazu ziemnego w Unii,
d) instrumenty pochodne dotyczące przesyłu energii elektrycznej lub gazu ziemnego
w Unii.
Ostatnią z definicji w projekcie jest definicja uczestnika rynku, zgodnie z którą za
uczestnika rynku należy uważać każdą osobę, w tym operatorów systemów
przesyłowych, która przeprowadza transakcje obejmujące składanie zleceń na co
najmniej jednym hurtowym rynku energii.
Należy również zwrócić uwagę na fakt, że zakres definicji informacji wewnętrznej,
manipulacji oraz próby manipulacji na rynku, określonych w rozporządzeniu REMIT,
zgodnie z art. 6 tego rozporządzenia, może ulegać technicznym aktualizacjom w celu
5

zapewnienia spójności z innymi odpowiednimi przepisami Unii w obszarze usług
finansowych i energii oraz w celu uwzględnienia przyszłej sytuacji na hurtowych
rynkach energii. Aktualizacja tej dokonywać może Komisja Europejska w drodze aktów
delegowanych. Należy mieć na uwadze, że tym samym zakres definicji określonych w
przedmiotowym projekcie, który w swojej treści bezpośrednio odsyła w sposób
dynamiczny do definicji z rozporządzenia REMIT, może ulegać de facto
modyfikacjom.
Art. 1 pkt 2, 3, 4 lit. a
W art. 1 pkt 2–4 lit. a zawarto zmianę redakcyjną związaną z nowym rozporządzeniem
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 256/2014 z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie
zgłaszania Komisji projektów inwestycyjnych dotyczących infrastruktury energetycznej
w Unii Europejskiej, które zastąpiło dotychczasowe rozporządzenie Rady (UE,
Euratom) nr 617/2010 z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie zgłaszania Komisji
projektów inwestycyjnych dotyczących infrastruktury energetycznej w Unii
Europejskiej, do którego było odesłanie w ustawie – Prawo energetyczne. Celem
zmiany redakcyjnej jest aktualizacja powyższego odesłania w przepisach.
Art. 1 pkt 4 lit. b
W art. 1 pkt 4 lit. b projektu rozszerzono katalog zadań Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki, zawarty w art. 23 ust. 2 ustawy – Prawo energetyczne. Rozporządzenie
REMIT przewiduje istotną rolę w zapewnieniu skutecznego monitorowania rynków na
szczeblu krajowym przez krajowe organy regulacyjne, które dysponują wszechstronną
wiedzą na temat zmian występujących na rynkach energii w danym państwie
członkowskim. W związku z faktem, że rozporządzenie REMIT nakłada na krajowy
organ regulacyjny szereg obowiązków związanych z monitorowaniem hurtowego rynku
energii oraz obliguje do współpracy z innymi krajowymi organami regulacji oraz z
ACER, konieczne jest poszerzenie zadań ustawowych Prezesa URE o wspomniane
obszary. Mając na względzie powyższe, do zadań Prezesa URE w ramach wypełniania
obowiązków nałożonych przez rozporządzenie REMIT będzie należało:
a) wykonywanie zadań, obowiązków oraz korzystanie z uprawnień określonych w
sposób wiążący dla organu regulacyjnego w rozporządzeniu REMIT oraz
współpraca z Agencją, organami regulacyjnymi państw członkowskich Unii
Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym
Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, organem
6

właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów oraz organem
właściwym w sprawach nadzoru nad rynkiem finansowym, w zakresie niezbędnym
do wykonywania obowiązków określonych w tym rozporządzeniu; w zakres ten
będzie wchodziło m.in. przekazywanie ACER informacji wymaganych przepisami
rozporządzenia REMIT; udział w pracach grupy dochodzeniowej, mającej na celu
zbadanie, czy i w którym państwie członkowskim doszło do naruszenia
rozporządzenia REMIT, powoływanej przez ACER w przypadku uznania, że
ewentualne naruszenie ma lub miało skutki transgraniczne,
b) nakładanie kar pieniężnych.
W związku z faktem, że naruszenia na rynku energii mogą być połączone z
naruszeniami na rynkach finansowych i naruszaniem prawa konkurencji, do których
monitorowania powołane są inne organy (UOKiK, KNF), konieczne jest określenie
podstawy prawnej do współpracy tych organów w celu skutecznego i sprawnego
egzekwowania przepisów oraz wykrywania nadużyć.
Jednakże, mając na względzie treść art. 1 ust. 2 rozporządzenia REMIT, zgodnie z
którym rozporządzenia tego nie stosuje się do produktów energetycznych
sprzedawanych w obrocie hurtowym, które są instrumentami finansowymi i do których
stosuje się art. 9 dyrektywy 2003/6/WE, doprecyzowano, że Prezes URE jest organem
właściwym wyłącznie w zakresie produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie
hurtowym, które nie są instrumentami finansowymi.
Art. 1 pkt 5
W art. 1 pkt 5 projektu określono obowiązek rejestracji uczestników rynku, uprawnienia
dochodzeniowe Prezesa URE w przypadku podejrzenia naruszenia przepisów
rozporządzenia REMIT oraz obowiązek przekazywania danych transakcyjnych
Prezesowi URE na potrzeby monitorowania obrotu na hurtowym rynku energii.
Zgodnie z art. 9 rozporządzenia REMIT, uczestnicy rynku zawierający transakcje, które
mają być zgłaszane ACER, rejestrują się w krajowym organie regulacyjnym w państwie
członkowskim, w którym mają siedzibę lub w którym stale zamieszkują, lub jeżeli nie
posiadają siedziby w Unii lub nie zamieszkują w Unii, w państwie członkowskim, w
którym prowadzą działalność. Projektowana regulacja przewiduje, że wpis do
krajowego rejestru uczestników rynku oraz aktualizacja danych polega na
zamieszczaniu przez uczestnika rynku w odpowiednim formularzu rejestracyjnym,
udostępnianym przez Prezesa URE na stronie internetowej Urzędu, danych
7

identyfikujących uczestnika rynku. Rola Prezesa URE będzie polegała na umożliwieniu
uczestnikom rynku dostępu do formularza rejestracyjnego, dokonywanie wpisów i
aktualizacji danych za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Prezes URE będzie
dokonywał weryfikacji dokonywanych wpisów. Przewidziano również, że obowiązek
rejestracyjny może być realizowany poprzez dokonanie wpisu i aktualizacji danych w
europejskim rejestrze uczestników rynku prowadzonym przez Agencję. Taka regulacja
pozwoli na uwzględnienie sytuacji faktycznej, iż ACER będzie prowadził rejestr
uczestników rynku, a Prezes URE będzie odpowiedzialny za zatwierdzanie danych
wprowadzonych przez przedsiębiorstwa do tego rejestru. Ponadto z przepisów REMIT
wynika, iż przedsiębiorstwo rejestruje się tylko w jednym kraju, w którym działa. Jeśli
działa w innych krajach, to nie musi już się tam odrębnie rejestrować. Jeśli chodzi o
zakres podmiotowy obowiązku rejestracji określono, że dotyczy on uczestników
hurtowego rynku energii. Uczestnik rynku, czyli zgodnie z art. 2 pkt 7 rozporządzenia
REMIT, każda osoba, w tym operator systemu przesyłowego, która przeprowadza
transakcje obejmujące składanie zleceń na co najmniej jednym hurtowym rynku energii,
będzie zobowiązany dokonać przed zawarciem pierwszej transakcji rejestracji w
rejestrze uczestników rynku prowadzonym przez krajowy organ regulacyjny. Przy czym
jeżeli dany uczestnik rynku dokonał już rejestracji w organie regulacyjnym innego
państwa członkowskiego, Prezes URE nie może wymagać od tego uczestnika rynku
ponownej rejestracji. Jeśli chodzi o zakres przedmiotowy rejestru, to zgodnie z
rozporządzeniem REMIT, rejestr zawiera informacje wystarczające do identyfikacji
uczestnika rynku, w tym stosowne informacje dotyczące jego numeru VAT, adresu
siedziby, osób odpowiedzialnych za decyzje operacyjne i handlowe oraz najwyższej
jednostki kontroli lub beneficjenta działalności handlowej prowadzonej przez
uczestnika rynku. W rejestrze każdy uczestnik rynku otrzymuje niepowtarzalny
identyfikator.
W związku z faktem, że Prezes URE został określony organem właściwym w zakresie
egzekwowania przepisów rozporządzenia REMIT, konieczne stało się określenie
prawnych instrumentów w prawie krajowym, dzięki którym zrealizowanie obowiązków
wynikających z rozporządzenia REMIT będzie możliwe. W konsekwencji, zgodnie z
treścią projektowanych regulacji, Prezes URE będzie uprawniony do prowadzenia
postępowań kontrolnych oraz wyjaśniających w sprawie manipulacji lub prób
manipulacji na hurtowym rynku energii oraz w sprawie niewłaściwego
8

wykorzystywania informacji wewnętrznej. Zgodnie z rozporządzeniem REMIT,
manipulacją jest zawieranie jakiejkolwiek transakcji lub składanie jakiegokolwiek
zlecenia dotyczących produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym,
które generują lub mogłyby generować fałszywe lub wprowadzające w błąd sygnały,
poprzez którą to transakcję lub zlecenie osoba lub osoby działające w porozumieniu
kształtują lub próbują kształtować cenę jednego lub kilku produktów energetycznych
lub które stosują lub próbują stosować fikcyjne mechanizmy lub wszelkie inne formy
oszustwa lub podstępu, które generują lub mogłyby generować fałszywe lub
wprowadzające w błąd sygnały. Natomiast próbą manipulacji jest zawieranie
jakiejkolwiek transakcji, składanie jakiegokolwiek zamówienia lub podejmowanie
wszelkich innych działań dotyczących produktu energetycznego sprzedawanego w
obrocie hurtowym z zamiarem wygenerowania fałszywych lub wprowadzających w
błąd sygnałów, kształtowania ceny jednego lub kilku produktów energetycznych
sprzedawanych w obrocie hurtowym na sztucznym poziomie lub stosowania fikcyjnego
mechanizmu lub innych form oszustwa lub podstępu, które generują lub mogłyby
generować fałszywe lub wprowadzające w błąd sygnały. Manipulacja na hurtowych
rynkach energii polega zatem na działaniach podejmowanych przez osoby sztucznie
kształtujące ceny na poziomie, którego nie uzasadniają siły rynkowe podaży i popytu, w
tym faktyczna dostępność zdolności produkcyjnych, magazynowych lub
transportowych, ani popyt. Manipulacje na rynku przybierają między innymi
następujące formy: składanie i wycofywanie fałszywych zamówień; rozpowszechnianie
fałszywych lub wprowadzających w błąd informacji lub plotek za pośrednictwem
mediów, w tym internetu, lub innymi metodami; celowe dostarczanie fałszywych
informacji przedsiębiorstwom, które dokonują ocen ceny lub sporządzają raporty
rynkowe, co prowadzi do wprowadzenia w błąd uczestników rynku działających na
podstawie takich ocen ceny lub raportów rynkowych; oraz celowe stwarzanie pozorów,
jakoby dostępność mocy wytwórczych energii elektrycznej lub dostępność gazu
ziemnego czy też dostępna zdolność przesyłowa były inne niż są faktycznie technicznie
dostępne, w przypadku gdy takie informacje mają wpływ lub mogą mieć wpływ na
ceny produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym. Skuteczne
monitorowanie rynku na szczeblu Unii ma zasadnicze znaczenie dla wykrywania
nadużyć na hurtowych rynkach energii i zapobiegania im, stąd też konieczna jest
współpraca na szczeblu wspólnotowym poprzez przekazywanie ACER informacji na
9