Senacki projekt ustawy o zmianie ustaw w zakresie ochrony dóbr osobistych przed rozpowszechnianiem zawierających nieprawdziwe informacje materiałów wyborczych i materiałów dotyczących referendum

wych oraz, na poziomie prawa wtórnego, dyrektywa Rady 93/109/WE z dnia
6 grudnia 1993 r. ustanawiająca szczegółowe warunki wykonywania prawa gło-
sowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego przez oby-
wateli Unii mających miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego
nie są obywatelami (Dz.U. UE L 329 z 30.12.1993, str. 34, PWS rozdz. 20, t. 1,
str. 7). Parlament Europejski został ponadto upoważniony do opracowania wła-
snej ordynacji wyborczej (art. 223 TfUE), a kompetencja ta nie została dotąd
zrealizowana.
Przepisy UE nie ustanawiają natomiast wymogów, jakie spełniać mają
procedury sądowe stosowane w sprawach wyborczych, która to materia stanowi
przedmiot projektu ustawy. Z ugruntowanego orzecznictwa Trybunału Sprawie-
dliwości Uynika, że organizacja krajowego systemu wymiaru sprawiedli-
wości i stosowanych w tych ramach procedur i środków prawnych należy do
wyłącznej kompetencji państw członkowskich, pod warunkiem, że przyjęte w
tych ramach rozwiązania są zgodne z zasadami niedyskryminacji i efektywno-
ści. Granicami przysługującej państwom członkowskim autonomii procedural-
nej są zatem wymogi, by na gruncie prawa i praktyki krajowej dochodzenie
uprawnień wywodzonych z prawa UE nie było trudniejsze od dochodzenia
uprawnień wynikających z prawa krajowego (zasada niedyskryminacji) oraz by
domaganie się przyznania uprawnień wynikających z prawa UE nie było nad-
miernie utrudnione lub niemożliwe (zasada efektywności). Przy poszanowaniu
tych wymogów, prawodawcy krajowi uprawnieni są do przyjmowania takich
rozwiązań proceduralnych, które uznają za najbardziej odpowiednie dla systemu
prawnego swojego państwa.


III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej


Jak
wyjaśniono, projekt ustawy reguluje kwestie z zakresu procedury są-
dowej, która – zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej – pozostawiona jest w
kompetencji władz krajowych. Elementem łączącym projekt ustawy z prawem
UE jest fakt, że ustanawiane przepisy projektu ustawy będą stosowane w postę-
powaniach sądowych prowadzonych w trybie wyborczym w przypadku wybo-
rów do Parlamentu Europejskiego i wyborów lokalnych (samorządowych), która
to materia objęta jest częściowo zakresem regulacji prawa UE. Zasadne jest za-
tem ustalenie, czy projekt ustawy nie narusza zasad niedyskryminacji i zasady
efektywności, które wyznaczają granice autonomii proceduralnej przysługującej
prawodawcy krajowemu. Stwierdzić zatem należy, że przepisy projektu ustawy

2 Wyroki Trybunału Sprawiedliwości w sprawach: 33-76 Rewe-Zentralfinanz AG i Rewe-Zentral AG v. Land-
swirtschaftskammer für das Saarland, ECR 1976, s. 1989; 45/76 Comet v. Produktschap voor Siegewassen,
ECR 1976, s. 2043; 68-79 Hans Just I/S v. Danish Ministry for Fiscal Affairs, ECR 1980, s. 501; 199-82 Ammi-
nistrazione delle Finanze dello Stato v. SpA San Giorgio, ECR 1983, s. 3595.
tego rodzaju zasad nie naruszają, gdyż nie warunkują możliwości ani sposobu
stosowania ustanawianych środków proceduralnych od narodowości podmiotu,
który z nich korzysta. Co więcej, dążąc do wyeliminowania niespójności w
orzecznictwie sądów polskich, które na gruncie nowelizowanych przepisów by-
ły skłonne pozbawiać jednostki prawa do wznawiania postępowań prowadzo-
nych w trybie wyborczym, przyczyniają się do realizacji prawa do sądu, którą,
na poziomie prawa UE, zapewnia art. 47 Karty Praw Podstawowych.



IV. Konkluzja

Opiniowany projekt ustawy o zmianie ustaw w zakresie ochrony dóbr
osobistych przed rozpowszechnianiem zawierających nieprawdziwe informacje
materiałów wyborczych i materiałów dotyczących referendum nie jest niezgod-
ny z prawem Unii Europejskiej.



Autor:

dr Justyna Łacny

ekspert ds. legislacji

w Biurze Analiz Sejmowych
Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski
deskryptory: prawo UE, Parlament Europejski, prawo wyborcze
Warszawa, 12 sierpnia 2010 r.


BAS-WAPEiM-1472/10

Pan Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna dotycząca możliwości uznania senackiego projektu ustawy
o zmianie ustaw w zakresie ochrony dóbr osobistych przed
rozpowszechnianiem zawierających nieprawdziwe informacje materiałów
wyborczych i materiałów dotyczących referendum za projekt ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu
art. 95 a ust. 1 Regulaminu Sejmu
(przedstawiciel wnioskodawców: senator Leon Kieres)


Stosownie do art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu, projektem ustawy wykonującej prawo
Unii Europejskiej jest projekt ustawy mającej na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej.

Analizowany projekt ustawy o zmianie ustaw w zakresie ochrony dóbr
osobistych przed rozpowszechnianiem zawierających nieprawdziwe informacje
materiałów wyborczych i materiałów dotyczących referendum, zwany dalej
„projektem ustawy”, ma na celu określenie środków zaskarżenia stosowanych w
procesach sądowych prowadzonych w trybie wyborczym, których przedmiotem
jest ocena prawdziwości informacji dotyczących kandydata na radnego, posła,
senatora lub prezydenta.
Przepisy prawa Unii Europejskiej regulują określone zagadnienia związa-
ne z prawem wyborczym, jednak wyłącznie w odniesieniu do wyborów do Par-
lamentu Europejskiego i do wyborów lokalnych, gwarantując obywatelom UE
czynne i bierne prawo wyborcze, z którego mogą korzystać w państwie za-
mieszkania, na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa (art. 20 i
art. 22 TfUE, art. 39-40 Karty Praw Podstawowych). Przepisy UE nie ustana-
wiają wymogów, jakie spełniać mają procedury sądowe stosowane procesach
prowadzonych w sprawach wyborczych. Zgodnie z ugruntowanym orzecznic-
twem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiejnizacja systemu wy-
miaru sprawiedliwości i stosowanych w tych ramach środków prawnych należy

1 Wyroki Trybunału Sprawiedliwości w sprawach: 33-76 Rewe-Zentralfinanz AG i Rewe-Zentral AG v. Land-
swirtschaftskammer für das Saarland, ECR 1976, s. 1989; 45/76 Comet v. Produktschap voor Siegewassen,
ECR 1976, s. 2043; 68-79 Hans Just I/S v. Danish Ministry for Fiscal Affairs, ECR 1980, s. 501; 199-82 Ammi-
nistrazione delle Finanze dello Stato v. SpA San Giorgio, ECR 1983, s. 3595.

2
do wyłącznej kompetencji państw członkowskich (zasada autonomii procedu-
ralnej), pod warunkiem, że przyjęte w tych ramach rozwiązania są zgodne z za-
sadami niedyskryminacji i efektywności.
Uwzględniając, że projekt ustawy dotyczy środków zaskarżenia stosowa-
nych w procesach prowadzonych w sprawach wyborczych, w tym również w
wyborach do Parlamentu Europejskiego i w wyborach lokalnych, zasadne jest
wobec tego przyjęcie, że dotyczy on zagadnień regulowanych w prawie UE,
lecz nie jest projektem ustawy wykonującej prawo UE.




Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski