Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony, sporządzonego w Brukseli dnia 21 marca 2014 r. oraz dnia 27 czerwca 2014 r.

znaczenie dla rozdziałów dotyczących współpracy sektorowej ma wszechstronny zakres
zbliżania przepisów, określony w załącznikach do Układu o stowarzyszeniu.
Szczegółowe harmonogramy transpozycji i wdrożenia przez Ukrainę wybranych części
dorobku prawnego Unii Europejskiej pomogą nadać kierunek bieżącej współpracy oraz
będą zasadniczym elementem krajowych reform oraz programu modernizacji na
Ukrainie.
Układ o stowarzyszeniu określa aktualne ramy instytucjonalne obejmujące fora
współpracy i dialogu, poczynając od szczebla podkomitetów technicznych aż po
spotkania na szczycie. Przewiduje się konkretne zadania w dziedzinie podejmowania
decyzji dla Rady Stowarzyszenia oraz w drodze oddelegowania dla Komitetu
Stowarzyszenia, które mogą spotykać się w specjalnym składzie, aby zająć się
kwestiami handlowymi. Przewiduje się także fora poświęcone społeczeństwu
obywatelskiemu, zwłaszcza organizacjom reprezentującym interesy partnerów
społecznych, związków zawodowych oraz pracodawców, a także współpracę
parlamentarną. Układ zawiera również postanowienia dotyczące monitoringu,
wypełniania zobowiązań oraz rozstrzygania sporów (w tym odrębne postanowienia
związane z kwestiami handlowymi).
Bliższa integracja gospodarcza za sprawą DCFTA będzie skutecznym czynnikiem
stymulującym wzrost gospodarczy. Implementacja będzie polegać przede wszystkim na
ustanowieniu strefy wolnego handlu między UE a Ukrainą oraz zbliżaniu
ustawodawstwa Ukrainy do przepisów, norm i standardów Unii Europejskiej. DCFTA,
stanowiąca integralną część Układu o stowarzyszeniu, nie tylko stworzy nowe
możliwości dla przedsiębiorstw w Unii Europejskiej i na Ukrainie, ale będzie również
promować rzeczywistą modernizację i integrację gospodarczą Kijowa z Unią
Europejską. Rezultatem tego procesu powinny być produkty spełniające wyższe normy,
lepsze usługi dla obywateli, a przede wszystkim gotowość Ukrainy do konkurowania
w skuteczny sposób na rynkach międzynarodowych.
3. Skutki zawarcia Układu o stowarzyszeniu
1) Skutki prawne
Rzeczpospolita Polska stanie się stroną Układu o stowarzyszeniu między Unią
Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami
9
członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony. Zawarcie Układu
o stowarzyszeniu nie spowoduje konieczności zmiany polskiego prawodawstwa.
2) Skutki polityczne
Wejście w życie Układu o stowarzyszeniu będzie potwierdzeniem proeuropejskiego
kursu polityki zagranicznej Ukrainy, skutkującego znaczącym zbliżeniem Ukrainy do
Unii Europejskiej i umocnieniem pozycji tego kraju na arenie międzynarodowej.
W zakresie integracji gospodarczej Układ o stowarzyszeniu jest najbardziej ambitnym
porozumieniem wynegocjowanym i podpisanym przez Unię Europejską z krajem
trzecim, po Europejskiej Strefie Wolnego Handlu (EFTA) i Europejskim Obszarze
Gospodarczym (EEA). Długofalowo Układ o stowarzyszeniu przyczyni się do wzrostu
stabilności polityczno-gospodarczej Ukrainy, jak i całego regionu Europy Wschodniej,
co leży w szczególnym interesie Rzeczypospolitej Polskiej.
Poprzez stowarzyszenie się z Unią Europejską Ukraina zobowiązuje się do
poszanowania wartości europejskich i zaangażowania na rzecz umacniania demokracji
i przestrzegania zasad demokratycznego państwa prawa, praw człowieka i swobód
obywatelskich. Układ o stowarzyszeniu ustanawia także warunki dialogu politycznego
z Ukrainą, w tym w obszarach objętych kompetencją Wspólnej Polityki Zagranicznej
i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej, co służyć będzie postępującemu ujednoliceniu
stanowisk Stron w kwestiach międzynarodowych i wspólnemu postrzeganiu kwestii
bezpieczeństwa i stabilności w Europie.
Skuteczna implementacja przez Ukrainę postanowień Układu o stowarzyszeniu, jak
również rosnąca konkurencja ze strony podmiotów gospodarczych z Unii Europejskiej,
może okazać się efektywnym bodźcem do przyspieszenia reform i modernizacji
ukraińskiej gospodarki i wielu obszarów zarządzania państwem oraz poprawy
funkcjonowania ukraińskiego systemu prawnego. Może także przynieść dywersyfikację
źródeł wzrostu gospodarczego na Ukrainie poprzez transfer nowych technologii i metod
zarządzania oraz polepszenie warunków gospodarczych i inwestycyjnych, jak również
sprzyjać ograniczeniu korupcji, wzrostowi poziomu życia obywateli Ukrainy oraz
zintensyfikowaniu współpracy polityczno-gospodarczo-społecznej pomiędzy Unią
Europejską a Ukrainą. Dla Rzeczypospolitej Polskiej oznaczać to będzie bardziej
stabilne i przewidywalne sąsiedztwo – istotne tak w układzie geopolitycznym, jak
i w kontekście polsko-ukraińskich relacji dwustronnych.
10
Wejście w życie Układu o stowarzyszeniu będzie także potwierdzeniem skuteczności
zapoczątkowanej przez Rzeczpospolitą Polską i Królestwo Szwecji w 2008 r.
inicjatywy Partnerstwa Wschodniego (stanowiącej zasadniczy element wschodniego
wymiaru Europejskiej Polityki Sąsiedztwa), której głównym celem jest dążenie do
ustanowienia politycznego stowarzyszenia i gospodarczej integracji z Unią Europejską
krajów Partnerstwa Wschodniego. Wejście w życie Układu będzie ważnym impulsem
dla pozostałych krajów obszaru wschodniego sąsiedztwa Unii Europejskiej chcących iść
europejską ścieżką rozwoju, w szczególności dla Republiki Mołdawii i Gruzji, do
kontynuowania wysiłków zmierzających do osiągnięcia w niedalekiej przyszłości
podobnych celów.
3) Skutki gospodarcze
Wejście w życie Układu o stowarzyszeniu, zwłaszcza jej części handlowej, będzie
korzystne dla interesów gospodarczo-handlowych Rzeczypospolitej Polskiej. Uzyskanie
preferencyjnych warunków w handlu z Ukrainą będzie istotne, zważywszy na fakt, iż
udział Rzeczypospolitej Polskiej w całościowym eksporcie państw członkowskich Unii
Europejskiej na Ukrainę w 2012 r. wyniósł 17,5%).
Efekt kreacji handlu będzie większy dla Rzeczypospolitej Polskiej niż dla Ukrainy, ze
względu na większy poziom obecnie istniejących barier w dostępie do rynku
ukraińskiego. Najprawdopodobniej DCFTA w krótkoterminowej perspektywie
doprowadzi do większego wzrostu importu towarów unijnych na ukraiński rynek
(Ukraina utrzymuje większe bariery w dostępie do swojego rynku niż Unia Europejska,
ponadto wiele towarów ukraińskich ma już obecnie ułatwiony dostęp do rynków Unii
Europejskiej ze względu na korzystanie z preferencji taryfowych w ramach
Generalnego Systemu Preferencji GSP). W dłuższej perspektywie wdrożenie DCFTA
będzie korzystne dla Ukrainy, gdyż implementacja norm i standardów Unii Europejskiej
może przyczynić się do zwiększenia napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych
i w efekcie modernizacji społeczno-gospodarczej kraju. Poprzez implementację części
unijnego acquis DCFTA powinna przyczynić się do poprawy warunków prowadzenia
biznesu na Ukrainie przez przedsiębiorców z państw członkowskich Unii Europejskiej.
Po wprowadzeniu w życie zapisów DCFTA należy spodziewać się wzrostu obrotów
handlowych między Polską a Ukrainą, jak też zwiększenia dostępu do rynku

1) Wg danych Eurostat
11
ukraińskiego dla polskich przedsiębiorstw, niższych kosztów prowadzenia działalności
handlowej, większej stabilności prowadzenia biznesu, czyli bardziej przyjaznych
warunków do inwestowania, skutkujących wzrostem napływu bezpośrednich inwestycji
zagranicznych na Ukrainę. Można także spodziewać się pewnego ograniczenia barier
w wymianie usługowej.
Ryzyka wynikające z utworzenia DCFTA z Ukrainą to w pierwszej kolejności wzrost
importu niektórych wrażliwych z punktu widzenia Rzeczypospolitej Polskiej towarów
oraz częściowa utrata konkurencyjności w eksporcie analogicznych produktów do
innych krajów Unii Europejskiej (efekt przesunięcia). Pomimo otwarcia ukraińskiego
rynku może nastąpić zaostrzenie konkurencji, które skutkować będzie w niektórych
przypadkach (szczególnie mniejszych firm) zwiększeniem kosztów obecności na tym
rynku.
Na wprowadzeniu Pogłębionej i Kompleksowej Strefy Wolnego Handlu między Unią
Europejską a Ukrainą skorzystać mogą zarówno polscy eksporterzy, dla których jednym
z istotnych problemów w dostępie do rynku ukraińskiego jest poziom ceł w niektórych
grupach towarowych, jak też eksporterzy ukraińscy. Większe znaczenie niż redukcja
stawek celnych będzie miało zniesienie lub ograniczenie barier pozataryfowych. W tym
kontekście można wskazać na np. zapisy Rozdziału dot. środków sanitarnych
i fitosanitarnych (SPS) w sprawie stosowania prelistingu w eksporcie na Ukrainę, który
wobec Polski nie jest dotychczas stosowany, czy zapisy Rozdziału dot. kwestii celnych
i ułatwień w handlu, podkreślające konieczność stosowania przepisów Światowej
Organizacji Handlu (WTO) w sprawie określania wartości celnej.
Układ o stowarzyszeniu w części handlowej przewiduje znaczącą liberalizację handlu
rolno-spożywczego, przy czym strony zabezpieczyły swoje interesy poprzez
ograniczenie liberalizacji do ustanowienia bezcłowych kontyngentów taryfowych
w imporcie najbardziej wrażliwych produktów (w imporcie wieprzowiny, drobiu
i cukru w przypadku Ukrainy, imporcie niektórych zbóż, mleka, mięsa wieprzowego,
drobiowego, wołowego, jaj, miodu, cukru i wyrobów o jego wysokiej zawartości,
etanoli, papierosów i in. w przypadku Unii Europejskiej). Ponadto przewidywana jest w
przypadku Ukrainy częściowa i/lub stopniowa liberalizacja importu z UE niektórych
towarów w okresach przejściowych.
12
Zniesienie barier taryfowych w przypadku produktów przemysłowych stworzy duże
możliwości na utrzymanie bądź umocnienie pozycji przez polskie towary na rynku
ukraińskim. Dotyczy to przede wszystkim dóbr konsumpcyjnych tzw. szybko
zbywalnych: wybranych artykułów higienicznych, kosmetyków, lekarstw, środków
piorących itp.
Utworzenie strefy wolnego handlu z Ukrainą będzie wywierać pozytywny wpływ na
konkurencyjność tych polskich eksporterów, którzy wykorzystują towary importowane
z Ukrainy w celu ich przetworzenia na inne produkty będące przedmiotem wywozu do
Unii Europejskiej. W efekcie redukcji lub całkowitego zniesienia ceł na import towarów
z Ukrainy koszty materiałowe polskich producentów ulegną obniżeniu, a w efekcie
eksport na rynek europejski stanie się bardziej konkurencyjny. Taka sytuacja będzie
miała miejsce głównie w przetwórstwie surowców, metali żelaznych i nieżelaznych
oraz wyrobów chemicznych, drewna i wielu innych importowanych z Ukrainy.
Ukraina otrzyma możliwość wprowadzania środków ochronnych w przypadku
nadmiernego importu samochodów osobowych (ponowne nałożenie 10-procentowego
cła). Decyzja ta może w pewnym stopniu ograniczyć zyski polskich producentów
motoryzacyjnych z otwarcia rynku ukraińskiego.
W części handlowej Układu o stowarzyszeniu zarezerwowano możliwość stosowania
przez strony postępowań antydumpingowych (w zgodzie z regułami Światowej
Organizacji Handlu), co oznacza, iż Unia Europejska będzie mogła – tak jak robiła to
do tej pory – skutecznie bronić się przed nadmiernym napływem niektórych produktów
z Ukrainy (np. produktów metalurgicznych czy nawozów sztucznych), których
nadmierny import stanowi także dużą konkurencję dla polskich producentów.
Harmonizacja standardów ukraińskich z obowiązującymi w Unii Europejskiej jest
jednym z kluczowych elementów części handlowej Układu o stowarzyszeniu. Choć
DCFTA będzie wdrażana stopniowo (w niektórych sytuacjach okresy przejściowe
nawet do 2020 r.), to zmniejszy koszty działań oraz barier handlowych dla polskich
eksporterów i producentów na rynku ukraińskim.
Polskie firmy, które są w korzystnej sytuacji ze względu na bliskość geograficzną, jak
również znajomość rynku ukraińskiego, powinny skorzystać na procesie liberalizacji
m.in. dzięki dostępowi do dużego rynku zbytu oraz pośrednio ułatwionemu dostępowi
do rynków innych krajów Wspólnoty Niepodległych Państw.
13