Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych

nej albo spółdzielni zależnej, lub”). Uzasadnienie objęcia przesłanką również członków
rad nadzorczych opierało się jedynie na stwierdzeniu, że „Przepis pomija całkowicie
przypadek piastowania funkcji członków zarządu spółki zależnej przez członków rady
nadzorczej spółki dominującej.”.
Zdaniem autorów projektu trudno uznać takie uzasadnienie za wystarczające. Specyfika
pełnienia funkcji członka zarządu i członka rady nadzorczej jest zupełnie inna. Człon-
kowie rady nadzorczej pełnią jedynie funkcje nadzorcze i nie mają bezpośredniego
wpływu na bieżące zarządzanie spółką i podejmowanie decyzji zarządczych. Z tego też
względu rozszerzenie przesłanki zdefiniowanej w art. 4 § 1 pkt 4 lit. d na członków rady
nadzorczej wydaje się zbędne. Proponowana zmiana zmierza do ograniczenia przesłanki
jedynie do członków zarządu, którzy pełnią swoje funkcje zarządcze w dwóch spółkach
(spółdzielniach).
Art. 1 pkt 2 projektu – zmiana w art. 26 Kodeksu spółek handlowych
Kodeks spółek handlowych w art. 26 § 4 w jego obowiązującym brzmieniu przewiduje
dwa rodzaje przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną. W zdaniu pierwszym i
drugim powyższego przepisu zostało przewidziane przekształcenie dobrowolne (fakul-
tatywne). Natomiast w zdaniu trzecim przewidziane zostało przekształcenie obligato-
ryjne, które powinno nastąpić, w przypadku gdy przychody netto spółki cywilnej w
każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych osiągnęły wartość powodującą, zgodnie z
przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. Kwotę
przychodów, których przekroczenie powoduje konieczność prowadzenia przez spółkę
ksiąg rachunkowych, a co za tym idzie wywołuje obowiązek przekształcenia spółki cy-
wilnej w spółkę jawną, określa art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z
2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.). Z przepisu tego wynika, że przekroczenie przez
spółkę kwoty 800 000 euro przychodów netto ze sprzedaży towarów, produktów i ope-
racji finansowych za dwa kolejne lata obrotowe obliguje wspólników do przekształce-
nia spółki cywilnej w spółkę jawną.
Zdaniem autorów projektu zarówno wprowadzenie obligatoryjnego przekształcenia
spółki cywilnej w jawną, jak i określony przez ustawodawcę próg obrotów budzi po-
ważne wątpliwości. Należy zwrócić uwagę, że kwota określona w art. 26 § 4 odnosząca
się do przychodów ze sprzedaży nie odpowiada ściśle przychodom, o których mowa w
art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Autorzy projektu uznają za słuszne nałoże-

2

nie na spółkę cywilną obowiązków wynikających z ustawy o rachunkowości po osią-
gnięciu przez spółkę określonych obrotów, nie widzą natomiast uzasadnienia we wpro-
wadzaniu w takim przypadku konieczności przekształcenia formy prawnej prowadzonej
działalności. Obowiązek przekształcenia formy prawnej powoduje dla przedsiębiorców
liczne komplikacje i dodatkowe koszty.
Z powyższych względów proponuje się uchylić obowiązek przekształcania spółki cy-
wilnej w jawną, pozostawiając tę kwestię wyłącznie decyzji wspólników.
Art. 1 pkt 3 projektu – zmiany w art. 33 Kodeksu spółek handlowych
Art. 33 wprowadza odpowiedzialność wspólników nowo powstałej spółki jawnej, w
przypadku gdy umowa spółki jest zawierana z jednoosobowym przedsiębiorcą, który
wnosi do spółki przedsiębiorstwo. Jak podkreśla się w doktrynie, funkcją tego przepisu
jest ochrona interesów wierzycieli przedsiębiorcy kontynuującego działalność w ramach
spółki jawnej, w szczególności w kontekście tego, że osoba fizyczna prowadząca jed-
noosobowo działalność gospodarczą nie prowadzi pełnej rachunkowości, dlatego też po
wniesieniu przedsiębiorstwa takiej osoby do spółki jawnej utrudnione jest rozgranicze-
nie aktywów i pasywów przedsiębiorcy i spółki (zob. S. Sołtysiński, w: Sołtysiński S.,
Szajkowski A., Szumański A., Szwaja J., Kodeks spółek handlowych. Tom I. Komen-
tarz do artykułów 1-150, Warszawa 2001, s. 289). Ratio legis przepisu art. 33 K.s.h. nie
uzasadnia jednak odpowiedzialności wspólników spółki jawnej bez ograniczeń.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 554 Kodeksu cywilnego, w przypadku wniesienia
aportu w postaci jednoosobowego przedsiębiorstwa odpowiedzialność spółki jawnej
(nabywcy przedsiębiorstwa) jest co do zasady ograniczona do wartości nabytego przed-
siębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wie-
rzyciela. Nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego
zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (chyba że w chwili nabycia
nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności). Sytuacja,
w której za zobowiązania jednoosobowego przedsiębiorcy spółka odpowiada w sposób
ograniczony (reżim Kodeksu cywilnego), a wspólnicy spółki – którzy przed zawarciem
umowy spółki nie mieli wpływu na prowadzenie przedsiębiorstwa – bez ograniczeń
(reżim Kodeksu spółek handlowych) budzi poważne wątpliwości. Należy zauważyć, że
odpowiedzialność wspólników może być bardzo dotkliwa i dotyczyć również małżonka
wspólnika, w przypadku istnienia ustawowej wspólności majątkowej.

3

W związku z powyższym proponowana zmiana art. 33 K.s.h. zmierza do wprowadzenia
ograniczenia odpowiedzialności wspólników do wartości nabytego przedsiębiorstwa
według stanu w chwili wniesienia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela,
analogicznie do art. 554 Kodeksu cywilnego.
Art. 1 pkt 4 i 11 projektu – zmiany w art. 154 § 1 i art. 308 § 1 Kodeksu spółek han-
dlowych
Kodeks spółek handlowych znacznie podwyższył wysokość minimalnego kapitału za-
kładowego zarówno w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jak

i w spółce akcyjnej. Wprowadzenie w 2001 r. minimalnej wysokości kapitału zakłado-
wego w spółkach z o.o. w kwocie 50 000 zł i w spółkach akcyjnych w kwocie 500 000
zł uzasadniono tym, że spółka z o. o. i spółka akcyjna są spółkami kapitałowymi i z tego
względu konieczne jest urealnienie minimum ustawowego wysokości kapitału zakła-
dowego (akcyjnego) tych spółek. Wraz z wejściem w życie Kodeksu spółek handlo-
wych podwyższono również minimalną wysokość jednego udziału w spółce z o.o. do
kwoty 500 zł. Określona przez ustawodawcę wartość nominalna jednego udziału szybko
okazała się nieprzystosowana do potrzeb rynkowych i na mocy ustawy z dnia 12 grud-
nia 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. Nr 229, poz. 2276) została obniżona do 50 zł.
Znaczna część przedsiębiorców uważa, że obecnie obowiązujące minimalne wysokości
kapitału zakładowego (50 000 zł) i kapitału akcyjnego (500 000 zł) są zbyt wysokie i
często okazują się barierą, która utrudnia założenie spółki i rozpoczęcie prowadzenia
działalności gospodarczej w formie spółki kapitałowej.
Przepisy prawa unijnego wymagają, aby w celu zarejestrowania spółki akcyjnej lub
uzyskania przez nią zezwolenia na rozpoczęcie działalności prawo państw członkow-
skich przewidywało, że subskrybowany kapitał minimalny nie może być ustalony w
wysokości mniejszej niż 25 000 euro, tj. według obecnego kursu NBP około 88 000 zł.
Jeżeli chodzi o minimalną wysokość kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną od-
powiedzialnością, to przepisy wspólnotowe nie regulują tego zagadnienia. W ostatnich
latach nastąpiło znaczące przewartościowanie w ocenie kapitału zakładowego i zakwe-
stionowano tezę, jakoby kapitał zakładowy przyczyniał się do polepszania sytuacji wie-
rzycieli. W konsekwencji w niektórych państwach UE (Anglii, Walii, Irlandii, Holandii
i Francji) całkowicie odstąpiono od wymogów dotyczących ustalenia minimalnej wiel-

4

kości kapitału zakładowego w spółce z o.o., a w innych krajach (Estonii i Finlandii)
minimalna wysokość kapitału zakładowego jest niższa niż 10 000 zł.
W związku z powyższym celowe staje się obniżenie minimalnej wysokości kapitału
zakładowego w spółce z o.o. do kwoty 5 000 zł, a w spółce akcyjnej do kwoty 100 000
zł. Zdaniem autorów projektu, zaproponowane minimalne wysokości tych kapitałów
stworzą możliwość zawiązywania większej liczby spółek kapitałowych przez przedsię-
biorców, którzy dotychczas nie byli skłonni bądź zdolni zgromadzić minimalnego ma-
jątku „startowego”. W obecnych warunkach prowadzenia działalności gospodarczej w
Polsce wartości te stanowią faktyczne minimum uzasadniające istnienie obydwu typów
spółek, a jednocześnie zapobiegną (do pewnego stopnia) tworzeniu spółek z założenia
pozbawionych majątku i stwarzających podwyższone ryzyko dla obrotu.
Art. 1 pkt 5 i 8 projektu – zmiany w art. 173 i 303 Kodeksu spółek handlowych
Przepisy art. 173 i 303 K.s.h. w obowiązującym brzmieniu wprowadzają szczególne
wymagania co do formy czynności dokonywanych przez jednoosobowe spółki kapita-
łowe z ich jedynym wspólnikiem (akcjonariuszem). W doktrynie podkreśla się, że prze-
pis ten wykracza znacznie dalej, niż wynika to z konieczności implementacji wytycz-
nych zawartych w XII Dyrektywie RWE (art. 5 XII Dyrektywy nie stanowi w tym za-
kresie więcej niż art. 4 dotyczący wykonywania przez jednoosobowego wspólnika
funkcji zgromadzenia wspólników, która wymaga jedynie zaprotokołowania tej czynno-
ści lub dokonania jej w formie pisemnej).
Sprawa reprezentacji jednoosobowych spółek kapitałowych, w sytuacji gdy stroną
transakcji jest jej wspólnik, wzbudzała w doktrynie i orzecznictwie wiele kontrowersji,
czego szczególnym wyrazem okazały się tezy przyjęte przez Sąd Najwyższy w wyroku
z dnia 23 marca 1999 r., II CKN 24/98 (PPH 2000, nr 6, s. 40-42, z glosami – mniej lub
bardziej krytycznymi – I. B. Miki, OSP 1999, nr 12, poz. 219, T. Gregorczuk, T. Mróz,
MoP 2000, nr 4, s. 231 i nast., M. Litwińskiej, PPH 2000, nr 6, s. 40 i nast., A. Ambro-
ziewicza, PiP 2000, nr 7, s. 103 i nast., J. P. Naworskiego, PS 2000, nr 7-8, s. 150 i
nast., Z. Kuniewicza, PS 2000, nr 9, s. 128 i nast., P. Drapały, PS 2000, nr 7-8, s. 168 i
nast. orazK. Rudnickiego, Pr. Sp. 2001, nr 1, s. 54 i nast.).
Zdaniem autorów projektu ograniczenie wymogu formy oświadczeń woli wspólnika
(akcjonariusza) spółki jednoosobowej do formy pisemnej pod rygorem nieważności,

5

jaką przewidują przepisy art. 173 § 1 i art. 303 § 2 K.s.h., jest w pełni wystarczające.
Nie ma żadnej podstawy prawnej ani faktycznej, aby traktować zgromadzenie wspólni-
ków czy walne zgromadzenie akcjonariuszy w spółkach jednoosobowych na innych
zasadach niż typowe zgromadzenie wielu wspólników (akcjonariuszy). Ponadto – co
warto podkreślić – obecnie obowiązująca regulacja nie ma żadnego uzasadnienia w
prawie wspólnotowym, na które powoływali się autorzy ustawy – Kodeks spółek han-
dlowych, wprowadzając omawiane regulacje. Uzasadniona wydaje się propozycja uchy-
lenia przepisów, które nakładają na wspólnika (akcjonariusza) w spółce jednoosobowej
obowiązek składania oświadczeń woli w formie pisemnej z podpisem notarialnie po-
świadczonym.
Art. 1 pkt 6 projektu – zmiana w art. 179 § 2 Kodeksu spółek handlowych
Zdaniem autorów projektu przepis art. 179 K.s.h., który przewiduje możliwość zwrotu
dopłat dopiero po upływie 3-miesięcznego okresu od dnia ogłoszenia
o zamierzonym zwrocie, nie znajduje uzasadnienia w praktyce. Informacja

o dopłatach jest wykazywana jedynie w bilansie spółki i nie jest ujawniana na zewnątrz
w żaden inny sposób. Wierzyciele, którym przysługują roszczenia wobec spółki w celu
podjęcia stosownych kroków dla zabezpieczenia swoich roszczeń, nie czekają zwykle
do dnia zamieszczenia ogłoszenia.
W związku z powyższym proponuje się skrócenie okresu, po upływie którego dopłaty
będą mogły zostać zwrócone, z 3 do 1 miesiąca od daty publikacji ogłoszenia o zamia-
rze zwrotu dopłat. Zdaniem autorów projektu, skrócenie tego okresu nie osłabia
ochronnej funkcji kapitału zakładowego ani też nie narusza interesów wierzycieli.
Art. 1 pkt 7 i 10 projektu – zmiany w art. 193 i 348 Kodeksu spółek handlowych
Przepisy art. 193 i 348 regulują kwestie związane z wypłatą dywidendy w spółkach z
o.o. i akcyjnych. Obecnie obowiązujące przepisy dotyczące dnia wypłaty dywidendy
nie są precyzyjne, co czasami powoduje daleko idące negatywne konsekwencje na
gruncie prawa podatkowego. Organy podatkowe w przypadku opóźnień w wypłacie
dywidendy uznają niewypłaconą dywidendę jako nieodpłatne świadczenie wspólników
dla spółki.
W orzecznictwie sądowym podnosi się, że otrzymanie nieodpłatnego świadczenia może
być także konsekwencją działań własnych, a więc jednostronnych (np. wyrok NSA z

6