Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych

Należy stwierdzić, że wskazane w projekcie ograniczenie czasowe w
zakresie udzielenia dostępu do materiału dowodowego zaproponowane w
projektowanym § 5b nie jest sprzeczne z postanowieniami dyrektywy, w tym w
szczególności z art. 7 ust. 3 zd. 1 dyrektywy, w którym jest mowa, że dostęp do
materiału dowodowego jest zapewniany w odpowiednim czasie pozwalającym
na skuteczne wykonywanie prawa do obrony, a najpóźniej w chwili przekazania
podstawy oskarżenia do sądu. Należy bowiem uznać, że okres ograniczenia
odpowiednio czternastu lub trzydziestu dni zaproponowany w projekcie spełnia
warunek skutecznego wykonywania prawa do obrony.
Ponadto, projekt ustawy w zakresie proponowanej zmiany art. 159 kpk
oraz art. 465 ust. 2 kpk jest zgodny z art. 7 ust. 4 zd. 2 dyrektywy. W
opiniowanym projekcie wskazano, że organem rozpoznającym zażalenia na
odmowę udostępniania akt w postępowaniu przygotowawczym jest sędzia do
spraw postępowania przygotowawczego. Tym samym realizowany jest postulat
wskazany w art. 7 ust. 4 zd. 2 dyrektywy, zgodnie z którym decyzja o odmowie
dostępu do materiałów powinna być podejmowana przez organ sądowy lub
powinna podlegać przynajmniej kontroli sądowej.




IV.
Konkluzje
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
karnego oraz ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych:
• w zakresie, w którym w ramach określania zasad udostępniania materiału
dowodowego w toku postępowania przygotowawczego stronom,
obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym odwołuje się
do art. 156 § 5 kodeksu postępowania karnego, jest niezgodny z prawem
Unii Europejskiej;
• w zakresie, w którym ustala ograniczenia czasowe udzielenia dostępu do
materiału dowodowego w toku postępowania przygotowawczego
stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym nie
jest sprzeczny z prawem unii Europejskiej;
• w zakresie, w którym określa tryb odwołania się od decyzji organu
prowadzącego postępowanie przygotowawcze odmawiającej dostępu do
materiału dowodowego jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Zbigniew Wrona

4

Warszawa, 27 lipca 2012 r.
BAS-WAPEiM-1873/12



Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej




Opinia w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz ustawy Prawo o ustroju
sądów powszechnych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Michał
Kabaciński) jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w
rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu





Przedmiotem projektu jest nowelizacja ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. –
Kodeks postępowania karnego, dalej również jako kpk, (Dz. U. Nr 89, poz. 555
ze zm.) oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.). Celem proponowanych zmian
jest ustanowienie instytucji sędziego do postępowania przygotowawczego
właściwego do spraw z zakresu kontroli legalności działania organów
prowadzących postępowanie przygotowawcze, utrwalania niektórych dowodów
dla sądu oraz dokonywania innych czynności sądowych w postępowaniu
przygotowawczym.
Ponadto w projekcie zaproponowano szereg innych zmian dotyczących
procedury karnej, w szczególności warunków i przesłanek umarzania
postępowania, zasad udzielania dostępu do akt sprawy na etapie postępowania
przygotowawczego, zasad utrwalania dowodów w postępowaniu karnym.
Projekt ustawy zawiera przepisy objęte zakresem regulacji prawa Unii
Europejskiej. Projekt w zakresie zasad udzielania dostępu do akt sprawy jest
objęty zakresem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z
dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym,
dalej również jako: dyrektywa (Dz. Urz. UE L 142 z dnia 1.6.2012 r., s.1).
Ograniczenie dostępu do materiału dowodowego wskazane w art. 156 § 5
kpk, do którego odwołują się projektowane przepisy, polegające na wyrażeniu
zgody przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze, należy uznać za
niezgodne z art. 7 ust. 4 dyrektywy. W dyrektywie bowiem wskazano, że o ile
nie narusza to prawa do rzetelnego procesu, można odmówić dostępu do
niektórych materiałów, jeżeli dostęp taki może doprowadzić do poważnego
zagrożenia życia lub praw podstawowych innej osoby lub jeżeli taka odmowa
jest bezwzględnie konieczna dla ochrony ważnego interesu publicznego – na
przykład w przypadkach, gdy dostęp mógłby zaszkodzić trwającemu
dochodzeniu lub poważnie zaszkodzić bezpieczeństwu narodowemu państwa
członkowskiego, w którym toczy się postępowanie karne.
Stosowanie opiniowanego projektu ustawy, po jego wejściu w życie w
obecnym brzmieniu odwołującym się do art. 156 § 5 kpk, oznaczało będzie, w
przypadkach innych niż określone w projektowanych § 5b i § 5c, uzależnianie
dostępu do materiału dowodowego dla stron procesu od zgody organu
prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Udzielanie warunkowego
dostępu do materiału dowodowego uzależnionego od wyrażenia zgody, bez
określenia jej przesłanek w sposób uwzględniający przepisy dyrektywy w
sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym, jest niezgodne z art. 7
ust. 4 dyrektywy. Co więcej niezgodność dotyczy również, tego że na gruncie
art. 156 § 5 kpk prowadzący postępowanie przygotowawcze może odmówić
stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym zgody na
udostępnienie całości materiału dowodowego, podczas gdy dyrektywa
przewiduje jedynie możliwość, po spełnieniu wskazanych w niej warunków,
ograniczenia dostępu do części materiałów (art. 7 ust. 4 zd. 2 dyrektywy).
Wskazane w projekcie ograniczenie czasowe w zakresie udzielenia
dostępu do materiału dowodowego zaproponowane w projektowanym § 5b nie
jest sprzeczne z postanowieniami dyrektywy, w tym w szczególności z art. 7 ust.
3 zd. 1 dyrektywy, w którym jest mowa, że dostęp do materiału dowodowego
jest zapewniany w odpowiednim czasie pozwalającym na skuteczne
wykonywanie prawa do obrony, a najpóźniej w chwili przekazania podstawy
oskarżenia do sądu. Należy bowiem uznać, że okres ograniczenia odpowiednio
czternastu lub trzydziestu dni zaproponowany w projekcie spełnia warunek
skutecznego wykonywania prawa do obrony.
Projekt ustawy w zakresie proponowanej zmiany art. 159 kpk oraz art.
465 ust. 2 kpk jest zgodny z art. 7 ust. 4 zd. 2 dyrektywy. W opiniowanym
projekcie wskazano, że organem rozpoznającym zażalenia na odmowę
udostępniania akt w postępowaniu przygotowawczym jest sędzia do spraw
postępowania przygotowawczego. Tym samym realizowany jest postulat
wskazany w art. 7 ust. 4 zd. 2 dyrektywy, zgodnie z którym decyzja o odmowie
dostępu do materiałów powinna być podejmowana przez organ sądowy lub
powinna podlegać przynajmniej kontroli sądowej.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz
ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych jest projektem ustawy

2
wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu
Sejmu.


Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Zbigniew Wrona



3

Warszawa, 22 listopada 2012 r.
BAS-WAPEiM-2970/12


Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna dotycząca zgodności z prawem Unii Europejskiej
poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
karnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Michał Kabaciński),
w wersji uwzględniającej autopoprawkę zgłoszoną dnia 8 listopada 2012 r.


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r., poz. 32)
sporządza się następującą opinię:



I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedmiotem projektu ustawy jest nowelizacja ustawy z dnia 6 czerwca
1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.), zwanej
dalej również: kpk, oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.). Celem proponowanych zmian
jest ustanowienie instytucji sędziego do spraw postępowania przygotowawczego
właściwego do spraw z zakresu kontroli legalności działania organów
prowadzących postępowanie przygotowawcze, utrwalania niektórych dowodów
dla sądu oraz dokonywania innych czynności sądowych w postępowaniu
przygotowawczym.
Ponadto w projekcie zaproponowano szereg innych zmian dotyczących
procedury karnej, w szczególności warunków i przesłanek umarzania
postępowania, zasad udzielania dostępu do akt sprawy na etapie postępowania
przygotowawczego, w tym w sytuacji złożenia przez prokuratora wniosku o
zastosowanie bądź przedłużenie tymczasowego aresztowania oraz zasad
utrwalania dowodów w postępowaniu karnym.
Autopoprawka zgłoszona przez wnioskodawców w dniu 8 listopada 2012
r. w odniesieniu do proponowanego brzmienia art. 156 § 5a kpk stanowi