Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw

Wpływ na podsektor ubezpieczeń społecznych

W początkowym okresie skutki finansowe projektowanej zmiany, z uwagi na
zaproponowany mechanizm podwyższania wieku emerytalnego do wielkości docelowej
(67 lat), będą stopniowo rosnąć. Wynika to z systematycznego wzrostu liczby osób objętych
zmianą (struktura demograficzna społeczeństwa), jak i z kumulacji skutków. W pierwszym
okresie po podniesieniu wieku emerytalnego efekty ze względu na początkową małą liczbę
osób, której zmiany będą dotyczyć, będą stosunkowo niewielkie. Jednakże wraz z każdym
kolejnym rokiem obowiązywania zmiany zwiększać się będzie ww. grupa osób, aby z czasem
wzrosnąć nawet do 2,7 mln osób (liczba osób objętych zmianami będzie wypadkową
struktury demograficznej i harmonogramu wydłużania wieku emerytalnego).
Omówione poniżej oddziaływanie projektowanych zmian na poziom dochodów
i wydatków sektora finansów publicznych dotyczy przede wszystkim bezpośrednich skutków
dla podsektora ubezpieczeń społecznych (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i zarządzanych
przez niego funduszy, Narodowego Funduszu Zdrowia, Funduszu Gwarantowanych
wiadczeń Pracowniczych oraz funduszy zarządzanych przez Prezesa Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego). Efekty wprowadzanych zmian będą odmienne w zależności od
typu funduszu. Przez pierwsze 40 lat największa poprawa wystąpi w przypadku funduszu
emerytalnego. Wynika to z niższej (w porównaniu ze scenariuszem zachowania obecnego
stanu prawnego) liczby świadczeniobiorców oraz wyższej liczby ubezpieczonych
opłacających składki emerytalne. Ze względu na obowiązującą w Polsce formułę
świadczenia, osoby przechodzące na emeryturę w wyższym wieku emerytalnym będą
otrzymywać wyższe świadczenia. Z tego tytułu wydatki funduszu emerytalnego będą
stopniowo rosnąć, w wyniku czego wcześniej notowana poprawa salda funduszu
emerytalnego będzie wygasać. Po 50 latach, roczne saldo funduszu emerytalnego osiągnie
poziom zbliżony do salda prognozowanego przy zachowaniu obecnych zasad dotyczących
wieku emerytalnego. Pomimo zbliżonego salda, wysokość indywidualnych świadczeń będzie
jednak znacząco wyższa. Skumulowane oszczędności dla funduszu emerytalnego do roku
2060 wyniosą ponad 600 mld zł (cs 2012).
Podobnie skutki finansowe proponowanego rozwiązania będą rosnąć, początkowo
przede wszystkim jako efekt mniejszych wydatków na emerytury, następnie również jako
efekt zwiększających się dochodów ze składek, dzięki zwiększonej aktywności zawodowej.
W długim okresie projektowane zmiany będą jednak miały charakter wygaszający na saldo
finansów publicznych. Prezentowane szacunki skutków finansowych wynikających ze zmiany
59

w poziomach składek i wydatków funduszy ubezpieczeniowych pozostających w kompetencji
Prezesa ZUS zostały oszacowane na podstawie obliczeń dokonanych przez ZUS.
W zakresie wpływu projektowanych zmian na wynik Narodowego Funduszu Zdrowia
przyjęto, iż zmiany te będą neutralne z uwagi na postanowienia art. 118 ust. 1 ustawy
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stanowiący,
iż Prezes Funduszu sporządza corocznie plan finansowy Funduszu zrównoważony w zakresie
przychodów i kosztów. Oznacza to, że zwiększone wpływy ze składek na ubezpieczenie
zdrowotne zostaną przez NFZ przeznaczone na finansowanie usług zdrowotnych i leków.
Skumulowany efekt wyższych, w stosunku do scenariusza bez wydłużenia wieku
emerytalnego, składek zdrowotnych wyniesie 3 mld zł po dziesięciu latach, w 2043 r.
skumulowany efekt będzie wynosił już ponad 51 mld zł, by w 2060 r. osiągnąć poziom ponad
158 mld zł (kwoty podane są w cenach roku 2012 r.).
Analogiczne założenie przyjęto odnośnie do Funduszu Składkowego KRUS z uwagi
na postanowienia art. 77 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zgodnie z którym
fundusz składkowy tworzy się ze składek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe
i macierzyńskie oraz z innych źródeł określonych w statucie funduszu składkowego,
zapewniając pełne pokrycie wydatków funduszu składkowego oraz odpisów na fundusz
administracyjny i fundusz prewencji i rehabilitacji.
W obliczeniach szacunkowych skutków finansowych dla Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych wykorzystano prognozowane liczby pracujących oraz stopy bezrobocia

w poszczególnych latach w podziale na kohorty wiekowo-płciowe, a także liczby osób
pracujących i pracujących poza rolnictwem z wariantu bazowego AWG.
Szacunków dokonano w warunkach obecnie obowiązującego mechanizmu
waloryzacji świadczeń. Wskaźniki waloryzacji świadczeń przyjęto na najniższym poziomie,
tzn. na poziomie wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych zwiększonych o 20%
realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia.
W obliczeniach przyjęto, że emerytura ze środków zewidencjonowanych na
subkoncie w ZUS wyliczana i waloryzowana będzie na takich samych zasadach jak emerytura
z I filaru. Szacunki przeprowadzone były dla podwyższonego wieku emerytalnego
wyrażonego liczbami naturalnymi. W warunkach, w których wiek emerytalny wynosi 60 lat
dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn założono utrzymanie częstości przyznawania rent z tytułu
niezdolności do pracy na średnim poziomie zaobserwowanym w latach 2008 – 2010.
Uzyskane wyniki przedstawione zostały w poniższych tabelach.
60

Tabela 5. Prognoza wpływów do FUS*), wydatków FUS na świadczenia oraz salda rocznego FUS – ceny stałe
2012 r. w latach 2013 – 2060
Saldo roczne FUS (wpływy minus
Wpływy do FUS*) Wydatki
na
wiadczenia z FUS
wydatki)
k
k
s
k
k
s
k
k
s
ie
ie
u
ie
ie
u
ie
ie
u
k

y
w
y
w
n
k
y
k
y
w
y
w
n
k
y
k
y
w
y
w
n
k
y
k
ie
ln
y
ln
-
y
mi
ie
ln
ie
ln
y
ln
-
y
mi
ie
ln
ie
ln
y
ln
-
y
mi
ie
ln
o
w
a
n
a
n
y
w
a
w
a
n
a
n
y
w
a
w
a
n
a
n
y
w
a
R
y
ica
ica
ica
ln
y
y
ln
y
y
ln
y
cn
ryt
ryt
żn
a
ryt
cn
ryt
ryt
żn
a
ryt
cn
ryt
ryt
żn
a
ryt
e
ższo
ó
ższo
cn
e
ższo
ó
ższo
cn
e
ższo
ó
ższo
cn
b
me
y
me
R
y
ryt
e
y
e
y
e
b
me
b
me
me
R
y
ryt
b
me
b
me
me
R
y
ryt
b
me
O
e
w
e
w
e
e
w
e
w
e
e
w
e
w
e
d
d
o
O
d
d
o
O
d
d
o
o
me
o
me
o
me
Po
p
e
Po
p
e
Po
p
e
w mld zł
2013
126,7 126,8
0,0 175,4 175,4
0,0 -48,7
-48,7 0,0
2014
130,1 130,3
0,1 179,9 180,0
0,0 -49,8
-49,7 0,1
2015
134,3 134,6
0,3 186,4 186,4
0,0 -52,0
-51,8 0,3
2016
138,9 139,3
0,5 192,7 189,3
-3,4 -53,9 -50,0
3,9
2017
142,2 142,8
0,7 199,0 192,8
-6,3 -56,8 -49,8
6,9
2018
146,2 147,2
0,9 205,4 199,5
-6,0 -59,2 -52,3
6,9
2019
150,3 151,5
1,2 211,6 205,9
-5,7 -61,4 -54,5
6,9
2020
154,6 156,1
1,5 217,6 208,2
-9,4 -63,1 -52,1 10,9
2021
159,6 161,3
1,8 223,7 211,6 -12,1 -64,1
-50,2 13,9
2022
164,5 166,6
2,0 230,0 218,9 -11,1 -65,5
-52,3 13,2
2023
169,6 172,0
2,4 236,4 226,5 -10,1 -66,8
-54,5 12,4
2024
174,6 177,3
2,7 242,7 232,2 -10,6 -68,0
-54,8 13,3
2025
179,6 182,8
3,1 248,7 238,1 -10,6 -69,0
-55,4 13,7
2026
184,7 188,2
3,5 254,4 245,6
-8,8 -69,6 -57,3 12,3
2027
189,9 193,8
3,9 259,8 252,8
-7,0 -69,9 -58,9 11,0
2028
195,1 199,5
4,4 265,4 258,3
-7,1 -70,3 -58,8 11,5
2029
200,4 205,3
4,9 270,6 263,6
-7,0 -70,1 -58,3 11,9
2030
206,0 211,4
5,4 275,7 270,3
-5,4 -69,8 -58,9 10,8
2031
211,4 217,4
6,0 280,7 276,7
-3,9 -69,2 -59,3
9,9
2032
217,0 223,6
6,6 285,6 281,3
-4,2 -68,6 -57,8 10,8
2033
222,6 229,9
7,3 290,6 286,5
-4,2 -68,0 -56,6 11,5
2034
228,2 236,3
8,1 295,4 292,7
-2,7 -67,2 -56,4 10,9
2035
233,9 242,8
8,9 300,1 298,8
-1,4 -66,3 -56,0 10,3
2036
239,5 249,3
9,9 304,8 303,0
-1,7 -65,3 -53,7 11,6
2037
244,9 255,8 10,9 309,2 307,6
-1,6 -64,3 -51,8 12,5
2038
250,3 262,2 11,9 313,9 313,9
0,0 -63,6
-51,7 11,9
2039
255,6 268,6 13,0 318,3 319,9
1,6 -62,8
-51,3 11,4
2040
260,7 275,0 14,3 322,7 324,0
1,3 -62,0
-49,0 13,0
2041
265,7 281,2 15,5 326,9 328,5
1,6 -61,3
-47,3 14,0
2042
270,4 287,1 16,7 331,1 334,7
3,5 -60,7
-47,5 13,2
2043
275,0 292,9 17,9 335,3 340,7
5,4 -60,3
-47,8 12,5
2044
279,5 298,5 19,0 339,5 346,7
7,1 -60,1
-48,2 11,8
2045
283,9 304,0 20,1 343,7 352,6
8,9 -59,8
-48,6 11,1
2046
288,3 309,3 21,0 347,9 358,8 10,9 -59,6
-49,5 10,1
2047
292,6 314,4 21,8 352,2 365,2 12,9 -59,6
-50,7 8,9
2048
297,0 319,5 22,5 356,8 371,5 14,8 -59,8
-52,1 7,7
2049
301,3 324,3 23,0 361,3 378,2 16,9 -60,0
-53,9 6,1
2050
305,5 329,0 23,5 365,7 385,1 19,5 -60,2
-56,2 4,0
2051
309,7 333,4 23,7 369,9 392,1 22,1 -60,3
-58,7 1,6
2052
313,9 337,6 23,8 374,0 398,7 24,7 -60,2 -61,1 -0,9
61

Tabela 5. cd. Prognoza wpływów do FUS*), wydatków FUS na świadczenia oraz salda rocznego FUS – ceny
stałe 2012 r. w latach 2013 – 2060
Saldo roczne FUS (wpływy minus
Wpływy do FUS*) Wydatki
na
wiadczenia z FUS
wydatki)
k
k
s
k
k
s
k
k
s
ie
ie
u
ie
ie
u
ie
ie
u
k
y
w
y
w
n
k
y
k
y
w
y
w
n
k
y
k
y
w
y
w
n
k
y
k
ie
ln
y
ln
-
y
mi
ie
ln
ie
ln
y
ln
-
y
mi
ie
ln
ie
ln
y
ln
-
y
mi
ie
ln
o
w
a
n
a
n
y
w
a
w
a
n
a
n
y
w
a
w
a
n
a
n
y
w
a
R
y
ica
ica
ica
ln
y
y
ln
y
y
ln
y
cn
ryt
ryt
żn
a
ryt
cn
ryt
ryt
żn
a
ryt
cn
ryt
ryt
żn
a
ryt
e
ższo
ó
ższo
cn
e
ższo
ó
ższo
cn
e
ższo
ó
ższo
cn
b
me
y
me
R
y
ryt
e
y
e
y
e
b
me
b
me
me
R
y
ryt
b
me
b
me
me
R
y
ryt
b
me
O
e
w
e
w
e
e
w
e
w
e
e
w
e
w
d
d
o
O
d
d
o
O
d
d
o
e
o
me
o
me
o
me
Po
p
e
Po
p
e
Po
p
e
w mld zł
2053
318,1 341,9 23,8 378,1 405,0 26,9 -60,0 -63,1 -3,1
2054
322,3 346,1 23,8 382,0 411,0 28,9 -59,7 -64,8 -5,1
2055
326,7 350,5 23,8 386,0 416,8 30,9 -59,3 -66,3 -7,0
2056
331,2 354,9 23,8 389,8 422,6 32,7 -58,7 -67,7 -9,0
2057
335,7 359,3 23,6 393,6 428,2 34,7 -57,8
-69,0 -11,1
2058
340,5 363,7 23,2 397,1 433,7 36,5 -56,7
-70,0 -13,3
2059
345,3 368,2 22,9 400,5 438,7 38,2 -55,2
-70,6 -15,3
2060
350,2 372,8 22,6 403,6 443,2 39,6 -53,4
-70,5 -17,0
*) wpływy składkowe do FUS i dotacja celowa na pokrycie świadczeń refundowanych z budżetu państwa

W przedstawionych prognozach nie uwzględniono wpływu wypłat emerytur
częściowych na kształtowanie się sytuacji finansowej funduszu emerytalnego. Oszacowanie
liczby wypłacanych emerytur częściowych wydaje się być w chwili obecnej niemożliwe,
ze względu na brak podstawowych informacji co do przewidywalnych zachowań ludzi
w przyszłej sytuacji na rynku pracy. Można jednak przyjąć z dużym prawdopodobieństwem,
że wypłaty emerytur częściowych jedynie w bardzo nieznaczny sposób wpłyną na
kształtowanie się finansów funduszu emerytalnego w poszczególnych latach prognozy,
ze względu na fakt, że kwota wypłat na emerytury częściowe będzie zmniejszać wypłaty
świadczeń w wieku emerytalnym. W konsekwencji w długim horyzoncie czasowym skutki
powinny być neutralne.
Zgodnie z prognozą, spodziewana jest stopniowa nieznaczna poprawa sytuacji
finansowej Funduszu Ubezpieczeń Społecznych sięgająca do ok. 4% kwoty wydatków
w danym roku w latach 2030 – 2040. Wynika to ze zwiększających się wpływów ze składek
i zmniejszających się wydatków na świadczenia do roku 2037 – 2038. Po tym okresie wydatki
na świadczenia stopniowo rosną i od 2052 r. przekraczają prognozowany wzrost z tytułu
składek. Oznacza to, że w okresie od ok. 2040 r. korzyści dla indywidualnych
świadczeniobiorców z tytułu pobierania wyższych świadczeń będą stopniowo przewyższać
korzyści dla FUS z tytułu dłużej pobieranych składek.
62

Tabela 6. Prognoza wpływów składkowych do funduszu emerytalnego, wydatków funduszu emerytalnego na
świadczenia oraz salda rocznego funduszu emerytalnego – ceny stałe 2012 r., lata 2013 – 2060
Saldo roczne funduszu
Wpływy składkowe do funduszu
Wydatki na wiadczenia z
emerytalnego (wpływy minus
emerytalnego
funduszu emerytalnego
wydatki)
k
k
s
k
k
s
k
k
s
ie
ie
u
ie
ie
u
ie
ie
u
k
y
w
y
w
n
k
y
k
y
w
y
w
n
k
y
k
y
w
y
w
n
k
y
k
ie
y
-
y
ie
ie
y
-
y
ie
ie
y
-
y
ie
o
w
ln
ln
mi
ln
ln
ln
mi
ln
ln
ln
mi
ln
a
n
a
n
w
a
w
a
n
a
n
w
a
w
a
n
a
n
w
a
R
y
ica
y
ica
y
ica
y
ln
y
y
ln
y
y
ln
y
cn
ryt
ryt
żn
a
ryt
cn
ryt
ryt
żn
a
ryt
cn
ryt
ryt
żn
a
ryt
e
ższo
ó
ższo
cn
e
ższo
ó
ższo
cn
e
ższo
ó
ższo
cn
b
me
y
me
R
y
ryt
e
y
e
y
e
b
me
b
me
me
R
y
ryt
b
me
b
me
me
R
y
ryt
b
me
O
e
w
e
w
e
e
w
e
w
e
e
w
e
w
e
d
d
o
O
d
d
o
O
d
d
o
o
me
o
me
o
me
Po
p
e
Po
p
e
Po
p
e
w mld zł
2013
73,8 73,8
0,0 113,8
113,8
0,0 -40,0
-40,0 0,0
2014
75,1 75,2
0,1 117,1
117,1
0,0 -42,0
-41,9 0,1
2015
77,1 77,3
0,2 122,7
122,7
0,0 -45,6
-45,4 0,2
2016
79,6 79,9
0,3 128,3
124,1 -4,1
-48,6 -44,3 4,3
2017
81,0 81,5
0,4 133,8
126,3 -7,5
-52,8 -44,9 7,9
2018
83,3 83,8
0,5 139,5
132,2 -7,3
-56,2 -48,3 7,9
2019
85,5 86,2
0,7 144,7
137,7 -7,0
-59,3 -51,6 7,7
2020
87,9 88,8
0,9 149,7
138,3 -11,4 -61,8
-49,6 12,3
2021
90,7 91,7
1,0 154,6
139,8 -14,7 -63,9
-48,1 15,8
2022
93,4 94,7
1,3 159,3
145,5 -13,7 -65,9
-50,9 14,9
2023
96,2 97,7
1,4 163,9
151,2 -12,7 -67,7
-53,6 14,0
2024
99,1 100,7
1,6 168,3
154,8 -13,4 -69,2
-54,2 15,0
2025
101,8 103,7
1,8 172,2 158,5
-13,7 -70,3
-54,8 15,5
2026
104,7 106,7
2,1 175,6 163,6
-12,0 -70,9
-56,8 14,0
2027
107,6 109,9
2,3 178,6 168,3
-10,3 -71,0
-58,4 12,5
2028
110,5 113,1
2,5 181,5 170,8
-10,7 -71,0
-57,7 13,3
2029
113,5 116,3
2,8 184,0 173,0
-11,0 -70,4
-56,6 13,8
2030
116,6 119,7
3,2 186,1 176,5
-9,7
-69,6 -56,8
12,8
2031
119,6 123,1
3,5 188,1 179,6
-8,5
-68,5 -56,5
12,0
2032
122,8 126,6
3,8 189,9 180,5
-9,4
-67,1 -53,9
13,3
2033
125,9 130,1
4,2 191,7 181,6
-10,1 -65,8
-51,5 14,3
2034
129,1 133,8
4,6 193,3 184,0
-9,2
-64,2 -50,3
13,9
2035
132,3 137,4
5,1 194,8 186,3
-8,5
-62,5 -48,9
13,6
2036
135,4 141,1
5,7 196,2 186,3
-9,9
-60,8 -45,2
15,6
2037
138,5 144,7
6,3 197,6 186,7
-10,9 -59,2
-42,0 17,2
2038
141,5 148,3
6,9 199,2 189,0
-10,2 -57,8
-40,7 17,0
2039
144,4 151,9
7,5 200,7 191,2
-9,5
-56,3 -39,3
17,0
2040
147,4 155,6
8,2 202,3 191,1
-11,2 -54,9
-35,5 19,4
2041
150,1 159,1
8,9 203,9 191,5
-12,4 -53,7
-32,3 21,3
2042
152,8 162,5
9,6 205,5 194,0
-11,5 -52,6
-31,5 21,1
2043
155,4 165,7
10,3 207,3 196,6
-10,7 -51,8
-30,8 21,0
2044
157,9 168,9
10,9 209,2 199,1
-10,1 -51,2
-30,2 21,1
2045
160,4 171,9
11,6 211,1 201,6
-9,5
-50,7 -29,6
21,0
2046
162,7 174,9
12,1 213,0 204,5
-8,5
-50,2 -29,6
20,7
2047
165,1 177,6
12,5 215,1 207,5
-7,7
-50,0 -29,8
20,2
2048
167,3 180,3
12,9 217,5 210,6
-6,8
-50,2 -30,3
19,8
2049
169,6 182,9
13,3 219,9 214,3
-5,6
-50,4 -31,4
18,9
2050
171,8 185,3
13,5 222,4 218,6
-3,8
-50,6 -33,2
17,3
2051
174,0 187,7
13,7 224,6 222,9
-1,7
-50,6 -35,2
15,4
2052
176,2 189,9
13,7 226,7 227,1
0,4 -50,5
-37,2
13,3
63