Egzekucja długów: jak ją przyśpieszyć?

Przeczytaj także: Jak odzyskać należność po wykreśleniu spółki z rejestru?

Nadanie klauzuli wykonalności na akt notarialny

Jeżeli spełnione zostaną wyżej wymienione wymogi, akt notarialny zawierający oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji stanowić będzie tytuł egzekucyjny, który po nadaniu klauzuli wykonalności stanie się tytułem wykonawczym uprawniającym wierzyciela do przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego. Oznacza to ogromne uproszczenie procedury windykacyjnej, albowiem pominięty zostanie cały etap postępowania sądowego – za wyjątkiem postępowania o nadanie klauzuli wykonalności.

Klauzula wykonalności na akt notarialny zawierający oświadczenie o poddaniu się egzekucji nadawana jest na wniosek wierzyciela przez sąd rejonowy właściwy dla dłużnika. Jeżeli tej właściwości nie można ustalić, klauzulę nadaje sąd rejonowy, w którego okręgu ma być wszczęta egzekucja, a gdy wierzyciel zamierza wszcząć egzekucję za granicą - sąd rejonowy, w którego okręgu tytuł został sporządzony.

W postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności sąd bada, czy akt notarialny spełnia wymogi formalne określone w poszczególnych przepisach, a także czy minął termin spełnienia świadczenia, czy nastąpiło zdarzenie uprawniające wierzyciela do wszczęcia egzekucji oraz czy nie minął termin przed upływem którego wierzyciel może wystąpić do sądu o nadanie klauzuli wykonalności.

Pamiętać przy tym trzeba, że zgodnie z treścią art. 786 § 1 kpc jeżeli wykonanie tytułu egzekucyjnego jest uzależnione od zdarzenia, które udowodnić powinien wierzyciel, sąd nada klauzulę wykonalności po dostarczeniu dowodu tego zdarzenia w formie dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym. Ważne jest zatem, aby w akcie notarialnym tak określić zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, aby później nie narazić się na trudności dowodowe w tym zakresie, co mogłoby skutkować odmową nadania klauzuli wykonalności.

Uwagi praktyczne

Poprzez oświadczenie o poddaniu się egzekucji dłużnik nadaje wierzycielowi swoiste uprawnienie, z którym nie wiąże się żaden obowiązek wierzyciela. Oznacza to, że wierzyciel nie musi występować z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na akt notarialny i może wszcząć postępowanie sądowe na zasadach ogólnych.

W akcie notarialnym można określić, że dłużnik poddaje się egzekucji tylko co do części swojego majątku albo co do określonego sposobu egzekucji (np. z rachunku bankowego). W przypadku bezskuteczności tak prowadzonej egzekucji wierzyciel będzie zmuszony wystąpić z powództwem na zasadach ogólnych, aby uzyskać nowy tytuł egzekucyjny, uprawniający do prowadzenia egzekucji świadczenia bez ograniczeń co do sposobu egzekucji.

Należy jednak pamiętać, że na podstawie aktu notarialnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności dopuszczalne jest prowadzenie egzekucji tylko do wysokości kwoty wymienionej w akcie – nie zaś do kwoty rzeczywiście uzgodnionej przez strony umowy. Oznacza to, że jeżeli w umowie strony określiły wysokość świadczenia np. na kwotę 100.000,00 zł, natomiast w akcie notarialnym dłużnik poddał się egzekucji wyłącznie do kwoty 50.000,00 zł, to egzekucja może być prowadzona tylko do tej niższej kwoty.

Podsumowanie

Główną zaletą instytucji dobrowolnego poddania się egzekucji jest znaczne skrócenie i uproszczenie procesu windykacji. Złożenie takiego oświadczenia pozytywnie wpływa na motywację dłużników do spełnienia świadczeń. Mają oni bowiem świadomość, że w przypadku nierzetelnego wykonywania obowiązków egzekucja przeciwko nim może zostać przeprowadzona nawet bez uprzedniego postępowania sądowego.

Należy jednak pamiętać o konieczności zachowania bardzo wysokich standardów w zakresie formy i treści aktu notarialnego zawierającego oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji. Najbardziej zalecanym rozwiązaniem byłoby opracowanie szczegółowego projektu oświadczenia dłużnika już w momencie zawierania przez strony umowy. Pozwoli to na późniejszym etapie wyeliminować możliwość wystąpienia rozbieżności pomiędzy wolą wierzyciela, a treścią złożonego przez dłużnika oświadczenia, zlikwiduje również niebezpieczeństwo odmowy nadania klauzuli wykonalności na akt notarialny przez sąd.