Wypowiedzenie umowy o pracę: wyroki SN

Przeczytaj także: Wypowiedzenie umowy o pracę z powodu arogancji pracownika

• Zmniejszenie stanu zatrudnienia, likwidacja stanowiska pracy. Jest to najczęstszy powód podawany przez pracodawców w uzasadnieniu wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony. Nie zawsze jest on jednak prawdziwy, dlatego sądy sprawdzają, czy zmniejszenie zatrudnienia i likwidacja stanowiska jest autentyczna, czy też ma charakter fikcyjny, potrzebny do uzasadnienia rozwiązania umowy o pracę z konkretnym pracownikiem (wyrok SN z 15 grudnia 1982 r., I PRN 130/82, OSNCP 1983, Nr 8, poz. 121).
  Wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę jest uzasadnione, jeżeli jest ono podyktowane rzeczywistym, realizowanym w dobrej wierze i znajdującym usprawiedliwienie w konkretnych okolicznościach faktycznych dążeniem pracodawcy do usprawnienia pracy (wyrok SN z 2.08.1985 r., I PRN 61/85, OSNCP 1986, Nr 5, poz. 76).
  „Likwidacja stanowiska pracy stanowi rzeczywistą przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli jest na tyle zaawansowana, że nie ma wątpliwości co do jej wykonania” (SN w wyroku z 12 grudnia 2001 r., sygn. akt I PKN 733/00).
  Zgodnie z orzecznictwem SN „likwidacja stanowiska pracy w ramach rzeczywistych zmian organizacyjnych, polegających na zmniejszeniu zatrudnienia, uzasadnia wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę”, natomiast same decyzje co do przydatności i celowości utrzymywania danego stanowiska mieszczą się w uprawnieniach pracodawcy i nie podlegają ocenie sądów pracy (wyrok SN z 23 maja 1997 r., I PKN 176/97, OSNAPiUS 1998, Nr 9, poz. 263).
• Konkurencja. W wyroku z 5 września 1997 r. (I PKN 223/97; OSNPiUS z 1998 r. nr 11, poz. 327) SN wskazał, że „pracownik podejmujący działalność gospodarczą kolidującą z jego rolą jako strony stosunku pracy powinien przejawiać szczególną dbałość, by w praktyce nie prowadziło to do zagrożenia dobrego imienia pracodawcy; jego zachowanie niespełniające tego wymagania stanowi przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie mu umowy o pracę niezależnie od tego, czy można mu przypisać winę”.
  „Podjęcie działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (art. 30 § 4, art. 45 KP) zarówno wtedy, gdy pracownik prowadzi ją wbrew umowie o zakazie konkurencji (art. 101¹ § 1 K.p.), jak również wtedy, gdy takiej umowy strony stosunku pracy nie zawarły”. Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 lipca 1998 r. (sygn. akt I PKN 218/98, OSNP 1999/15/480).

Umowę o pracę można także wypowiedzieć osobie zajmującej stanowisko kierownicze. Uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku kierowniczym może stanowić, pomimo wysokiej oceny jego kwalifikacji zawodowych, brak umiejętności organizacyjnych (zob. wyrok z 10 listopada 1999 r. I PKN 355/99; OSNAP 2001/6 poz. 202). „Wypowiedzenie umowy o pracę jest uzasadnione, w rozumieniu art. 45 KP, jeżeli pracownik na stanowisku samodzielnym, chociażby nieumyślnie lub nawet bez winy, a tylko z powodu nieudolności, nie osiąga odpowiednich wyników pracy” (wyrok z dnia 15 grudnia 1976 r., I PRN 125/76, OSPiKA 1977 z. 11-12 poz. 186 z glosą E. Brzezińskiego).

Wymienione powyżej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę nie wyczerpują wszystkich możliwości i nie stanowią zamkniętego zestawienia, gdyż orzecznictwo sądowe w tej kwestii jest bardzo bogate i trudno byłoby wskazać je wszystkie.

Należy jednak pamiętać żeby, tak jak podkreślano na początku artykułu, uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony było prawdziwe, a nie wymyślone, podane w sposób konkretny i zrozumiały dla pracownika.