Wcześniejsza spłata kredytu hipotecznego. Jakie masz prawa?

Przeczytaj także: Wcześniejsza spłata kredytu - czy warto?

Stopy procentowe WIBOR 3M i 6M, od których zależy oprocentowanie kredytów hipotecznych w PLN są coraz wyższe, co oznacza również wzrost rat kredytów hipotecznych spłacanych przez konsumentów. Jeśli posiadamy odpowiednie oszczędności, warto rozważyć nadpłacenie kredytu hipotecznego z jednoczesnym skróceniem okresu kredytowania lub jego całkowitą, wcześniejszą spłatę. W takiej sytuacji bank powinien rozliczyć się z kredytobiorcą i oddać proporcjonalnie wszystkie pobrane opłaty stanowiące całkowity koszt kredytu. Powinno się to odbywać według najprostszej i najbardziej sprawiedliwej metody liniowej, tak jak ma to miejsce w przypadku kredytów konsumenckich, gdzie banki dostosowały się do wyroku TSUE i wytycznych Prezesa UOKiK. Tym razem sprawdzamy w postępowaniach wyjaśniających, jak 17 banków rozlicza się z osobami, które nadpłacają kredyt hipoteczny lub spłacają go całkowicie – mówi Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK.

Możliwość wcześniejszej spłaty lub nadpłaty kredytu hipotecznego wynika z art. 38 ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (dalej ustawa o kredycie hipotecznym lub ukh), a obowiązek rozliczenia się z konsumentem z art. 39 tej ustawy. Należy pamiętać, że zasada ta dotyczy tylko umów zawartych po 21 lipca 2017 r. W przypadku kredytów hipotecznych zaciągniętych wcześniej kwestię przedterminowej spłaty regulują umowy kredytowe.

Stanowisko Prezesa UOKiK

Bank powinien automatycznie rozliczyć się z tobą, gdy spłacasz kredyt hipoteczny w całości lub w części i w związku z tym skróceniu ulega okres kredytowania. Zgodnie z art. 39 ukh: „W przypadku spłaty całości kredytu hipotecznego przed terminem określonym w umowie o kredyt hipoteczny całkowity koszt kredytu hipotecznego ulega obniżeniu o odsetki i inne koszty kredytu hipotecznego przypadające za okres, o który skrócono obowiązywanie tej umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.” Jeśli tak się nie stało, złóż reklamację w banku. Procedura wcześniejszej spłaty powinna być opisana w umowie kredytowej. Możesz powołać się na stanowisko Prezesa UOKiK – pobierz je ze strony finanse.uokik.gov.pl. Wyjaśniamy w nim, dlaczego należy ci się proporcjonalny zwrot opłat, z jakich przepisów to wynika i jak bank powinien to obliczyć.

Zgodnie ze stanowiskiem Prezesa UOKiK, bank powinien się z tobą rozliczyć według metody liniowej m.in. z pobranej prowizji, marży, kosztów pośrednictwa czy przygotowania umowy. Jest to metoda najbardziej zrozumiała dla konsumentów, najprostsza, przejrzysta i sprawiedliwa. Jest też łatwa do zastosowania przez banki. Polega ona na tym, że instytucja finansowa dzieli wszystkie koszty przez liczbę dni, w których miała obowiązywać umowa. Wynik mnoży przez liczbę dni, o które skrócono okres kredytowania - tę sumę powinna oddać konsumentowi. W ten sposób banki już rozliczają się z osobami, które spłacą przed terminem kredyt konsumencki. Dostosowały się więc do przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, unijnej dyrektywy, wyroku TSUE C-383/18 (Lexitor) oraz wytycznych zawartych w stanowisku organu. Ustawa o kredycie hipotecznym w ten sam sposób określa obowiązki banku, dlatego takie same zasady, zdaniem Prezesa Urzędu, powinny dotyczyć osób, które zawarły umowy o kredyt hipoteczny.

Postępowania wyjaśniające

Prezes UOKiK wszczął postępowania wyjaśniające dotyczące praktyk oraz zapisów wzorców umów w tym zakresie stosowanych w 17 bankach. Sprawdza w nich, czy i jak rozliczają się z konsumentami, którzy przed terminem spłacą w całości lub nadpłacą kredyt hipoteczny. Działania Urzędu dotyczą następujących banków:

• BNP Paribas Bank Polska S.A.
• ING Bank Śląski S.A.
• Alior Bank S.A.
• Bank Millennium S.A.
• Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A.
• Bank Polska Kasa Opieki S.A.
• Credit Agricole Bank Polska S.A.
• mBank S.A.
• Santander Bank Polska S.A.
• Bank Ochrony Środowiska S.A.
• Bank Pocztowy S.A.
• Bank Handlowy w Warszawie S.A.
• PKO Bank Hipoteczny S.A.
• Pekao Bank Hipoteczny S.A.
• mBank Hipoteczny S.A.
• ING Bank Hipoteczny S.A.
• Millennium Bank Hipoteczny S.A.

Prezes UOKiK sprawdzi również, czy mają miejsce sytuacje, kiedy banki bezpodstawnie odmawiają konsumentom zwrotu opłat z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego, mimo że jednocześnie same żądają w takiej sytuacji od konsumenta rekompensaty za wcześniejszą spłatę kredytu.

Rekompensata dla banku za wcześniejszą spłatę kredytu hipotecznego

W każdym momencie możesz nadpłacić kredyt hipoteczny lub spłacić go w całości. Sprawdź jednak w umowie, czy bank pobierze za to rekompensatę.

• Możliwość pobrania rekompensaty za wcześniejszą spłatę kredytu przez konsumenta bank powinien zapisać w umowie kredytowej.
• Dla umów zawartych po 21 lipca 2017 r. możliwość takiej rekompensaty określona jest w art. 40 ustawy o kredycie hipotecznym:
  • W przypadku kredytu hipotecznego o zmiennym oprocentowaniu bank może ją zastrzec i pobrać, jeśli spłacisz lub nadpłacisz kredyt w okresie do 36 miesięcy od momentu zawarcia umowy. Po tym czasie bank nie może obciążyć cię opłatą.
  • Jeśli zawarłeś umowę kredytu hipotecznego o stałym lub okresowo stałym oprocentowaniu – bank może ją zastrzec w całym okresie, kiedy oprocentowanie jest stałe lub okresowo stałe.
• Pamiętaj, że jeśli bank nie zapisał możliwości pobrania rekompensaty w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu – nie może tego zrobić.

Spłaciłeś kredyt hipoteczny przed terminem, pamiętaj:

• Proporcjonalny zwrot opłat przysługuje ci, gdy nadpłacając część kredytu, wybierasz opcję skracania okresu kredytowania.
• Bank odmówił rozliczenia się z opłat i prowizji w związku z wcześniejszą spłatą kredytu? Zawiadom UOKiK, napisz do nas pod adresem uokik@uokik.gov.pl. Możesz również skorzystać z bezpłatnej pomocy Rzecznika Finansowego.

Kalkulator finansowy

Przygotowaliśmy kalkulator finansowy, dzięki któremu sprawdzisz, jak orientacyjnie będzie się kształtować rata twojego kredytu, gdy zwiększy się jego oprocentowanie. Zobaczysz też, czy w przypadku nadpłaty lepsze dla ciebie będzie zmniejszenie raty, czy skrócenie okresu kredytowania. Kalkulator znajdziesz na stronie finanse.uokik.gov.pl.