Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw

bezpieczeństwo osobom, które wiek emerytalny osiągną w okresie najbliższych dwudziestu
lat. Niezbędne jest przygotowanie ustawy dotyczącej aktywizacji zawodowej osób w wieku
60+, programów przewidujących tworzenie nowych miejsc pracy oraz służących kształceniu
mającemu na celu możliwość przekwalifikowania się. Europejska Unia Kobiet postuluje
stworzenie 5-letniego okresu ochronnego dla osób w wieku przedemerytalnym oraz
proponuje wprowadzenie opłacania składek za kobiety przebywające na urlopach
wychowawczych na poziomie przeciętnego wynagrodzenia. Europejska Unia Kobiet – Sekcja
Polska opowiada się przeciwko projektowi przeprowadzenia ogólnospołecznego referendum
na temat podwyższenia wieku emerytalnego.

Partia Regionów oraz Związek Zawodowy Rolnictwa i Obszarów Wiejskich
„Regiony” popiera inicjatywy OPZZ i SLD o przeprowadzenie referendum na temat
proponowanych zmian. Oczekuje całościowej oceny systemu emerytalnego, w tym rzetelnej
dyskusji dotyczącej funkcjonowania i dalszego utrzymywania OFE. Proponuje rozszerzenie
argumentacji z przesłanek ekonomicznych i demograficznych o przesłanki zdrowotne i prawa
nabyte oraz wdrożenie pakietu ustaw służących tworzeniu nowych miejsc pracy

i zmniejszeniu bezrobocia. Zamiast obowiązkowego podwyższenia wieku emerytalnego –
system zachęt finansowych dla osób kontynuujących pracę po osiągnięciu wieku
emerytalnego.

Związek Zawodowy Rolnictwa i Obszarów Wiejskich „Regiony” w Tarnowie
prezentuje stanowisko negatywne do podniesienia wieku emerytalnego. Mimo że projekt jest
zbyt „fasadowy”, deklaruje chęć uczestniczenia w dalszym procedowaniu projektu ustawy

Krajowa Rada Prokuratury zaopiniowała negatywnie projekt, podkreślając,
że instytucja stanu spoczynku sędziów i prokuratorów nie należy do systemu emerytalnego,
ponieważ od ich wynagrodzeń nie potrąca się składek na ubezpieczenia społeczne,
a przysługujące z tego tytułu uposażenie nie stanowi emerytury ani świadczenia rentowego.
Projektowane zmiany nie stanowią spójnej koncepcji reformy w systemie zabezpieczenia
społecznego, gdyż nie towarzyszą im adekwatne propozycje w zakresie zaopatrzenia
emerytalnego funkcjonariuszy tzw. służb mundurowych oraz emerytur górniczych.

49

Związek Zawodowy Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP proponowane
zmiany w zakresie prokuratorów i pracowników prokuratury ocenia jednoznacznie
negatywnie, gdyż są niekorzystne dla tych grup.

3.
Wpływ na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek
samorządu terytorialnego, rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość,
w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw

Wpływ podniesienia wieku emerytalnego na sytuację makroekonomiczną Polski, rynek pracy,
konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw

Podaż pracy stanowi główny kanał oddziaływania zmian w systemie emerytalnym
na poziom PKB. W rezultacie podwyższenia wieku emerytalnego, dla osób, których będą
dotyczyć zmiany, wydłużać się będzie okres wymagany dla nabycia uprawnień emerytalnych.
Podwyższenie wieku emerytalnego częściowo zniweluje wysoki spadek prognozowanej
liczby ludności w wieku produkcyjnym, choć nadal populacja ta prawdopodobnie będzie się
wyraźnie zmniejszała.
Ponieważ dla większości osób to właśnie nabycie uprawnień emerytalnych jest
podstawowym czynnikiem skłaniającym do opuszczenia rynku pracy, proponowana zmiana
zwiększy liczbę osób aktywnych na rynku pracy. Na potrzeby symulacji założono,
że ubezpieczeni bezpośrednio przed nowym wiekiem emerytalnym będą się zachowywać
podobnie jak w okresie poprzedzającym obecny wiek emerytalny. Przy takim założeniu
podniesienie wieku emerytalnego znacznie podniesie współczynnik aktywności zawodowej
osób w wieku 55 – 64 z poziomu 50,1% (mężczyźni) i 27,3% (kobiety)11 do 67,3%
(mężczyźni) i 61,3% (kobiety) w 2060 r.
Bez wprowadzenia zmian w wieku emerytalnym, w wyniku procesów
demograficznych (zmianie struktury poszczególnych grup wiekowych w ogóle ludności)
aktywność ekonomiczna dla grupy 15 – 74 lata w Polsce spadłaby z dzisiejszego poziomu
60,2 do 57,6 w 2060 r. Dzięki wprowadzonym zmianom, wskaźnik ten wzrośnie do 61,5.
Zmiany demograficzne i ich skutki są dla Polski na tyle znaczące, że nawet
podwyższenie wieku emerytalnego nie jest w stanie zahamować spadku liczby osób

11 GUS: Aktywność ekonomiczna ludności Polski, IV kw. 2010, kwiecień 2011.
50

aktywnych zawodowo. W rezultacie, pomimo że proponowane rozwiązanie zwiększa podaż
pracy o ok. 7% w roku 206012, będzie ona wciąż o 25% niższa niż w roku 2010.
Co szczególnie istotne, zakładana ścieżka stopniowego podwyższania wieku
emerytalnego zapewni ograniczenie negatywnego wpływu starzenia ludności na podaż pracy.
Ułatwi to i przyspieszy proces doganiania rozwiniętych gospodarek UE pod względem PKB
per capita wg PPS (parytetu siły nabywczej).
Rozłożenie procesu podnoszenia wieku emerytalnego w czasie powinno ograniczyć
możliwe trudności na rynku pracy, a zatem nie powinien on wpłynąć na wzrost stopy
bezrobocia na poziomie kraju, choć możliwe są trudności na lokalnych rynkach.
Warto dodać, że wnioskowania na temat możliwego wpływu wydłużenia
ustawowego wieku emerytalnego na sytuację na rynku pracy można dokonać na przykładzie
zniesienia możliwości przechodzenia na wcześniejszą emeryturę w systemie powszechnym,
które nastąpiło z początkiem 2009 r. Spowodowało to skokowe podniesienie wieku
przechodzenia na emeryturę dla wszystkich osób ubezpieczonych w systemie powszechnym
(z wyłączeniem górników, nauczycieli oraz osób uprawnionych do przejścia na emeryturę
pomostową) o 5 lat. Analiza danych statystycznych wskazuje, że wprowadzenie tego typu
rozwiązań nie wpłynęło w znaczący sposób na sytuację na rynku pracy. W okresie
2008 – 2010 wskaźnik zatrudnienia dla osób w wieku 55 – 64 w Polsce wzrósł z poziomu
31,6% do 34% i osiągnął wartość najwyższą od 1998 r. W pierwszych trzech kwartałach
2011 r. odnotowano dalszy wzrost tego wskaźnika do poziomu 37,7% w III kwartale 2011 r.
Jednocześnie stopa bezrobocia wśród osób w wieku 55 – 64 w tym samym okresie wzrosła
o 1,8 pkt proc., osiągając w 2010 r. poziom 7,1%. Niemniej jednak, wzrost stopy bezrobocia
można wiązać bardziej z ogólnym pogorszeniem sytuacji na rynku pracy w Polsce niż
wprowadzeniem ww. zmian. Co więcej, wzrost stopy bezrobocia w latach 2008 – 2010 wśród
osób w wieku 55 – 64 lat był jednym z najniższych. W związku z tym, że zmiany sytuacji na
rynku pracy osób najmłodszych i starszych w ostatnich trzech latach nie odbiegały znacząco
in minus od zmian zaobserwowanych w całej Unii Europejskiej można sądzić, że zniesienie
możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, a tym samym wydłużenie okresu
aktywności zawodowej nie spowodowało znaczącego, skokowego pogorszenia się sytuacji na
rynku pracy osób w wieku przedemerytalnym. Stopniowe, powolne podnoszenie ustawowego
wieku emerytalnego, nie powinno również negatywnie wpłynąć na rynek pracy w Polsce.

12 W stosunku do scenariusza z obecnym wiekiem emerytalnym.
51

Z przeprowadzonych symulacji wynika, że wydłużenie wieku emerytalnego przyczyni
się do podniesienia wskaźnika zatrudnienia w całym horyzoncie prognozy w porównaniu do
scenariusza bazowego. Przy przedstawionych założeniach w 2042 r. wskaźnik zatrudnienia
w scenariuszu po zmianach kształtuje się na poziomie 60,0% wobec 56,0% w scenariuszu bez
zmian i 54,6% w 2010 r.
Z przeprowadzonych symulacji wynika, że wydłużenie wieku emerytalnego zwiększy
średnie tempo wzrostu PKB w latach 2012 – 2042 o 0,2 pkt proc. Przeciętne tempo wzrostu
PKB będzie wyższe o 0,1 pkt proc. w okresie 2012 – 2022, o 0,2 pkt proc. w latach
2023 – 2032 i o 0,3 pkt proc. w okresie 2033 – 2042. W rezultacie poziom PKB w 2042 r. po
wprowadzeniu reformy będzie wyższy o 5,4% w porównaniu ze scenariuszem bazowym,
niezakładającym zmian w systemie emerytalnym. O tyle samo wzrośnie też poziom PKB per
capita.
Podniesienie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn pozwoli ograniczyć jedną
z największych barier dla konkurencyjności polskich przedsiębiorstw jaką w horyzoncie
najbliższych kilkudziesięciu lat będzie spadek podaży pracy w związku z postępującym
procesem starzenia się polskiego społeczeństwa. Wzrost podaży pracy pozwoli na
zmniejszenie napięć na rynku pracy w okresach dobrej koniunktury, co zwiększy
konkurencyjność cenową producentów w Polsce. Przyczyni się również do powiększenia
poziomu PKB, jak i zasobu bogactwa całego społeczeństwa, co dodatkowo zwiększy
atrakcyjność naszego rynku wewnętrznego, która jest ważnym czynnikiem decydującym
o konkurencyjności kraju względem otoczenia międzynarodowego. Poprawi to warunki
funkcjonowania przedsiębiorstw oraz ułatwi dostęp do finansowania projektów
inwestycyjnych, co z kolei prowadzić będzie do wzrostu przedsiębiorczości względem
scenariusza bazowego.

Wpływ podniesienia wieku emerytalnego na sektor finansów publicznych

Stopniowe podniesienie i zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn w sposób
bezpośredni i pośredni będzie oddziaływać na stan finansów publicznych. Szacunkowe skutki
finansowe podwyższenia wieku emerytalnego w horyzoncie do 2060 r. opracowane zostały na
podstawie dwóch wariantów założeń makroekonomicznych, z których jeden uwzględniał
dotychczasowy stan prawny, a drugi sytuację po podniesieniu wieku emerytalnego.
52

Tabela 2. Założenia makroekomiczne dotychczasowy stan prawny

rednioroczny
wskaźnik cen
rednioroczny
towarów i usług
Wskaźnik realnego
wskaźnik cen
Wskaźnik realnego
konsumpcyjnych dla
wzrostu
Rok
towarów i usług
wzrostu PKB
gospodarstw
przeciętnego
konsumpcyjnych
domowych
wynagrodzenia
ogółem
emerytów i
rencistów
2011
103,952%
104,100%
104,600%
101,024%
2012
102,450%
102,800%
103,100%
101,134%
2013
103,353%
102,500%
102,800%
101,831%
2014
103,751%
102,500%
102,800%
102,627%
2015
103,925%
102,500%
102,800%
102,633%
2016
103,629%
102,500%
102,800%
102,627%
2017
103,671%
102,500%
102,800%
102,814%
2018
103,562%
102,400%
102,700%
102,938%
2019
103,266%
102,400%
102,700%
102,938%
2020
103,164%
102,400%
102,700%
103,093%
2021
103,017%
102,400%
102,700%
103,405%
2022
102,913%
102,400%
102,700%
103,327%
2023
102,828%
102,300%
102,600%
103,327%
2024
102,728%
102,300%
102,600%
103,299%
2025
102,667%
102,300%
102,600%
103,272%
2026
102,621%
102,300%
102,600%
103,245%
2027
102,587%
102,300%
102,600%
103,217%
2028
102,563%
102,200%
102,500%
103,190%
2029
102,536%
102,200%
102,500%
103,163%
2030
102,500%
102,200%
102,500%
103,135%
2031
102,460%
102,200%
102,500%
103,108%
2032
102,419%
102,200%
102,500%
103,081%
2033
102,381%
102,100%
102,400%
103,054%
2034
102,331%
102,100%
102,400%
103,026%
2035
102,265%
102,100%
102,400%
102,999%
2036
102,193%
102,100%
102,400%
102,972%
2037
102,112%
102,100%
102,400%
102,944%
2038
102,017%
102,000%
102,300%
102,917%
2039
101,916%
102,000%
102,300%
102,890%
2040
101,824%
102,000%
102,300%
102,862%
2041
101,750%
102,000%
102,300%
102,835%
2042
101,680%
102,000%
102,300%
102,808%
2043
101,596%
102,000%
102,300%
102,781%
2044
101,518%
102,000%
102,300%
102,753%
2045
101,455%
102,000%
102,300%
102,726%
2046
101,404%
102,000%
102,300%
102,699%
2047
101,358%
102,000%
102,300%
102,671%
2048
101,314%
102,000%
102,300%
102,644%
2049
101,281%
102,000%
102,300%
102,617%
2050
101,265%
102,000%
102,300%
102,590%
2051
101,265%
102,000%
102,300%
102,562%
2052
101,272%
102,000%
102,300%
102,535%
2053
101,274%
102,000%
102,300%
102,508%
2054
101,277%
102,000%
102,300%
102,481%
2055
101,292%
102,000%
102,300%
102,453%
2056
101,316%
102,000%
102,300%
102,426%
2057
101,350%
102,000%
102,300%
102,399%
2058
101,389%
102,000%
102,300%
102,371%
2059
101,423%
102,000%
102,300%
102,344%
2060
101,448%
102,000%
102,300%
102,317%


53