Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych

– 5 –
3)
wyartykułowanie zasady prawdy materialnej oraz zasady inkwizycyjno ci postępowania
dyscyplinarnego (art. 1 pkt 18 oraz art. 2 pkt 18);
4)
modyfikację zasad sporządzania i doręczania uzasadnień orzeczeń i postanowień
kończących postępowanie dyscyplinarne polegającą na tym, że w sprawach w których
uwzględniono wniosek rzecznika dyscyplinarnego o wydanie orzeczenia i wymierzenie
uzgodnionej z obwinionym kary dyscyplinarnej bez przeprowadzenia rozprawy oraz
wniosek obwinionego o wydanie orzeczenia i wymierzenie mu okre lonej kary
dyscyplinarnej, a także w sprawach, w których wymierzono karę upomnienia uzasadnienie
nie będzie sporządzane z urzędu lecz na wniosek strony lub Ministra Sprawiedliwo ci
złożony w terminie 14 dni od dnia doręczenia (art. 1 pkt 21 oraz art. 2 pkt 28)ś
5)
uregulowanie możliwo ci prowadzenia postępowania w przypadku nieusprawiedliwionego
niestawiennictwa obwinionego (art. 1 pkt 25 oraz art. 2 pkt 23);
6)
przesądzenie, że prawomocne orzeczenie w zakresie kary pieniężnej oraz kosztów
postępowania stanowi tytuł egzekucyjny w rozumieniu art. 777 ustawy z dnia 17 listopada
1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego i po nadaniu mu klauzuli wykonalno ci przez
sąd rejonowy wła ciwy ze względu na siedzibę sądu dyscyplinarnego, który wydał to
orzeczenie, podlega wykonaniu w drodze egzekucji prowadzonej w trybie tej ustawy;
czynno ci przewidziane dla wierzyciela podejmować będzie dziekan okręgowej rady
adwokackiej lub dziekan rady okręgowej izby radców prawnych tej izby, której ukarany
był członkiem w dacie uprawomocnienia się rozstrzygnięcia w zakresie kary pieniężnej
oraz kosztów postępowania dyscyplinarnego (art. 1 pkt 32 lit. b oraz art. 2 pkt 33 lit. b).
Projekt wskazuje też wprost, że wykonywanie orzeczeń dyscyplinarnych należy do
dziekanów odpowiednio – okręgowych rad adwokackich oraz rad okręgowych izb radców
prawnych, a zarazem przewiduje wyłączenie kompetencji wymienionych rad w zakresie
podejmowania uchwał o skre leniu z listy adwokatów oraz listy radców prawnych, jak
również uchwał w przedmiocie zawieszenia, jeżeli skre lenie czy zawieszenie wiąże się
z rozstrzygnięciem sądu dyscyplinarnego (art. 1 pkt 14 i 32 oraz art. 2 pkt 4 i 33 lit. a).
Analogiczne rozwiązania znajdą zastosowanie w odniesieniu do aplikantów adwokackich
oraz aplikantów radcowskich (art. 1 pkt 15 oraz art. 2 pkt 7). W ten sposób wyeliminowany
zostanie problem kwestionowania przez osoby ukarane prawomocnym orzeczeniem sądu
dyscyplinarnego uchwał dotyczących skre lenia lub zawieszenia na cieżce administracyjnej
i sądowoadministracyjnej. W praktyce przyspieszy to istotnie wykonanie najsurowszych kar
dyscyplinarnych.
– 6 –
Ponadto w projekcie proponuje się wprowadzenie szeregu zmian ukierunkowanych
na ujednolicenie postępowania dyscyplinarnego adwokatów oraz radców prawnych. Unifikacji
zostaną poddane przykładowo:
1)
przesłanki odpowiedzialno ci dyscyplinarnej (art. 1 pkt 16 oraz art. 2 pkt 17);
2)
katalogi kar dyscyplinarnych (art. 2 pkt 18 lit. a);
3)
regulacje dotyczące kary łącznej i orzeczenia łącznego (art. 1 pkt 19 oraz art. 2 pkt 19);
4)
unormowania odnoszące się do instytucji tymczasowego zawieszenia w czynno ciach
zawodowych (art. 1 pkt 30 oraz art. 2 pkt 19);
5)
postanowienia, których przedmiotem są koszty postępowania dyscyplinarnego (art. 1
pkt 31 oraz art. 2 pkt 32).
Projekt obejmuje również przepisy o charakterze przej ciowym (art. 3–6). Przesądzają
one, że organy samorządów, powołane na podstawie przepisów dotychczasowych, działać będą
zgodnie z tymi przepisami do zakończenia ich kadencji. To samo odnosi się do rzeczników
dyscyplinarnych oraz ich zastępców. Poza tym wspomniane regulacje przej ciowe przewidują,
że w przypadku postępowań dyscyplinarnych w toku, zastosowanie nadal – aczkolwiek tylko
do zakończenia sprawy w danej instancji – znajdować będą stosowne przepisy w brzmieniu
obowiązującym przed dniem wej cia w życie ustawy, a czynno ci procesowe dokonane
z zachowaniem przepisów dotychczasowych będą w pełni skuteczne.
Proponuje się, aby projektowana ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia (art. 7).

4. Skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne projektowanej ustawy
Skutkiem planowanej nowelizacji będzie usprawnienie i przyspieszenie postępowań
dyscyplinarnych, co może przyczynić się do polepszenia efektywno ci w zakresie realizacji
przez samorządy zawodowe adwokatów oraz radców prawnych powierzonego im zadania
w postaci pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu adwokata i radcy prawnego (art. 17
ust. 1 Konstytucji RP). To za może przełożyć się na poprawę wizerunku obu samorządów
i wzrost zaufania społecznego do ich przedstawicieli. Ubocznym skutkiem może być także
podniesienie się poziomu obsługi prawnej, co z kolei leży niewątpliwie w interesie szeroko
pojętego wymiaru sprawiedliwo ci.
– 7 –
Projektowana ustawa nie będzie rodzić skutków finansowych dla budżetu państwa oraz
budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Nie wpłynie też na konkurencyjno ć gospodarki
i funkcjonowanie przedsiębiorstw.
Ustawa nie będzie wymagała również wydania aktów wykonawczych.

5. Konsultacje
Projekt został przesłany do zaopiniowania następującym podmiotomŚ Ministrowi
Sprawiedliwo ci, Naczelnej Radzie Adwokackiej, Krajowej Radzie Radców Prawnych,
Sądowi Najwyższemu, Krajowej Radzie Sądownictwa, Prokuratorowi Generalnemu oraz
Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
Minister Sprawiedliwo ci i Prokurator Generalny z aprobatą wypowiedzieli się
o przedmiotowej inicjatywie, przy czym ten pierwszy zasugerował rozważenie przyznania
pokrzywdzonemu prawa do wniesienia zażalenia na upomnienie dziekańskie bądź ostrzeżenie
udzielone za przewinienie mniejszej wagi, w takim zakresie w jakim zastosowanie tych
instytucji może być połączone ze zobowiązaniem adwokata lub aplikanta adwokackiego albo
radcy prawnego lub aplikanta radcowskiego do przeproszenia pokrzywdzonego bądź też
innego stosownego postępowania.
Pozytywne opinie o całokształcie projektowanych zamian przedstawiły także Naczelna
Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych oraz Krajowa Rada Sądownictwa.
Naczelna Rada Adwokacka zwróciła dodatkowo uwagę na konieczno ć nowelizacji art. 55
ust. 1, pozostawienia jej kompetencji w zakresie uchwalania regulaminów dotyczących zasad
działania rzeczników dyscyplinarnych, jak również wyraźnego przesądzenia w przepisie
przej ciowym (art. 5), że do przedawnienia przewinień dyscyplinarnych polegających na
nadużyciu wolno ci słowa stosuje się – co do zasady – ustawę nową. Z kolei Krajowa Rada
Radców Prawnych wniosła o uzupełnienie projektu o rozwiązania, które wykluczą możliwo ć
kwestionowania w trybie postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego
decyzji o zawieszeniu lub skre leniu z listy radców prawnych tudzież aplikantów radcowskich
w sytuacji, gdy tego typu decyzje stanowią konsekwencję ukarania dyscyplinarnego.
Sąd Najwyższy poinformował, iż nie zgłasza uwag do projektowanej ustawy, natomiast
Helsińska Fundacja Praw Człowieka, oceniając przedłożenie jako celowe i czyniące zado ć
niektórym postulatom wysuwanym w trakcie współorganizowanej przez Fundację konferencji
po więconej postępowaniom dyscyplinarnym w wolnych zawodach, zaakcentowała potrzebę
– 8 –
pełnej profesjonalizacji funkcji rzeczników dyscyplinarnych, a poza tym wyraziła przekonanie
o konieczno ci objęcia nowelizacją także przepisów regulujących tzw. skargę na przewlekło ć,
ażeby skarga taka przysługiwała również w postępowaniach dyscyplinarnych prowadzonych
na gruncie ustawy – Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych. Fundacja
zgłosiła też propozycję poprawki o charakterze redakcyjnym.
Ponadto indywidualną opinię kwestionującą proponowane rozwiązania nadesłał adwokat
z Izby Adwokackiej w Białymstoku.
Pierwsze czytanie projektu odbyło się na wspólnym posiedzeniu Komisji Ustawodawczej
oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządno ci i Petycji w dniu 8 kwietnia 2014 r. Komisje
wprowadziły do projektu poprawki odpowiadające sugestiom zawartym w stanowisku
Krajowej Rady Radców Prawnych (z uwzględnieniem analogicznych zmian w art. 1).
Spo ród propozycji zgłoszonych przez Naczelną Radę Adwokacką dwie uzyskały poparcie
senatorów, za poprawkę dotyczącą art. 5 uznano za zbędną. Pozostałe postulaty przedstawione
w opiniach pisemnych nie zostały zgłoszone w formie wniosków legislacyjnych.

6. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Przedmiot projektowanej ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.