Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw

Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby
Więziennej oraz ich rodzin, ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych, ustawę
z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawę z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo
o ustroju sądów powszechnych, ustawę z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych, ustawę z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym,
ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawę z dnia
30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach
kapitałowych, ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, ustawę z dnia 22 maja 2009 r.
o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134,
poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887, Nr 168,
poz. 1001, Nr 187, poz. 1112 i Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 r. poz. 118 i poz. 251.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 67, poz. 411, Nr 70,
poz. 416, Nr 180, poz. 1112, Nr 227, poz. 1505, Nr 228, poz. 1507 i Nr 237, poz. 1654 i 1656, z 2009 r.
Nr 69, poz. 595, Nr 79, poz. 667, Nr 97, poz. 800 oraz z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 149, poz. 887, Nr 232,
poz. 1378 i Nr 233, poz. 1382.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264
i Nr 191, poz. 1954, z 2005 r. Nr 10, poz. 65, Nr 90, poz. 757 i Nr 130, poz. 1085, z 2006 r. Nr 104, poz. 708
i 711, z 2007 r. Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 66, poz. 402 i 409 i Nr 220, poz. 1410, z 2009 r. Nr 24,
poz. 145 i Nr 95, poz. 786, z 2010 r. Nr 113, poz. 745 oraz z 2011 r. Nr 205, poz. 1203.
5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1651,
z 2009 r. Nr 26, poz. 157, Nr 56, poz. 459 i Nr 157, poz. 1241, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 oraz z 2011 r.
Nr 113, poz. 659, Nr 203, poz. 1192 i Nr 236, poz. 1396.
6) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1787, z 2002 r. Nr 153,
poz. 1271, Nr 213, poz. 1802 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 188, poz. 1838 i Nr 228, poz. 2256, z 2004 r.
Nr 34, poz. 304, Nr 130, poz. 1376, Nr 185, poz. 1907 i Nr 273, poz. 2702 i 2703, z 2005 r. Nr 13, poz. 98,
Nr 131, poz. 1102, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1410, 1413 i 1417, Nr 178, poz. 1479 i Nr 249, poz. 2104,
z 2006 r. Nr 144, poz. 1044 i Nr 218, poz. 1592, z 2007 r. Nr 25, poz. 162, Nr 64, poz. 433, Nr 73, poz. 484,
Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 136, poz. 959, Nr 138, poz. 976, Nr 204, poz. 1482 i Nr 230, poz. 1698,
z 2008 r. Nr 223, poz. 1457, Nr 228, poz. 1507 i Nr 234, poz. 1571, z 2009 r. Nr 1, poz. 4, Nr 9, poz. 57,
Nr 26, poz. 156 i 157, Nr 56, poz. 459, Nr 157, poz. 1241, Nr 178, poz. 1375, Nr 219, poz. 1706 i Nr 223,
poz. 1777, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 205, poz. 1364 oraz z 2011 r. Nr 109, poz. 627, Nr 126, poz. 714
i Nr 203, poz. 1192.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264
i Nr 191, poz. 1954, z 2005 r. Nr 10, poz. 65 i Nr 130, poz. 1085, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, z 2007 r.
Nr 82, poz. 559, z 2008 r. Nr 208, poz. 1308, z 2009 r. Nr 24, poz. 145, Nr 79, poz. 669, Nr 95, poz. 785
i Nr 161, poz. 1278 oraz z 2010 r. Nr 27, poz. 141, Nr 36, poz. 204, Nr 113, poz. 745 i Nr 167, poz. 1130.
8) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 218, poz. 1690,
z 2010 r. Nr 105, poz. 668, Nr 182, poz. 1228, Nr 225, poz. 1474, Nr 254, poz. 1700 i Nr 257, poz. 1725 oraz
z 2011 r. Nr 45, poz. 235, Nr 75, poz. 398, Nr 138, poz. 808, Nr 171, poz. 1016, Nr 197, poz. 1170, Nr 199,
poz. 1175, Nr 232, poz. 1378 i Nr 291, poz. 1706.
9) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1787, z 2002 r. Nr 153,
poz. 1271, Nr 213, poz. 1802 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 188, poz. 1838 i Nr 228, poz. 2256, z 2004 r.
Nr 34, poz. 304, Nr 130, poz. 1376, Nr 185, poz. 1907 i Nr 273, poz. 2702 i 2703, z 2005 r. Nr 13, poz. 98,
Nr 131, poz. 1102, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1410, 1413 i 1417, Nr 178, poz. 1479 i Nr 249, poz. 2104,
z 2006 r. Nr 144, poz. 1044 i Nr 218, poz. 1592, z 2007 r. Nr 25, poz. 162, Nr 64, poz. 433, Nr 73, poz. 484,
Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 136, poz. 959, Nr 138, poz. 976, Nr 204, poz. 1482 i Nr 230, poz. 1698,
z 2008 r. Nr 223, poz. 1457, Nr 228, poz. 1507 i Nr 234, poz. 1571, z 2009 r. Nr 1, poz. 4, Nr 9, poz. 57,
Nr 26, poz. 156 i 157, Nr 56, poz. 459, Nr 157, poz. 1241, Nr 178, poz. 1375, Nr 219, poz. 1706 i Nr 223,
poz. 1777, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 205, poz. 1364 oraz z 2011 r. Nr 109, poz. 627, Nr 126, poz. 714
i Nr 203, poz. 1192.

40

10) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 257, poz. 1725 oraz
z 2011 r. Nr 45, poz. 235, Nr 122, poz. 696 i Nr 138, poz. 808.
11) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 25, poz. 219, z 2006 r. Nr 157,
poz. 1119, z 2008 r. Nr 234, poz. 1571, z 2009 r. Nr 56, poz. 459, Nr 157, poz. 1241, Nr 178, poz. 1375
i Nr 219, poz. 1706, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 126, poz. 714 i Nr 203,
poz. 1192.
12) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 134,
poz. 850, Nr 171, poz. 1056, Nr 216, poz. 1367 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 69,
poz. 595, Nr 91, poz. 742, Nr 97, poz. 800, Nr 115, poz. 964, Nr 125, poz. 1035, Nr 127, poz. 1052, Nr 161,
poz. 1278 i Nr 219, poz. 1706, z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 81, poz. 531, Nr 238, poz. 1578, Nr 239,
poz. 1593, Nr 254, poz. 1700 i Nr 257, poz. 1725 i 1726 oraz z 2011 r. Nr 45, poz. 235, Nr 106, poz. 622,
Nr 171, poz. 1016, Nr 205, poz. 1206 i 1211 i Nr 291, poz. 1707.
13) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668
i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127
i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111,
poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135,
poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213,
poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r.
Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711,
Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589,
Nr 176, poz. 1239, Nr 181, poz. 1288 i Nr 225, poz. 1672, z 2008 r. Nr 93, poz. 586, Nr 116, poz. 740,
Nr 223, poz. 1460 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 56, poz. 458, Nr 58, poz. 485, Nr 98,
poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115, poz. 958, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1704, z 2010 r. Nr 105,
poz. 655, Nr 135, poz. 912, Nr 182, poz. 1228, Nr 224, poz. 1459, Nr 249, poz. 1655 i Nr 254, poz. 1700 oraz
z 2011 r. Nr 36, poz. 181, Nr 63, poz. 322, Nr 80, poz. 432, Nr 144, poz. 855, Nr 149, poz. 887
i Nr 232, poz. 1378.






41
UZASADNIENIE

W projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw proponuje się podniesienie wieku
emerytalnego oraz zmiany dostosowujące obecne przepisy do dłuższej aktywności
zawodowej Polaków, w związku z wyższym wiekiem emerytalnym. Najważniejszym efektem
podniesienia wieku emerytalnego, proponowanego w projekcie ustawy o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw,
z punktu widzenia rozwoju gospodarczego – będzie powstrzymanie spadku zatrudnienia,
a w konsekwencji utrzymanie wzrostu PKB oraz wpływów podatkowych od przedsiębiorstw,
które nie będą zmuszone do likwidacji miejsc pracy w nadchodzącym okresie ograniczenia
podaży pracy. Na kwestię zrównania i podniesienia wieku uprawniającego do przejścia na
emeryturę należy patrzeć z punktu widzenia nie tylko finansów publicznych (ustabilizowanie
systemu emerytalnego oraz wzrost gospodarczy, a co za tym idzie wzrost popytu na pracę
i spadek bezrobocia), ale również z punktu widzenia jednostki. Dane statystyczne wskazują,
że oczekiwana długość życia wydłuża się i wynosi obecnie dla osób w wieku powyżej 60 lat
– 23 lata dla kobiet i ponad 18 lat dla mężczyzn. W konsekwencji oznacza to, że kolejne
roczniki ze względu na rosnącą oczekiwaną długość życia, przy utrzymaniu obecnego wieku,
uprawniającego do przejścia na emeryturę, otrzymałyby relatywnie niższą emeryturę, niż
osoby starsze z porównywalnym stażem pracy i zarobkami osiąganymi w trakcie aktywności
zawodowej.
Projekt ustawy zawiera rozwiązania dotyczące:
1) stopniowego podwyższania wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn do
jednakowego poziomu 67 lat,
2) wprowadzenia możliwości przejścia na częściową emeryturę przed osiągnięciem
wieku emerytalnego,
3) ograniczenia stosowania przepisów, umożliwiających wcześniejsze zakończenie
aktywności zawodowej, które dotychczas funkcjonują w systemie emerytalnym
rolników oraz sędziów i prokuratorów,
4) wypłaty okresowych emerytur kapitałowych z otwartych funduszy emerytalnych do
osiągnięcia wieku odpowiadającego wiekowi emerytalnemu mężczyzn,
5) ujednolicenia stażu ubezpieczeniowego uprawniającego do najniższej emerytury dla
mężczyzn i kobiet,
6) dostosowania do podwyższonego wieku emerytalnego zasad uwzględniania tzw.
stażu hipotetycznego w wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy,
7) zmniejszenia podstawy obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę wcześniej
pobieranych emerytur (w wysokości brutto) przyznanych przed osiągnięciem wieku
emerytalnego,
8) odstąpienia od wymagania rozwiązania stosunku przy ustalaniu uprawnień do
emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
9) umożliwienia dobrowolnego opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i
rentowe wszystkim osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi
ubezpieczeniami obowiązkowo.

Najważniejsza propozycja to stopniowe podwyższanie i zrównanie wieku
emerytalnego kobiet i mężczyzn do 67 lat. Obecnie wiek ten wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat
dla mężczyzn. Podnosząc wiek emerytalny od 1 stycznia 2013 r. o 1 miesiąc co cztery
miesiące, poziom ten zostałby osiągnięty dla mężczyzn w 2020 r., a dla kobiet w 2040 r.
Nowe regulacje objęłyby kobiety urodzone po 31 grudnia 1952 r. oraz mężczyzn urodzonych
po 31 grudnia 1947 r.
Zgodnie z exposé Prezesa Rady Ministrów z 18 listopada 2011 r., podwyższenie
i zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn nastąpiłoby we wszystkich systemach
emerytalnych, w których obecnie prawo do przejścia na emeryturę lub w stan spoczynku
przysługuje po osiągnięciu wieku 60 lat przez kobietę i 65 lat przez mężczyznę. Nowe
regulacje w tym zakresie, wprowadzone projektowaną ustawą do ustawy o emeryturach i
rentach z FUS (art. 1 pkt 5 i 8 projektu ustawy), dotyczyłyby również systemu ubezpieczenia
społecznego rolników (art. 3 pkt 3 lit. a i b) oraz przechodzenia w stan spoczynku przez
prokuratorów (art. 2) i sędziów (art. 7 pkt 1 lit. a i b oraz pkt 2).
Bez zmian pozostałby wiek uprawniający do świadczeń o charakterze wygasającym,
tj. do emerytur pomostowych i świadczeń kompensacyjnych nauczycieli. Nie ulegną zmianie
również warunki nabywania prawa do świadczeń przedemerytalnych. Konsekwencją zmiany
powszechnego wieku emerytalnego byłoby natomiast wydłużenie okresu wypłaty tego

2

rodzaju świadczeń, w tym również przyznanych przed dniem wejścia w życie projektowanej
ustawy (art. 17).
Projektowany przepis art. 18 ma na celu rozwianie ewentualnych wątpliwości co do
czasu trwania szczególnej ochrony stosunku pracy niektórych pracowników w wieku
przedemerytalnym – w związku z wydłużeniem wieku emerytalnego. Chodzi tu o kobiety
urodzone w okresie od 1953 do 1956 r. oraz mężczyzn urodzonych w okresie od 1948 do
1951 r., którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy będą już objęci ochroną z art. 39
Kodeksu pracy lub mogliby być taką ochroną objęci. Proponuje się wyraźne przesądzenie,
iż ochrona ta będzie trwać do czasu osiągnięcia nowego, wydłużonego wieku emerytalnego.
Natomiast ust. 2 projektowanego artykułu ma zapewnić spójność w stosowaniu przepisów
art. 39 Kodeksu pracy, powoływanego w różnych przepisach prawa pracy.
Podwyższanie wieku emerytalnego będzie procesem stopniowym i rozłożonym
w długim okresie czasu. W przypadku kobiet docelowy wiek zostanie osiągnięty w 2040 r.,
a więc po dwudziestu ośmiu latach od rozpoczęcia jego podnoszenia o siedem lat (z 60 lat do
67 lat), a w przypadku mężczyzn podnoszenie wieku o dwa lata (z 65 lat do 67 lat) trwać
będzie osiem lat.
Jednak z konsultacji społecznych wynika, że proponowana zmiana wzbudza obawy
i niepokoje, dlatego – uwzględniając zgłoszone postulaty – proponuje się rozwiązanie
polegające na możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę, ale w częściowej
wysokości (art. 1 pkt 7 projektu ustawy). Prawo do częściowej emerytury miałyby kobiety,
które osiągnęły 62 lata życia i mają co najmniej 35-letni staż ubezpieczeniowy (okresy
składkowe i nieskładkowe) oraz mężczyźni, którzy osiągnęli 65 lat życia i mają co najmniej
40-letni staż ubezpieczeniowy. Wysokość emerytury częściowej wynosiłaby 50% pełnej
kwoty emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i nie byłaby podwyższana do kwoty
najniższej emerytury. Podlegałaby natomiast waloryzacji.
Wypłata częściowej emerytury nie byłaby uzależniona od rozwiązania stosunku pracy
ani od wysokości przychodów z pracy zarobkowej. Po osiągnięciu wieku emerytalnego
i rozwiązaniu stosunku pracy (w przypadku pracowników) emerytura częściowa byłaby – na
wniosek uprawnionego – zamieniana na emeryturę z FUS w pełnej wysokości. Po przyznaniu
emerytury częściowej nadal byłyby waloryzowane kwoty składek i kapitału początkowego
zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w ZUS aż do ustalenia prawa do pełnej
emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego. Podstawa obliczenia emerytury

z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego byłaby natomiast pomniejszona o kwoty wypłaconej
3