Upadłość likwidacyjna spółki z o.o. a odpowiedzialność osobista członków zarządu

Przeczytaj także: Postępowanie upadłościowe a dochodzenie odsetek od wierzytelności

Rozważmy następującą sytuacje: przykładowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada zarząd jednoosobowy w postaci prezesa Jana Kowalskiego. Spółka prowadzi działalność na szeroką skale. Podstawą zdobywania kontraktów są przetargi. To od ich wygrania zależy czy spółka będzie miała kolejne zlecenia. Na chwilę obecną stan zadłużenia spółki wynosi 400 tyś ale wygranie nadchodzącego przetargu i wykonanie związanego z nim projektu wygeneruje zysk w wysokości 2 milionów złotych w okresie 3 miesięcy. Pozostaje pytanie czy aby prezes zarządu nie powinien już złożyć wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, a przede wszystkim jakie spotkają go konsekwencje w obu wypadkach – złożenia i nie złożenia tego wniosku?

Przede wszystkim na wstępie należy rozważyć przesłanki prowadzące do konieczności wszczęcia postępowania upadłościowego, choć niestety nie są one wystarczająco klarowne w naszym ustawodawstwie. Upadłość ma za zadanie uporządkowanie prawnej sytuacji niewypłacalnego przedsiębiorcy i jego wierzycieli. Ustawa definiuje stan niewypłacalności jako niewykonywanie przez spółkę –dłużnika jej wymagalnych zobowiązań pieniężnych czy niepieniężnych związanych z prowadzoną działalnością a także spółka staje się niewypłacalna wówczas gdy jej zobowiązania przekraczają wartość jej majątku, nawet wtedy gdy na bieżąco te zobowiązania reguluje.( at.11 ust 2 p.u.n)

Osobą odpowiedzialną w spółce z o.o. za złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest w naszym wypadku prezes zarządu i to na nim będzie spoczywała odpowiedzialność za niezłożenie wniosku w terminie. Z praktyki wyraźnie widać, że dla wielu przedsiębiorców bardzo trudne jest określenie kiedy nastąpił moment niewypłacalności. Bardzo często spółka spełnia przesłanki ustawowe a jednocześnie nie składa odpowiedniego wniosku. Jeżeli założymy, że nasza spółka wygrała rzekomy przetarg, zrealizowała związany z nim projekt i wygenerowała zysk, który pokrył straty z biznesowego punktu widzenia wyszła z zagrożenia upadłością jednak nie zmienia to faktu, iż zgodnie z ustawą, prezes był winien złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości w momencie, w którym spółka spełniła choćby jedną z przesłanek niezbędnych do jego złożenia.

Sytuacja ta stanie się bardziej klarowna jeśli rozpatrzymy drugi scenariusz, w którym nasza spółka przegrała przetarg i nie pozyskała żadnego nowego kontraktu. W tej sytuacji prezes postanawia złożyć wniosek do sądu o ogłoszenie upadłości, który według przepisów ustawy jest złożony już po terminie ustawowym. Mogłoby się wydawać, że poprzez zgłoszenie tego wniosku, pozbywa się on odpowiedzialności własnym majątkiem. Nie do końca tak wygląda sytuacja. Jeśli w toku postępowania upadłościowego wierzyciele wykażą, iż prezes złożył wniosek za późno a czasowe jego złożenie spowodowałoby zaspokojenie wierzycieli w wyższym stopniu, to mogą oni dochodzić swoich należności także od prezesa spółki z jego majątku osobistego, gdyż w tej sytuacji odpowiada on solidarnie ze spółką. Dokładnie rzecz ujmując jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

Niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki zoo powoduje także możliwość powstanie odpowiedzialności karnej i administracyjnej członków organów zobowiązanych do prowadzenia spraw spółki, w tym przede wszystkim członków zarządu. Jedną z najdotkliwszych konsekwencji za nieterminowe złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przewiduje Prawo upadłościowe i naprawcze w artykule 373 , który zakłada zakaz prowadzenia działalności gospodarczej ( na okres od 3 do 10 lat) na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta i pełnomocnika w spółce prawa handlowego, przedsiębiorstwie państwowym, fundacji, spółdzielnie lub stowarzyszeniu. Istotną rolę odgrywa tu też odpowiedzialność karna. Zgodnie z artykułem 296 k.k. , kto będąc obowiązanym na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarcza osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie niemającej osobowości prawnej przez nadużycie udzielonych im uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku ,wyrządza jej znaczna szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Jak nietrudno zauważyć na podstawie omówionego powyżej przypadku, bardzo często w obliczu mało przejrzystych uregulowań Prawa upadłościowego i naprawczego, członkowi zarządu spółek biorą udział w biznesowo - prawnej rosyjskiej ruletce, gdzie muszą sami podjąć decyzje o poniesieniu ogromnego osobistego ryzyka związanego z dalszym prowadzeniem własnego biznesu, kiedy jego standing finansowy spełnia przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.