Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony, sporządzonego w Brukseli dnia 21 marca 2014 r. oraz dnia 27 czerwca 2014 r.

Prezydent  i  opozycja  osiągnęły  wypracowane  z  udziałem  ministrów  spraw 
zagranicznych  Polski, Niemiec i Francji  porozumienie  w  sprawie  wyjścia z kryzysu 
politycznego, w dniu 21 lutego 2014 r. Po nagłym opuszczeniu kraju przez prezydenta 
W.  Janukowycza,  parlament  zdecydował  o  odwołaniu  W.  Janukowycza  z  powodu 
odmowy wykonywania przez niego swoich obowiązków, po czym powołał nowy  rząd 
kierowany przez premiera A. Jaceniuka. 
W dniu 16 marca 2014 r. przeprowadzono w Autonomicznej Republice Krymu (ARK) 
tzw. „referendum” w sprawie  przystąpienia  do  Federacji  Rosyjskiej.  Dwa  dni  później 
Rosja  podpisała  z  faktycznymi  władzami  ARK  oraz miastem  Sewastopol  umowę 
przypieczętowując  w  ten  sposób  aneksję  Krymu  ze  skutkiem  natychmiastowym. 
Przewodniczący  Rady  Europejskiej  H.V. Rompuy oraz Przewodniczący  Komisji 
Europejskiej  J.M.  Barroso  oświadczyli  dnia  18 marca 2014 r.,  że  UE  nie  uznaje 
zarówno nielegalnego referendum,  jak i aneksji Krymu i Sewastopola do Federacji 
Rosyjskiej.  Rada  Europejska  podzieliła  opinię  o  nielegalności  tzw.  „referendum” 
i działań  z  nich  wynikających,  co  potwierdziła  w  swoich konkluzjach z 20 marca 
2014 r. Następnego  dnia, tj. 21 marca 2014 r.,  Unia  Europejska  i Ukraina  podpisały 
polityczne  zapisy  Układu  o  stowarzyszeniu  oraz  potwierdziły  zobowiązanie  do 
podpisania pozostałych części Układu, które wraz z przepisami politycznymi stanowią 
jeden instrument. 
Kluczowe znaczenie dla rozwoju sytuacji politycznej na Ukrainie oraz dla dalszych 
relacji  Ukrainy  z  UE  miał  fakt  przeprowadzenia  wolnych, demokratycznych, 
przedterminowych wyborów prezydenckich 25 maja 2014 r., uchwalenie szeregu ustaw, 
które umożliwiły przejście do II etapu Planu na rzecz Działań Liberalizacji Wizowej, 
przygotowania reformy konstytucyjnej i decentralizacyjnej  i wreszcie podpisanie 
Układu  stowarzyszeniowego  z  UE  (21  marca  części  politycznej  i  27  czerwca  części 
ekonomicznej).  Należy  podkreślić,  że  realizacja  wspomnianych  działań  przebiegała 
w okresie szczególnej sytuacji w tym kraju –  aneksji  Krymu  przez  Rosję  oraz 
destabilizacji na wschodzie Ukrainy, co wskazuje na determinację  władz  tego  kraju 
w realizacji proeuropejskiej orientacji. 
Należy  podkreślić,  że  Ukraina  z  uwagi  na  swoją  wielkość,  położenie,  potencjał  oraz 
wspólnotę kulturowo-historyczną jest bez wątpienia najważniejszym z punktu widzenia 
interesów  Polski  państwem  Partnerstwa  Wschodniego.  Niewątpliwie  dalszy przebieg 
4 
zbliżania  Ukrainy  do  UE  będzie  wpływał  na  jakość  współpracy  UE  z  pozostałymi 
partnerami Partnerstwa Wschodniego.  Proeuropejski  kurs  nowych  władz  Ukrainy 
spotkał się ze zdecydowanymi działaniami Federacji Rosyjskiej, której celem pozostaje 
zniechęcenie  i  zastraszenie  władz  Ukrainy  w celu  utrzymania Ukrainy w sferze 
wpływów  Kremla.  Osłabienie  i  destabilizacja  państwa,  co  jak  się  wydaje  jest  celem 
polityki Rosji wobec Ukrainy,  miałyby  zepchnąć  Kijów  z  obranej  drogi  reform, 
modernizacji i demokratyzacji struktur państwa. 
Mając  na  uwadze  wsparcie  gospodarcze Ukrainy,  Polska  lobbowała  w  kontaktach 
bilateralnych  z  państwami  członkowskimi  i  wielostronnych  w  samej  UE  na  rzecz 
możliwie  szybkiego  rozpoczęcia  stosowania  części  ekonomicznej  Układu 
o stowarzyszeniu na zasadzie przejściowej  oraz  wcześniejszego wprowadzenia dla 
Ukrainy preferencji, wynikających z Układu, na zasadzie autonomicznej. 
Biorąc pod uwagę wydarzenia ostatnich miesięcy oraz konsekwencję ukraińskich władz 
w dążeniu do zastosowania zachodniego modelu kierowania państwem, należy dążyć do 
jak  najszybszej  ratyfikacji  Układu  o stowarzyszeniu, tak aby standardy polityczne 
i handlowe AA/DCFTA mogły  być  stosowane  i  przynosić  oczekiwane  efekty. 
Ratyfikacja AA/DCFTA UE-UA przez Polskę jest logiczną konsekwencją wsparcia dla 
proeuropejskiego wektora  polityki  Ukrainy.  Stanowi  jednocześnie  potwierdzenie 
aprobaty 
Rzeczypospolitej Polskiej 
dla  ścieżki  reform  transformacyjnych 
i systemowych,  deklarowanej  przez  ukraińskie  elity  rządzące.  Zasady  Układu 
o stowarzyszeniu,  stosowane w wymiarze politycznym i ekonomicznym,  mają  szansę 
wzmocnić fundamenty ukraińskiej państwowości. Demokratyczna i stosująca wysokie 
standardy  ochrony  praw  człowieka,  państwa  prawa,  zdrowe  zasady  funkcjonowania 
gospodarki wolnorynkowej Ukraina 
pozostaje celem polityki zagranicznej 
Rzeczypospolitej Polskiej. 
Podpisanie  Układu  o  stowarzyszeniu  między  Unią  Europejską  a  Ukrainą  odbyło  się 
w dwóch etapach. 21 marca 2014 r. podpisano  polityczne  części  Układu 
o stowarzyszeniu w odniesieniu do preambuły, artykułu 1 oraz tytułu I, II i VII Układu. 
27 czerwca 2014 r. Unia  Europejska  i  Ukraina  podpisały  na  marginesie  unijnego 
szczytu w Brukseli drugą  część  Układu,  dotyczącą  utworzenia  strefy  wolnego  handlu, 
współpracy  w  dziedzinie  gospodarki  oraz  wymiaru  sprawiedliwości  i  spraw 
wewnętrznych. 
5 
Tymczasowe oraz –  po  zakończeniu  procesu  ratyfikacyjnego  –  pełne  stosowanie 
Układu  o  stowarzyszeniu  pozwoli  na  pogłębienie  i  przyspieszenie integracji Ukrainy 
z Unią  Europejską.  Bliższe  powiązanie  Ukrainy  z  Unią  Europejską  przyczyni  się  do 
budowy  stabilności  polityczno-gospodarczej tego kraju oraz jego modernizacji. Przez 
zawarcie  Układu  o  stowarzyszeniu  zostaną  uregulowane  podstawy  i  kierunki  dialogu 
politycznego, relacji handlowo-inwestycyjnych  oraz  współpracy  w  szeregu  dziedzin 
między  Unią  Europejską  i  jej  państwami  członkowskimi,  w  tym  Rzecząpospolitą 
Polską, a Ukrainą. 
2.  Treść Układu o stowarzyszeniu 
Układ  ustanawia  stowarzyszenie  między  Unią  Europejską  i  Europejską  Wspólnotą 
Energii Atomowej i ich  państwami  członkowskimi  a  Ukrainą,  wraz  z  ustanowieniem 
Pogłębionej i Kompleksowej Strefy Wolnego Handlu (DCFTA).  
Na Układ o stowarzyszeniu składają się: 
•  Preambuła, 
•  Art. 1 – Cele,  
•  7 Tytułów:  
–  I – Zasady Ogólne (art. 2 i 3), 
–  II  –  Dialog i Reformy Polityczne, Stowarzyszenie  Polityczne,  Współpraca 
i Zbliżenie w Dziedzinie Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (art. 4–13), 
–  III – Sprawiedliwość, Wolność i Bezpieczeństwo (art. 14–24), 
–  IV – Handel i Zagadnienia Związane z Handlem (art. 25–336),  
–  V – Współpraca Gospodarcza i Sektorowa (art. 337–452), 
–  VI  –  Współpraca  Finansowa,  w  tym  Postanowienia  dotyczące  Zwalczania 
Nadużyć Finansowych (art. 453–459), 
–  VII – Postanowienia Instytucjonalne, Ogólne i Końcowe (art. 460–486),  
•  44 Załączniki, 
•  3 Protokoły,  
•  Wspólna Deklaracja, 
•  Oświadczenie Ukrainy do Art. 8 Układu 
6 
•  Akt  końcowy  Szczytu  pomiędzy  Unią  Europejską  i  jej  państwami 
członkowskimi,  z  jednej  strony,  a  Ukrainą  z  drugiej  w  odniesieniu  do 
Układu o stowarzyszeniu, sporządzony w Brukseli dnia 21 marca 2014 r. 
•  Akt końcowy Szczytu pomiędzy Unią Europejską i Europejską Wspólnotą 
Energii  Atomowej  oraz  ich  państwami  członkowskimi,  z  jednej  strony, 
a Ukrainą,  z  drugiej  strony,  w  odniesieniu  do  Układu  o  stowarzyszeniu, 
sporządzony w Brukseli dnia 27 czerwca 2014 r. 
Ogólne cele stowarzyszenia mają na celu promowanie stopniowego zbliżania się Stron 
w oparciu o  wspólne  wartości,  zapewnianie pogłębionego  dialogu  politycznego, 
promowanie, zachowanie i wzmacnianie pokoju i stabilizacji zarówno na poziomie 
regionalnym,  jak  i  międzynarodowym,  tworzenie warunków sprzyjających 
pogłębionym  stosunkom  gospodarczym  i  handlowym,  prowadzącym  do  stopniowego 
dostępu  Ukrainy  do  części  rynku  wewnętrznego  Unii  Europejskiej,  pogłębienie 
współpracy  w  dziedzinie  sprawiedliwości,  wolności  i  bezpieczeństwa  w  celu 
wzmocnienia praworządności  oraz  poszanowania  praw  człowieka  i  podstawowych 
wolności,  a  także  stworzenie  warunków  korzystnych  dla  stale  zacieśniającej  się 
współpracy w innych obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. 
Zasady ogólne Układu o stowarzyszeniu obejmują szczegółowy zestaw „zasadniczych 
elementów”,  których  naruszenie  przez  jedną  ze  Stron  może  doprowadzić  do  podjęcia 
konkretnych  środków  przewidzianych  w  Układzie  o  stowarzyszeniu,  w  tym  do 
zawieszenia  praw  i  obowiązków.  Do  tych  elementów  należy  poszanowanie zasad 
demokratycznych, praw człowieka i podstawowych wolności określonych w odnośnych 
dokumentach  międzynarodowych,  poszanowanie  praworządności,  respektowanie 
zasady  poszanowania  suwerenności  i  integralności  terytorialnej,  nienaruszalności 
i niezależności  oraz  przeciwdziałanie  rozprzestrzenianiu  broni  masowego  rażenia, 
związanych z nią materiałów oraz środków przenoszenia. 
Inne  zasady  ogólne  Układu  o  stowarzyszeniu  odnoszą  się  do  gospodarki 
wolnorynkowej, sprawowania rządów, walki z korupcją, zwalczania międzynarodowej 
przestępczości  zorganizowanej  i  terroryzmu,  promowania  zrównoważonego  rozwoju 
i skutecznych działań wielostronnych. 
Układ  o  stowarzyszeniu  wyznacza  środki  w  postaci  pogłębionego  i  wzmocnionego 
dialogu  politycznego  promującego  stopniowe  zbliżenie  w  obszarze  spraw 
7 
zagranicznych i bezpieczeństwa zmierzające do celu, jakim jest stale pogłębiające się 
zaangażowanie  Ukrainy  w  ramach  europejskiego  obszaru  bezpieczeństwa.  Układ 
ustanawia szereg forów dedykowanych dialogowi politycznemu oraz przewiduje dialog 
na temat krajowych reform i współpracę w tym zakresie, w oparciu o wspólne zasady 
określone  przez  Strony.  Postanowienia  Układu  o  stowarzyszeniu  zakładają  również 
prowadzenie intensywnego dialogu na temat polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, 
w tym Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, szerzenie pokoju i sprawiedliwości 
międzynarodowej  poprzez  ratyfikowanie  i  wykonanie  Statutu  Rzymskiego 
Międzynarodowego  Trybunału  Karnego,  wspólne  wysiłki  na  rzecz  stabilizacji 
w regionie, zapobieganie konfliktom, 
zarządzanie  kryzysowe,  współpracę 
wojskową/technologiczną, zapobieganie terroryzmowi i proliferacji broni, rozbrojenie, 
a także kontrolę zbrojeń. 
W dziedzinie sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa w Układzie o stowarzyszeniu 
zwraca się szczególną uwagę na praworządność oraz wzmocnienie instytucji i praktyk 
sądowych. Układ o stowarzyszeniu określa ramy współpracy w zakresie migracji, azylu 
oraz  zarządzania  granicami,  ochrony  danych  osobowych,  prania  pieniędzy, 
finansowania terroryzmu i polityki antynarkotykowej. Tytuł ten zawiera postanowienia 
dotyczące  przepływu  osób,  w  tym  readmisji,  ułatwień  wizowych  oraz  stopniowych 
działań  w  kierunku  wprowadzenia  ruchu  bezwizowego  w  stosownym  czasie  (o  ile 
istnieć będą warunki sprzyjające bezpiecznej i dobrze zarządzanej mobilności). Układ 
o stowarzyszeniu reguluje również takie kwestie jak traktowanie pracowników oraz ich 
mobilność,  a  także  zawiera  zobowiązanie  do  dalszego  rozwoju  współpracy  sądowej 
w sprawach  cywilnych  i  karnych,  z  pełnym  wykorzystaniem  odnośnych  instrumentów 
międzynarodowych i dwustronnych. 
Układ o stowarzyszeniu przewiduje szeroką współpracę sektorową, skoncentrowaną na 
wspieraniu  kluczowych  reform,  ożywieniu  i  wzroście  gospodarczym,  realizacji  zasad 
dobrego rządzenia i współpracy sektorowej w ponad 30 obszarach, takich jak: energia, 
transport,  ochrona  środowiska,  współpraca  małych  i  średnich  przedsiębiorstw  oraz 
przedsiębiorstw przemysłowych, rozwój społeczny i ochrona społeczna, równe prawa, 
ochrona  konsumenta,  edukacja,  szkolenia  i  młodzież  oraz  współpraca  w  dziedzinie 
kultury. We wszystkich wymienionych obszarach pogłębiona współpraca opiera się na 
istniejących  ramach,  zarówno  dwustronnych,  jak  i  międzynarodowych,  i  ma  na  celu 
bardziej systematyczny dialog oraz wymianę informacji i dobrych praktyk. Kluczowe 
8