Upadłość przedsiębiorcy receptą na niewypłacalność

Przeczytaj także: Upadłość czy restrukturyzacja w dobie Covid-19?

W związku z brzmieniem art. 21 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 978) niewypłacalny przedsiębiorca ma obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Co więcej, obowiązek ten spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika, o ile dłużnik jest osobą prawną (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) albo inną jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. spółka komandytowa).

Podstawą ogłoszenia upadłości w kontekście przedsiębiorców jest jedynie stan niewypłacalności. Przyjęto, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania zobowiązań pieniężnych, a opóźnienie przekracza trzy miesiące.

Ponadto, przedsiębiorcy, a także osoby prowadzące sprawy dłużnika i ją reprezentujące (o czym pisałem wyżej), mogą ponieść odpowiedzialność za szkodę, która powstała po stronie wierzyciela w związku z niezłożeniem wniosku o upadłość niewypłacalnej firmy. Ustawodawca przewidział pewne okoliczności, poza brakiem winy, które uwolnią od powyższej odpowiedzialności (art. 21 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe). Przesłankami egzoneracyjnymi jest otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego w terminie 30 dni od dnia zaistnienia podstawy ogłoszenia upadłości albo zatwierdzenie układu z wierzycielami.

Czy do grona osób ponoszących odpowiedzialność za niezłożenie wniosku o upadłość należą prokurenci?

Prokurenci nie ponoszą odpowiedzialności za brak zgłoszenia wniosku o upadłość firmy. Zgodnie z art. 109 kodeksu cywilnego, prokura jest pełnomocnictwem, którego udziela przedsiębiorca zobowiązany do wpisu do rejestru przedsiębiorców, i obejmuje ono umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Osoby, które ponoszą odpowiedzialność powinny posiadać uprawnienia „do prowadzenia spraw” i „do reprezentowania” dłużnika. W przypadku prokurenta występuje jedynie uprawnienie „do prowadzenia spraw”.

Jakie jest wyjście dla niewypłacalnego przedsiębiorcy, aby mógł całkowicie uwolnić się od długów?

Z uwagi na ściśle windykacyjny, a nie oddłużeniowy, charakter postępowania upadłościowego przedsiębiorców, a także wiążące się z nim koszty (firma powinna mieć majątek wystarczający na pokrycie kosztów postępowania), należy brać pod uwagę trzy możliwe warianty oddłużenia.

I. Oddłużenie poprzez ogłoszenie upadłości jako konsument

Wariant ten dotyczy następujących przypadków:

1. Dłużnik jest osobą fizyczną, która nigdy nie była przedsiębiorcą;
2. Dłużnik był przedsiębiorcą, lecz dług występował względem jednego wierzyciela;
3. Dłużnik był przedsiębiorcą, lecz w trakcie prowadzenia działalności nie wystąpił stan niewypłacalności i nie wystąpiły żadne nieuregulowane zobowiązania;
4. Dłużnik zamknął firmę i nie złożył wniosku o upadłość przedsiębiorcy, lecz wniosek o upadłość konsumencką może być uzasadniony klauzulą słuszności lub klauzulą humanitarną.

II. Oddłużenie poprzez ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy

Wariant ten dotyczy sytuacji, w której dłużnik jest niewypłacalnym przedsiębiorcą i złożył wniosek o upadłość w terminie (lub po jego przekroczeniu), firma posiada wystarczający majątek na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego i występuje co najmniej 2 różnych wierzycieli.

III. Oddłużenie poprzez upadłość przedsiębiorcy i ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Wariant ten dotyczy sytuacji, w której dłużnik składa wniosek o upadłość przedsiębiorcy w celu jego oddalenia, by następnie ubiegać się o ogłoszenie upadłości w trybie przewidzianym dla konsumenta.