Co ustawa o cudzoziemcach mówi o wydaleniu pracownika?

Przeczytaj także: Zatrudnienie cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Z pewnością nie ma podstaw do przyjęcia, iż każda wada takiego oświadczenia skutkuje uznaniem oświadczenia za nieistniejące. Za określoną wadę oświadczenia uznać można właśnie przykładowo brak aktualizacji treści oświadczenia w zakresie warunków wykonywania pracy, w sytuacji gdy uległy one zmianie (np. zmieniło się wynagrodzenie), trudno mówić jednak w tym przypadku o wykonywaniu pracy bez zarejestrowanego oświadczenia w ogóle.

– Warto również zauważyć, iż trudno byłoby zaakceptować sytuację, gdy na równi traktuje się przypadek wykonywania pracy w ogóle bez zarejestrowanego oświadczenia i przypadek, gdy pracodawca dał pracownikowi podwyżkę i nie zarejestrował tej zmiany – i obie je zakwalifikować jako uzasadniające wydanie decyzji o zobowiązaniu do powrotu – mówi Daniel Reck.

Interpretacja przeciwna prowadziłaby do rozszerzającej wykładni art. 302 ust. 1 pkt 4 Ustawy o cudzoziemcach przez objęcie nim szeregu sytuacji niewynikających z brzmienia tego przepisu. Biorąc pod uwagę, iż jest to przepis nakładający na cudzoziemców i pracodawców określone obostrzenia i wprowadzający sankcję za ich nieprzestrzeganie, a jednocześnie wykładnia rozszerzająca miałaby odbyć się w kierunku niekorzystnym tak dla cudzoziemca, jak i pracodawcy – taki zabieg uznać trzeba za niedopuszczalny.

– W konsekwencji należy stwierdzić, iż wykonywanie pracy przez cudzoziemca, w sytuacji gdy dysponuje on zarejestrowanym oświadczeniem o powierzeniu mu pracy, przy czym zakres jego obowiązków pracowniczych lub wysokość wynagrodzenia nie pokrywają się z tymi wskazanymi w oświadczeniu pracodawcy, nie może być uznane za „wykonywanie pracy bez zarejestrowanego oświadczenia” – wyjaśnia Dominik Hąc.

By mogło być inaczej, wskazany przepis art. 302 ust. 1 pkt 4 Ustawy o cudzoziemcach musiałby mieć treść: „Decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu wydaje się cudzoziemcowi, gdy wykonuje lub wykonywał pracę bez zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy oświadczenia pracodawcy o zamiarze powierzenia mu wykonywania pracy lub wykonywał pracę na warunkach innych niż wskazane w oświadczeniu”.

Warto następnie pokrótce wskazać, iż wykonywanie przez cudzoziemca pracy na warunkach innych niż wskazane w oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy nie może być również kwalifikowane jako wykonywanie pracy bez zezwolenia (jest to odrębna przesłanka z art. 302 ust. 1 pkt. 4 Ustawy o cudzoziemcach). Ustawodawca wyraźnie wyodrębnił sytuację dotyczącą wykonywania pracy bez zezwolenia i wykonywania pracy bez zarejestrowanego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy.

Niedopuszczalna jest więc interpretacja zmierzająca do łączenia (mieszania ze sobą) tych dwóch przypadków. Należy zwrócić uwagę, że łączenie ze sobą przypadków dotyczących wykonywania pracy bez zezwolenia i wykonywania pracy bez zarejestrowanego oświadczenia prowadziłoby do wniosku, iż większa część art. 302 ust. 1 pkt 4 Ustawy o cudzoziemcach jest zbędna – doszłoby bowiem do sytuacji, gdy wykonywanie pracy bez zarejestrowanego oświadczenia stanowiłoby po prostu przypadek wykonywania pracy bez zezwolenia.

– Stosowanie wykładni przepisu, w skutek której znacząca jego część staje się zbędna, jest nie do pogodzenia z założeniem o racjonalności ustawodawcy oraz elementarnymi zasadami techniki prawodawczej i zasadami wykładni. Jedną z elementarnych reguł wykładni tekstu prawnego jest zasada, zgodnie z którą nie wolno interpretować tekstów prawnych w taki sposób, aby ich pewne fragmenty okazały się zbędne – tzw. zakaz wykładni per non est – mówi Daniel Reck.

Wobec stosunkowo krótkiego obowiązywania nowych regulacji nie zdążyła się jeszcze ukształtować w pełni jednolita praktyka orzecznicza w tym zakresie. Istnieją jednak ważkie argumenty dla uznania, iż sytuacja istnienia określonej rozbieżności między warunkami zatrudnienia wskazanymi w oświadczeniu pracodawcy a faktycznymi warunkami zatrudnienia nie może być automatycznie utożsamiana z wykonywaniem pracy bez wymaganego zezwolenia ani wykonywaniem pracy bez zarejestrowania oświadczenia pracodawcy. Sytuacja taka nie powinna być więc kwalifikowana jako podstawa wydania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu.